پوسته محكم تورم خوراكي‌ها

گروه اقتصادي 

تورم سالانه گروه كالايي خوراكي و آشاميدني در آبان سال جاري با وجود كاهش يك درصدي تورم سالانه كل كشور به 59.6 درصد كاهش يافت كه حدود 1.3 واحد درصد نسبت به مهرماه تنزل داشته است. اين كاهش جزيي در تورم سالانه اين گروه از كالاها كه ضريب اهميتي به اندازه 26.6 دارند، تغييرات ناچيزي بر سفره خانوارها داشته است . به گونه‌اي كه بالا رفتن قيمت مواد خوراكي يكي از مهم‌ترين دغدغه‌ها و البته شكايت‌هاي مردم از دولت بوده و است، چراكه مردم همان سبد كالايي سال99 خود را در آبان سال جاري با افزايش 46.4 درصدي تهيه مي‌كنند. تورم نقطه‌اي نسبت به مهرماه نيز كاهش حدود 4.1 واحد درصدي داشته اما مقايسه قيمت خريد كالاها در سال جاري با سال‌هاي پيشين نشان مي‌دهد كه بيش از 70 درصد درآمد خانوارها صرف خريد مواد خوراكي و اجاره مسكن مي‌شود.  اين در حالي است كه ميزان كمي از درآمد افراد براي ساير بخش‌ها مانند بهداشت و درمان، آموزش، حمل و نقل و تفريح و فرهنگ باقي مي‌ماند. به بيان ديگر افراد در شرايط تورمي بيشتر به دنبال رفع نيازهاي اساسي زندگي خود هستند و هر چه تورم بيشتر باشد يا در رقم‌هاي بالاتر بماند، سهم بيشتري از درآمد را صرف خريد نيازهاي اساسي مي‌كنند. با استناد به قيمت خرده‌فروشي‌هاي كشور خريد يك سبد از كالا شامل «تخم‌مرغ، گوشت گوسفند و گوساله، مرغ، برنج، ماست، پنير، شير» در سال جاري حدود 580 هزار تومان هزينه در بر دارد. اين رقم براي سال‌هاي 98 و 99 به ترتيب 285 و 460 هزار تومان بود. البته كه هزينه پرداختي اين سبد خوراكي در سال 91 حدود 70 هزار تومان بود. 

