مذاكرات وين و واقع‌بيني
علي مطهري
هشتم آذر ماه مذاكرات وين براي احياي برجام ادامه پيدا مي‌كند. شرط توفيق در اين مذاكرات، واقع‌بيني و توجه به شرايط موجود و قدرت و توان خود و طرف‌هاي مقابل است. فرق است بين آنچه اخلاقا بايد رخ بدهد و آنچه در عالم واقع رخ مي‌دهد. اگر اخلاق را معيار قرار دهيم اصلا مذاكره‌اي نبايد صورت گيرد، زيرا يك طرف نقض پيمان كرده و طبيعي است كه بايد برگردد به نقطه خروج از برجام، آنگاه ما نيز به همان نقطه بازگرديم. ولي مساله اين است كه طرف مقابل زورگو و سلطه‌گر است و قدرت هم دارد، اقتصاد جهان در دست اوست و با يك فرمانش حتي كشورهاي دوست ما از ترس تحريم با ما همكاري نمي‌كنند. با چنين طرف مذاكره‌اي چگونه بايد رفتار كرد كه هم عزت خود را حفظ كنيم و هم منافع ملت تحصيل شود. يك راه اين است كه بگوييم حق با ماست و مقاومت مي‌كنيم و لو بلغ ما بلغ. راه ديگر اين است كه از عالم رويا بيرون بياييم، تدبير كنيم و مردم را در حد مقدور از شر تحريم‌ها نجات دهيم. اينكه بگوييم تمام تحريم‌ها حتي تحريم گروگان‌گيري و تحريم‌هاي حقوق بشري كه به تصويب كنگره امريكا رسيده است نيز بايد برداشته شود البته ايده خوبي است ولي تا چه حد امكان‌پذير و در حيطه اختيار دولت امريكاست. همچنين تضمين امريكا براي عدم تكرار خروج از برجام مستلزم تصويب برجام در سناي امريكاست كه اكثريت آن مخالف برجام هستند. غرض اينكه احياي برجام نيز بايد در حد مقدور باشد. مهم اين است كه توافق برجام به نفع ايران بود و اگر جنگ قدرت در داخل ايران زمينه خروج ترامپ از آن را فراهم نمي‌كرد و مثلا شركت‌هاي امريكايي را از معامله با ايران محروم نمي‌كرديم مي‌توانستيم از مواهب آن بيش از آنچه در دو سال اول باعث رونق اقتصادي كشور شد بهره‌مند شويم. براي اينكه دوباره برجام به آن سرنوشت دچار نشود اول بايد تكليف خودمان را روشن كنيم كه آيا مايل به اجراي آن هستيم يا با مواضع دوگانه آن را بين زمين و آسمان معلق نگه مي‌داريم تا طرف امريكايي از آن خارج شود. اگر باز مي‌خواهيم با برجام بازي كنيم بهتر است از آن خارج شويم. آقاي باقري‌كني مذاكره‌كننده اصلي ما گفته‌اند مذاكرات وين هسته‌اي نيست چون مساله هسته‌اي حل شده است. اين جمله‌اي است كه آقاي احمدي‌نژاد نيز بارها تكرار كرد كه مساله هسته‌اي حل شده و ايران اتمي شده است، ولي امروز مي‌بينيم كه چگونه حل شده است. قانون مجلس نيز دست و بال مذاكره‌كنندگان را بسته است مگر اينكه چون دولت و مجلس يكدست شده‌اند و آن قانون بيشتر براي ايجاد مانع براي دولت گذشته تصويب شد، مجلس روش «شتر ديدي نديدي» را در پيش گيرد. اساسا ارسال برجام به مجلس براي تصويب يك اشتباه بود. برجام توافقي است بين دولت‌ها و هيچ‌يك از دولت‌هاي طرف مقابل نيز آن را براي تصويب به مجلس خود نفرستادند.
نكته ديگر اين است كه بهتر است هيات ايراني، مذاكره مستقيم با امريكا را در پيش گيرد. در سال‌هاي گذشته معلوم شد كه اروپا و چين و روسيه در اين موضوع كاره‌اي نيستند و از امريكا حساب مي‌برند. اتفاقا يكي از حرف‌هاي مخالفان دولت گذشته اين بود كه چرا اين‌قدر به اروپا اميدوار هستيد. اكنون كه دولت در دست همان مخالفان است بهتر است اروپا را از واسطه‌گري كنار بگذارند.
به هر حال اميدواريم مقامات كشور شرايط جامعه را درك كنند و به گونه‌اي با دنيا رفتار نكنند كه اساس انقلاب اسلامي به خطر بيفتد. به تعبير شهيد آيت‌الله مطهري گاهي جامعه‌ها از افراط در يك حق به انحراف كشيده مي‌شوند. امروز براي مردم ما روشن نيست كه اين همه رياضت اقتصادي را براي چه بايد تحمل كنند و چه افق روشني پيش روي آنهاست. بايد به اين وضعيت پايان دهيم و تنها راه آن همان‌طور كه آيت‌الله صافي گفتند، بهبود روابط‌مان با دنياست.