بازخواني پرونده حماسه ملبورن از زاويه‌اي ديگر
آيا ملي‌پوشان قبل از بازي با استراليا
داروي نيروزا مصرف كرده بودند؟
علي ولي‌اللهي
فردا سالروز بازي ايران و استرالياست و فوتبالي‌ها اين روزها مشغول خاطره‌بازي با آن اتفاق تاريخي هستند. روز جمعه مستندي به نام «حماسه ملبورن» به كارگرداني جواد خياباني از تلويزيون پخش شد.
بازگشت تيم ملي ايران مقابل استراليا در مقدماتي جام جهاني ۹۸ هنوز يكي از خاطره‌انگيزترين و البته عجيب‌ترين اتفاقات تاريخ فوتبال ايران است. در آن بازي ابتدا استراليا دو-صفر جلو افتاد و در حالي كه كاملا سوار بر بازي بود و حتي موقعيت‌هاي ديگري براي گلزني داشت، تيم ايران موفق شد در ۲۰ دقيقه آخر بازي دو بار دروازه حريف را باز كند و با كسب تساوي راهي جام جهاني ۹۸ شود.
هنوز بعد از اين همه سال گفته مي‌شود حضور جيمي‌جامپ استراليايي در زمين بازي و پاره كردن تور دروازه ايران به شاگردان ويرا فرصت داد تا تجديد قوا كنند و از لحاظ ذهني به بازي برگردند. هنوز به شيرين‌كاري‌هاي عابدزاده در آن بازي اشاره مي‌شود و تعويض‌هاي بجاي سرمربي. اينها روايت‌هايي است كه در اين ۲۴ سال مدام تكرار شده است. با اين حال ممكن است نكات ناگفته‌اي از آن بازي هنوز باقي مانده باشد.
محسن صفايي فراهاني، كسي كه بعد از داريوش مصطفوي به رياست فدراسيون فوتبال رسيد در آخرين اظهارنظر خود در رابطه با اين بازي از «داروهاي تقويت‌كننده‌اي» گفت كه بازيكنان تيم ملي پيش از بازي با استراليا مصرف كرده بودند. اينكه چطور صفايي فراهاني از چنين ماجرايي اطلاع پيدا كرد برمي‌گردد به پيش از بازي ايران و آلمان در جام جهاني ۹۸.
ايران در راه آماده‌سازي براي حضور در جام جهاني كارش را با توميسلاو ايويچ آغاز كرد. يكي از نكاتي كه ايويچ در همان بدو كار به صفايي فراهاني گوشزد كرد بحث توان بدني بازيكنان بود. فراهاني در اين رابطه در گفت‌وگو با «سالنامه اعتماد» كه در بهار ۱۴۰۰ به چاپ رسيد، تعريف كرد: «ايويچ (سال ۱۹۹۸) گفت شما با تيم فعلي‌تان كيسه گل جام جهاني خواهيد شد. سه بازي مي‌كنيد و به راحتي هر سه تا را خواهيد باخت و با تعداد گل‌هاي زياد هم خواهيد باخت. علت هم اين است كه بازيكنان شما مي‌توانند حداكثر ۵۰ دقيقه در زمين دوندگي داشته باشند.» فراهاني ادامه داد: «من اين موضوع را با چند تا از بازيكنان در ميان گذاشتم. پرسيدم شما در بازي چقدر دوام مي‌آوريد؟ گفتند بستگي به بازيكن دارد ولي حداكثر بين ۵۰ تا ۶۰ دقيقه توان دويدن داريم و بعدش ديگر مدام دنبال اين مي‌گرديم كه پشت چه كسي قائم شويم كه توپ به ما نرسد.»
شرايط پيش از بازي با استراليا نيز به گونه‌اي پيش رفت كه طبيعتا اين ضعف بدني بايد تشديد مي‌شد. تيم ملي ايران بعد از شكست مقابل قطر و راهيابي به پلي‌آف جام جهاني ابتدا مقابل ژاپن قرار گرفت و در ۱۲۰ دقيقه ۳ بر ۲ بازنده شد. مهرداد مسعودي مدير رسانه‌اي تيم ملي در آن مقطع در مستند «حماسه ملبورن» از زبان محمد خاكپور نقل كرد كه گفته «آن‌قدر خسته شده‌ايم كه جنازه ما به استراليا مي‌رسد.»