تورم در بخش توليد محصولات كشاورزي
چند روز پيش از اعلام نرخ تورم سالانه، مركز آمار در گزارشي به بررسي متوسط قيمت محصولات و هزينه خدمات كشاورزي در تابستان سال جاري پرداخته بود. در اين گزارش در بخش غلات، قيمت گندم در سه ماهه دوم سال جاري نسبت به تابستان 99 افزايش 105 درصدي داشت و به 5701 تومان رسيد. 
اين امر مي‌تواند بيانگر افزايش تورم در بخش مصرف‌كننده در ماه‌هاي باقيمانده از سال باشد. در بخش دامداري سنتي نيز متوسط قيمت يك كيلوگرم گوشت گوسفند و بره به 52 هزار و 572 تومان و متوسط قيمت يك كيلو گاو زنده نيز به حدود 51 هزار و 300 تومان رسيد. مقايسه‌ها نشان مي‌دهد كه قيمت گوشت نسبت به تابستان 99 به ترتيب افزايش 29 و 88 درصدي داشته است.
 البته كه اين مركز در گزارش ديگري به بررسي وضعيت كشتار در كشور در تابستان نيز تلويحا به هزينه‌بر بودن فعاليت‌هاي مرتبط با دامداري اشاره كرد بود؛ در فصل مورد بررسي كشتار دام افزايش يافته و به ۴٫۷ ميليون راس دام رسيده بود. اين رقم در مقايسه با فصل بهار نشان مي‌دهد ميزان كشتار در تابستان يك ميليون راس افزايش يافته است. اما در بخش فرآورده‌هاي دامي نيز در تابستان متوسط قيمت يك كيلوگرم شير گوسفند حدود 13 هزار تومان و متوسط قيمت يك كيلو شير گاو نيز 5 هزار و 700 تومان بود كه هر كدام نسبت به تابستان 99 افزايش 46.3 و 100 درصدي داشته‌اند. 
بنابراين مقايسه اعداد و ارقام نشان مي‌دهد با وجود كاهش تورم سالانه و نقطه‌اي گروه كالاهاي خوراكي، اما بررسي موردي كالا حاكي از شتاب قيمت‌هاست.به گونه‌اي كه در برخي موارد جهش‌هاي 100 درصدي در فاصله دو فصل تابستان 99 تا تا بستان سال جاري مشاهده شده است. 
تورم خوراكي همچنان ادامه دارد
تا چند روز ديگر مركز آمار به سياق گذشته گزارشي از حداقل و حداكثر قيمت مواد خوراكي در كشور را منتشر مي‌كند. با اين حال قيمت خرده‌فروشي‌ها نشان مي‌دهد كه در يك‌سال اخير قيمت اكثر مواد غذايي افزايش‌هاي ريز و درشت زيادي را تجربه كرده است. به عنوان مثال هر شانه تخم‌مرغ در سال 99 حدود 60 هزار تومان شده در حالي كه در سال 98 يك شانه تخم‌مرغ به قيمت 22 هزار تومان به فروش مي‌رسيد. اين وضعيت براي گوشت گوساله و گاو نيز وجود دارد؛ هر يك كيلو گوشت گوساله در سال 97 حدود 65 هزار تومان قيمت داشت كه در سال جاري به 170 هزار تومان افزايش يافت. وضعيت نوسان شديد قيمتي تنها براي محصولات پروتئيني و گوشتي نيست، بلكه محصولات لبني را نيز در بر مي‌گيرد. به عنوان مثال هر كيلو ماست در سال 95 و پيش از شروع تحريم‌هاي نفتي كيلويي سه هزار و پانصد تومان به فروش مي‌رسد اما از سال 97 افزايش قيمت داشته و به كيلويي 6 هزار تومان رسيد. 
اما در سال جاري متوسط قيمت آن از هر كيلو 24 هزار تومان نيز عبور كرد. وضعيت شير نيز به همان‌گونه است؛ طي سال‌هاي 95 تا 1400 هز كيلو شير تغييري 323 درصدي داشته و از دو هزار و 600 تومان به بيش از 11 هزار تومان رسيد. با مقايسه اعداد و ارقام مي‌توان به اين نتيجه رسيد كه هر سبد لبني شامل شير، ماست و پنير براي خانوارهاي كشور در سال جاري به اندازه 85 هزار تومان هزينه در بر داشته در حالي كه اين هزينه در سال‌هاي 95 و 97 به ترتيب 11 هزار و 100 و 18 هزار و 500 تومان بوده است. 
علاوه بر افزايش قيمت گوشت، قيمت ساير اقلام مهم سبد خوراكي خانوارها نيز تغييرات عمده‌اي داشته كه مهم‌ترينش برنج بوده است. در كنار افزايش قيمت انواع نان، برنج نيز تغييرات زيادي به خود ديده، به گونه‌اي كه در 5 سال اخير و با وجود كوچك‌تر شدن سبد مصرفي خوراكي‌ها، افزايشي حدود 400 درصدي داشته و از هر كيلو 12 هزار و 500 به 62 هزار تومان افزايش يافته است؛ يك خانواده 4 نفره براي خريد 10 كيلو برنج كه مصرف يك ماه را شامل مي‌شود، مجبورند هزينه‌اي بين 600 تا 630 هزار تومان بپردازند. با فرض اينكه در اين خانواده تنها يك نفر شاغل و حداقل دريافتي او نيز 4 ميليون و 100 هزار تومان است، 15 درصد از حقوق ماهانه تنها براي خريد برنج صرف مي‌شود. 

سفره‌هايي به مراتب كوچك‌تر
ساده‌ترين وعده غذايي براي هر خانواده، صبحانه است.با فرض بر اينكه در اين وعده تنها از نان، پنير، چاي و شكر يا قند استفاده شود، هزينه تمام شده آن در هر روز حدود 18 هزار تومان خواهد بود. البته كه اين هزينه در سال 98 كه خيلي هم دور نيست تا نهايتا 7 هزار تومان و در سال 96 و پيش از شروع تحريم‌هاي نفتي نيز 4 هزار تومان بود. مقايسه هزينه‌هاي صرف شده براي خريد كالاهاي خوراكي نشان مي‌دهد كه در شرايط تورمي، روند افزايشي قيمت كالاها به مراتب تندتر از شرايط غيرتورمي است. البته كه مهم‌ترين دليل اين اتفاق نيز نامشخص بودن آينده اقتصاد و نااميدي نسبت به آينده است. در اين شرايط نه تنها نمي‌توان قيمت‌ها را با دستور كنترل كرد كه هر كمك معيشتي براي افراد نيازمند نيز در نهايت به دليل تورم سوخت مي‌شود. راهكار چيست؟ بازگشت آرامش به بازار كه خودش را در بهتر شدن متغيرهاي اقتصادي نشان مي‌دهد.