روزهايي كه رييس‌جمهور پيشين امريكا تشنه ضربه زدن به تهران بود
تهديد ايران يا نشانه‌اي از اختلافات داخلي؟
محمدحسين لطف‌الهي
ياهونيوز در گزارشي تلاش كرده تصويري از درون دولت ترامپ ارايه دهد كه بر اساس آن رييس‌جمهور ايالات متحده در بيشتر اوقات به دنبال گزينه‌هايي جديد براي ضربه زدن به ايران بوده و اين سازمان سيا و پنتاگون بودند كه در تمام اين مدت مي‌كوشيدند با كنترل رييس‌جمهور امريكا مانع از انجام اقداماتي شوند كه ممكن بود به آغاز جنگ با ايران منجر شود. به‌رغم تاكيد چندباره در اين گزارش بر عدم تمايل پنتاگون به آغاز جنگ با ايران، مقام‌هاي دفاعي پيشين تلاش داشتند، بگويند كه سازمان سيا كاري عليه ايران انجام نمي‌داد در صورتي كه اين مسووليت در ابتدا به آنها واگذار شده بود.
مقام‌هاي ارشد سابق ايالات متحده مي‌گويند: دونالد ترامپ رييس‌جمهور پيشين اين كشور در واپسين ماه‌هاي دولت خود اقدام به امضاي دستوري اجرايي كرده بود كه به پنتاگون اجازه مي‌داد با ابزارهايي نظير خرابكاري، پروپاگاندا و عمليات رواني فشارها عليه ايران اقدام كند.
به گفته اين مقام‌هاي سابق، هدف از راه‌اندازي اين كارزار مخفيانه كه از سوي نيروهاي عمليات ويژه ارتش هدايت مي‌شد، اين بود كه «شهروندان ايراني باورشان را به دولت خود از دست بدهند» و «احساس شايستگي و ثبات نظام ايران» به چالش كشيده شود. بر اساس گزارش ياهونيوز، يك مقام پيشين در اين خصوص گفته است اين طرح كه در نهايت به يك «بسته 200 صفحه‌اي از گزينه‌ها» تبديل شد شامل «چيزهايي بود كه موجب مي‌شد ايراني‌ها در كنترل خود بر كشور، يا توانايي‌شان در جنگيدن، دچار ترديد شوند.اما اين جنگ شامل يك عمليات مستقيم نظامي نمي‌شد.»
اين مقام آگاه افزوده است كه ترامپ زماني از جزييات طرح پنتاگون آگاه شد كه نتايج انتخابات رياست‌جمهوري سال 2020 اعلام شده بود و مي‌دانست كه اين كارزار بايد از سوي دولت آينده ايالات متحده پيگيري شود. معلوم نيست آيا دولت بايدن اين عمليات‌هاي تاييد شده از سوي ترامپ را دنبال كرده است يا نه. اما با وجود اينكه كاخ سفيد قرار است مذاكرات غيرمستقيم با ايران را در وين از سر بگيرد، مقامات امريكايي بايد تصميم بگيرند آيا اين كارزار تاييد شده توسط ترامپ مذاكرات را به خطر مي‌اندازد يا ايران را وادار به يك توافق مي‌كند. ياهونيوز نوشته، وزارت دفاع و سازمان سيا از ارايه توضيحاتي در اين باره خودداري كردند و كاخ سفيد هم پرسش‌ها در اين باره را به پنتاگون ارجاع داد.
طبق گفته مقامات پيشين، اگرچه اين برنامه شامل ترورهاي هدفمند نبود، احتمال جان باختن ايراني‌ها در عمليات‌هاي خرابكاري يا ديگر عمليات‌ها به معناي اين بود كه پنتاگون بايد براي آغاز كار تاييديه رييس‌جمهور را مي‌داشت. آنها همچنين مي‌گويند، شاخه‌هاي مختلف «اين جنگ غيرعادي» احتياج به تاييديه رييس‌جمهور نداشت و مي‌شد از سوي وزير دفاع يا ديگر مقامات ارشد پنتاگون تاييد شود. اين مقامات اظهار كردند: برخي در پنتاگون، به ويژه در ستاد مشترك ارتش، سال‌ها از اجرايي شدن اين برنامه‌ها جلوگيري كردند.
به نوشته ياهونيوز اين وضعيت باعث اختلاف‌نظرهاي حقوقي زيادي در درون دولت امريكا شده بود: «در اوايل ۲۰۱۸ دستوري آشكار در زمينه برخي بخش‌هاي اين كارزار به پنتاگون ابلاغ شد. پنتاگون از هرگونه اقدامي در اين باره خودداري كرد. در نهايت پنتاگون با وجود نارضايتي و خشم، ديد چاره‌اي ندارد جز اينكه برخي بخش‌هاي آن را اجرايي كند تا اين طور جلوه نكند كه كاملا سر ناسازگاري برداشته‌اند يا مقاومت مي‌كند. كارزار پيشنهادي به دقت توسط كاركنان حقوقي پنتاگون بررسي شد. يكي از موانعي كه در وزارت دفاع وجود داشت، مشروعيت قانوني آن بود، اينكه آيا شامل اقدامات جنگي مي‌شد يا نه. همه چيز به تعريف خرابكاري و معناي مشروعيت قانوني بستگي داشت. مقام ارشد پيشين امريكايي نيز در اين باره مي‌گويد: حقوقدان‌هاي پنتاگون همچنين روي اقداماتي متمركز بودند كه ممكن بود «احتمال تحريك وقوع يك جنگ را افزايش دهد.» اين گزارش نوشته است كه اين فشار لحظه آخري نتيجه سال‌ها نااميدي ترامپ از به راه انداختن نوعي درگيري در سايه با ايران بود؛ چراكه «سازمان سيا و وزارت دفاع جلوي تمام اقدامات در اين راستا را مي‌گرفتند.»