تيم ملي در تاريخ يك آذر در تهران از استراليا پذيرايي كرد و به تساوي يك - يك رسيد و سپس در سفري ۲۴ ساعته با سه پرواز مختلف به ملبورن رسيد. با همه اين تفاسير شرايط بدني بازيكنان نه تنها تبديل به نقطه ضعف ايران نشد كه حريف را هم تحت فشار گذاشت. حريفي كه كادر فني حرفه‌اي‌تري داشت و خيلي از بازيكنانش در ليگ‌هاي معتبر اروپايي بازي مي‌كردند.
ايران مقابل استراليا از دقيقه ۷۰ به بعد، يعني زماني كه قرار بود از لحاظ بدني كم آورده باشد تازه راه افتاد. همان موقعي كه ميزبان مقابل چشمان هواداران خودي به طور طبيعي از لحاظ بدني تحليل رفته بود ايراني‌ها آن‌قدر حمله كردند كه دو بار به گل رسيدند. سرمربي تيم ملي استراليا بعد از بازي اذعان كرد كه كاملا گيج شده بود.
بعد از جام جهاني ايويچ تيم ملي را به دست گرفت و در اولين قدم يك برنامه فشرده ۲۰ روزه براي بدنسازي آماده كرد تا تيم از لحاظ آمادگي بدني به شرايط نرمال برسد. ايويچ نماند تا از ثمره كارش استفاده كند، ولي بازي‌هاي تيم ملي در جام جهاني ۹۸ ثابت كرد بازيكنان ايران از لحاظ بدني آماده بودند. ماجراي استفاده از آن قرص‌هاي مشكوك هم درست در همين نقطه مشخص شد.
در جام جهاني فرانسه ايران مي‌توانست با پيروزي مقابل آلمان در بازي پاياني مرحله گروهي راهي دور حذفي شود. صفايي فراهاني در اين رابطه تعريف كرد: «قبل از بازي با آلمان يكي از مسوولان وقت سازمان تربيت‌بدني آمد به فرانسه و يك شيشه قرص داد به من. پرسيدم اين چيست؟ گفت كه ما در استراليا اين قرص را به بچه‌ها مي‌داديم بخورند كه بتوانند بازي كنند.» فراهاني ادامه داد: «من يكي از بازيكنان را صدا زدم و گفتم وضع بدني‌تان بعد از دو بازي كه انجام داديد چطور است؟ جواب دادند ما الان در شرايطي هستيم كه اگر ۱۲۰ دقيقه هم بازي كنيم بدن‌مان آماده است. گفتم يك نفر از كساني كه در بازي‌هاي قبل همراه‌تان بوده يك تعدادي قرص داده به من. الان نياز هست اينها؟ البته من نمي‌خواستم قرص‌ها را بدهم فقط مي‌خواستم اطلاعات بگيرم.»
صفايي فراهاني در پاسخ به اين سوال كه آن قرص‌ها چه بودند و آيا جزو مواد ممنوعه به حساب مي‌آمدند سكوت كرد و تنها به واكنش پزشك تيم ملي اشاره كرد. آن زمان يك پزشك يوگسلاو به نام ساشا همراه تيم ملي بود كه روي تغذيه و سلامت بچه‌هاي تيم ملي كار مي‌كرد. وقتي فراهاني قرص‌ها را به ساشا نشان داد و سوال كرد آيا به درد مي‌خورند؟ ساشا پاسخ داده بود: «بريزشان دور!»
در طول ۲۴ سال گذشته به جز خاطره‌اي كه محسن صفايي فراهاني از بازي ايران و استراليا و جام جهاني تعريف كرده هيچ كدام از بازيكنان، اعضاي كادرفني يا مقامات فدراسيون فوتبال و سازمان تربيت‌بدني وقت به وجود چنين چيزي اشاره نكرده بودند. اينكه آن قرص‌ها چه بود و چرا مربي يوگسلاو با ديدن آنها گفته بود بريزشان دور مساله‌اي است كه روشن نشده. البته شايد هم آن قرص‌ها يك ماده معمولي بوده كه خوردن‌شان اشكالي نداشته.