تلاش‌ها براي به حاشيه كشاندن مذاكرات احياي برجام
رامين فخاري
همزمان با نزديك شدن به زمان مذاكرات احياي برجام در هشتم آذر اخبار متعددي مبني بر برگزاري دو دادگاه عليه ايران در محافل غربي منتشر شده است، صرف‌نظر از محتواي دادگاه‌ها و اين مساله كه آيا اين دادگاه‌ها صلاحيت رسيدگي به مسائل داخلي ايران را دارند يا خير، بايد به اين مساله اشاره كرد كه برگزاري اين دادگاه‌هاي با چهره حقوق بشري در اين زمان تا اندازه‌اي
شبهه‌بر‌انگيز است.
به طور مثال مي‌توان به دادگاه يك ديپلمات سابق ايران اشاره كرد كه ظاهرا چندين جلسه آن در كشور آلباني برگزار خواهد شد و احتمالا اعضاي فرقه رجوي كه اين فرقه نقش فعالي در لابي‌گري عليه ايران و وضع تحريم عليه ايران داشته‌اند در اين دادگاه شهادت خواهند داد، همه اين فعاليت‌ها نه در راستاي حقوق بشر بلكه براي فشار بر افكار عمومي كشورهاي غربي براي تداوم تحريم‌ها عليه ايران است.
براي اين گروه‌ها حقوق بشر مردم ايران هيچ مفهومي ندارد، زيرا حقوق بشر يعني «دارو»، «غذا»، «اقتصاد» و... زماني كه كشوري اقتصاد مناسبي نداشته باشد همه بحث‌ها به حاشيه رانده مي‌شود و اولين حق اساسي بشر اقتصاد مناسب است.
فرقه رجوي هم با اين استدلال كه تداوم فشارهاي اقتصادي منجر به قدرت گرفتن آنها خواهد شد از هيچ كوششي در اين راستا دريغ نكرده است، غافل از اينكه در جهان امروز بحث‌هاي اينچنيني در حاشيه هستند و چالش ايران با غرب به خاطر عدم توافق در تامين منافع است و به دليل اينكه غرب و ايران بر سر تامين منافع‌شان در خاورميانه اتفاق‌نظر ندارند اين چالش‌ها رخ داده است. از آنجا كه مواضع اقتصادي و سياسي غرب با عربستان سعودي همسو است بعد از قتل جمال قاشقچي (روزنامه‌نگار سعودي در كنسولگري عربستان در استانبول به قتل رسيد) هيچ تحريمي عليه
عربستان وضع نشد.
قابل پيش‌بيني است كه با نزديك‌تر شدن به روند مذاكرات هشتم آذر ماه روند برگزاري نمايش‌هاي حقوق بشري عليه ايران بيشتر خواهد شد و حتي امكان ايجاد رخداد‌هاي امنيتي و اتفاقات مشابه نظامي در مقياس خيلي كوچك در منطقه دور از ذهن نيست، زيرا برخي كشورها و رژيم‌هاي منطقه‌اي و گروه‌هاي زيرمجموعه آنها كه در پاراگراف‌هاي بالا اشاره شد از هيچ تلاشي براي تداوم تحريم‌ها عليه ايران و افزايش بيشتر شكاف بين ايران و ايالات متحده دريغ نخواهند كرد، زيرا ايران كنوني از لحاظ نظامي قوي‌ترين كشور منطقه است و اگر از لحاظ اقتصادي نيز قدرتمند شود به ابرقدرت منطقه مبدل خواهد شد و بازگشت ايران به بازارهاي جهاني در ماركت نفت و سازمان اوپك نيز فروش سهميه برخي كشورها را كمتر خواهد كرد در نتيجه رقباي منطقه ايران چه از بعد امنيتي و چه از بعد اقتصادي نهايت رقابت خود را به كار خواهند گرفت تا در روند مذاكرات تعلل و سنگ‌اندازي كنند.
براي يادآوري مقاطع مشابه مي‌توان به دوران مذاكرات برجام اشاره كرد كه در يكي از شب‌هايي كه تيم مذاكره‌كننده مشغول انجام مذاكرات بود يك ناآرامي در استان سيستان و بلوچستان رخ داد يا مي‌توان به ماه‌هاي آخر دوران ترامپ اشاره كرد كه چالش‌ها بين ايران و اسراييل به بيشترين نقطه خود رسيده بود و رژيم صهيونيستي نهايت تلاش خود را براي ايجاد يك منازعه نظامي بين ايران و امريكا و ايجاد يك وضعيت فوق‌العاده در امريكا يا كشاندن دامنه كشمكش ايران به دولت آينده (بايدن) مي‌كرد تا مسير هر گونه مذاكره بين دولت آينده امريكا (دولت بايدن) و ايران بسته بماند و وضعيت فعلي اقتصادي ايران تداوم داشته باشد و در آن دوران حاكميت ايران با نهايت درايت از به پيش گرفتن مسيري كه احتمال منازعه و چالش را افزايش مي‌داد، پرهيز كرد.
اما صرف‌نظر از لابي‌هايي كه در تلاش براي منتفي كردن مذاكرات هستند درباره طرف‌هاي مذاكره‌كننده نيز مي‌توان به اين مساله اشاره كرد كه همه آنها نيز به تمامي از اين مسائل اطلاع دارند، اما زماني كه در آستانه مذاكرات دادگاه‌هاي حقوق بشري يا رخداد‌هاي امنيتي رخ مي‌دهد طرف‌هاي مذاكره‌كننده غربي سنبه پر زور‌تر و دست پر‌تري را براي امتياز گرفتن از ايران دارند و عملا تلاش دارند از اين ابزارها براي امتياز گرفتن بيشتر استفاده كنند و زماني كه غرب به اين نتيجه برسد كه بايد با ايران به يك توافق برسد نه تلاش‌هاي لابي‌هاي ضدايراني و نه تلاش‌هاي برخي كشورها و رژيم‌هاي منطقه براي سنگ‌اندازي ثمربخش نخواهد بود و تنها روند مذاكرات را براي ايران دشوارتر خواهد كرد، دليل اين مساله نيز اين است كه همه اين رژيم‌ها از لحاظ اقتصادي و امنيتي يا اقتصادي در زير مجموعه غرب تعريف مي‌شوند يا وابستگي‌هاي شديد به غرب دارند و اين مساله نيز به هنر دستگاه ديپلماسي ايران ارتباط
پيدا مي‌كند. با توجه به موارد بالا هرچند ممكن است تلاش‌هايي از سوي برخي همسايگان جنوبي نيز براي به حاشيه راندن مذاكرات شود بهبود روابط ايران با غرب به طور اتوماتيك بر بهبود روابط ايران با همسايگان جنوبي و حاشيه خليج‌فارس نيز تاثيرگذار خواهد بود و مي‌تواند به خيلي از اين اتفاقات و نمايش‌ها پايان بدهد.