ادعاي اين مقام پيشين امريكايي در شرايطي مطرح مي‌شود كه وزارت دفاع ايالات متحده در سال 2019 و به دستور مستقيم رييس‌جمهور اقدام به ترور فرمانده سپاه قدس ايران كرد كه طي سفري رسمي به بغداد سفر كرده بود.
مقامات پيشين امريكا مي‌گويند، كنت مك‌كنزي فرمانده نيروهاي امريكا در خاورميانه[سنتكام] از حاميان سرسخت اين‌گونه اقدامات با تمركز بر ايران بود اما در عوض، مارك ميلي رييس ستاد مشترك ارتش امريكا مدام در روند اجرايي شدن اين طرح كارشكني مي‌كرد.
ياهونيوز علاوه بر اين مي‌نويسد: تدوين طرح چندين سال طول كشيده بود و انجام عمليات‌هايي را شامل مي‌شد كه اجرايي كردن آن بعد از صدور مجوز از سوي رييس‌جمهور ۶ ماه به طول مي‌انجاميد. يك مقام سابق پنتاگون گفت: ترامپ در جريان قرار گرفت كه هيچ كدام از اين اقدامات قرار نيست در دوران او انجام شوند.به گفته اين مقام سابق، ترامپ با «يأس فراوان» به اينكه اين گزينه‌ها تازه داشتند به او ارايه مي‌شدند واكنش نشان داد. اين پايگاه خبري در ادامه گزارش‌اش آورده است: كريس ميلر، وزير دفاع موقت پيشين امريكا در اين باره گفت: سازمان سيا و وزارت دفاع گزينه‌هاي خوبي به تصميم‌گيران ارايه نمي‌دادند، چون فكر مي‌كردند ترامپ ديوانه است و اگر ايده‌اي به او مي‌دادند، مي‌گفت: «انجامش دهيد» و به خاطر همين آنها فكر مي‌كردن بايد كنترلش كنند.
ميك مالروي، دستيار وزير دفاع اسبق امريكا در اين خصوص مي‌گويد: «دستور شماره يك جيم متيس وزير دفاع اول دولت ترامپ به من اين بود كه ما نمي‌خواهيم وارد يك جنگ با ايران شويم.»
يك مقام آگاه دفاعي تصريح مي‌كند كه در آن زمان، وقتي سازمان سيا از تقابل ميان پنتاگون و كاخ سفيد در خصوص مساله ايران و همچنين تلاش وزارت دفاع براي جلوگيري از جنگ با ايران آگاه شد، تلاش كرد كه با ارايه پيشنهادهايي نظير «به راه انداختن نزاع داخلي» در ايران يا عمليات مخفي تبليغاتي به پنتاگون در اين راستا كمك كند. اين مقام آگاه معتقد است مركز عمليات ايران در سازمان سيا عملا «هيچ كاري» ندارد.
به گفته او، اين وضعيت باعث ايجاد نوعي بي‌اعتمادي ميان مسوولان شوراي امنيت ملي ايالات متحده و مقام‌هاي سازمان سيا شده بود و مسوولان شوراي امنيت ملي حتي به گزارش سيا در خصوص اينكه «ايران هنوز توانايي دستيابي به سلاح هسته‌اي ندارد» نيز مشكوك بودند.
يك مقام ارشد دولت پيشين به ياهو گفته است كه همين روند باعث شد ترامپ به اسراييلي‌ها بگويد: «هركاري مي‌توانيد انجام دهيد و شما بازوي عملياتي ما باشيد.»
پيش‌تر در گزارشي كه ياهونيوز منتشر كرده بود، اعلام شد كه دونالد ترامپ در سال 2018 ميلادي طي دستوري اجرايي به سازمان سيا اجازه داده بود كه اقداماتي نظير عمليات سايبري و خرابكاري در ايران انجام دهد. اما به نظر مي‌رسد برخي مقام‌هاي پيشين دفاعي ايالات متحده مي‌خواهند ناكارآمدي سيا در اين زمينه را به عنوان عاملي براي تفويض اين وظيفه به پنتاگون عنوان كنند و بگويند گزينه‌هاي پنتاگون كه خيلي دير به ترامپ ارايه شد، حالا روي ميز بايدن است و اوست كه بايد پيرامون اين مساله تصميم‌گيري كند. طرح اين موضوع در آستانه مذاكرات مي‌تواند به مثابه تهديد باشد.