مركز آمار گزارش تورم دهك‌هاي هزينه‌اي را منتشر كرد
بالاترين تورم براي دهك‌هاي كم درآمد
گروه اقتصادي
چند روز پس از انتشار گزارش تورم از سوي مركز آمار، داده‌هاي مربوط به تورم براي هر دهك هزينه‌اي نيز منتشر شد. با استناد به آنچه اين مركز منتشر كرده نرخ تورم كل براي دهك اول هزينه‌اي 47 درصد و براي دهك دهم نيز 44.6 درصد اعلام شده است. اين اعداد و ارقام نشان مي‌دهد كه با وجود اينكه تورم سالانه در آبان ماه 44.4 درصد گزارش شده اما دهك‌هاي هزينه‌اي بالا، سهم بيشتري از آن را به خود اختصاص دادند. با استناد به داده‌هاي جمع‌آوري شده از هزينه درآمد خانوارها، اين روند براي مدت‌ها وجود داشته است. بدين معنا كه تورم كل كشور، نزديكي بيشتري به تورم دهك‌هاي بالاي هزينه‌اي دارد، چراكه حدود 60 درصد از هزينه‌هاي ناخالص ملي را سه دهك بالايي هزينه‌اي مي‌پردازند. در بخش ديگري از تازه‌ترين گزارش مركز آمار نرخ تورم خوراكي‌ها براي دهك اول هزينه‌اي 60.2 و براي دهك دهم نيز 58.7 درصد بوده است. اگرچه كه عمده هزينه دهك‌هاي ابتدايي هزينه‌اي براي كالاهاي خوراكي است اما تفاوت 1.5 واحد درصدي ميان تورم اين دو دهك نشان از افزايش ناخواسته هزينه سبد مصرفي كالاهاي خوراكي در كشور است. تحت اين شرايط با هر افزايش قيمتي در بازار خوراكي‌ها هر چند ناچيز، افراد بيشتري براي تامين نيازهاي غذايي خود ناتوان خواهند ماند.هشدارها در خصوص سفره كالاهاي خوراكي افراد آسيب‌پذير از مدت‌ها پيش داده شده بود. با اين حال عمده راه‌حل‌هاي مطرح شده توسط سياستمداران، اعطاي يارانه نقدي براي جبران قدرت خريد از دست رفته يا عرضه كالاها توسط دولت بود؛ به بيان ديگر دولت مهم‌ترين ابزار بهبود شرايط را دخالت در بازار و كمك به افراد نيازمند مي‌داند. ابزاري كه از مدت‌ها پيش نخ‌نما شده و آزمون خود را پس داده است.
شاخص كل، كاهشي
بر اساس داده‌هاي مركز آمار شاخص كل جز دو دهك انتهايي هزينه‌اي، براي ساير دهك‌ها كاهشي بود. اين روند در شاخص كالاهاي خوراكي و آشاميدني نيز ديده مي‌شود؛ تورم نقطه‌اي اين گروه از كالاها براي دهك‌هاي اول تا دهم در مهرماه بين 59 تا 61 درصد بود در آبان ماه كاهش زيادي را تجربه كرد و به بازه 45 تا 48 درصد رسيد. از ابتداي پاييز تا ماه گذشته روند قيمتي برخي كالاها مانند تخم‌مرغ، برنج و مواد لبني بسيار نگران‌كننده توصيف شده بود. راهكار دولت براي غلبه بر اين افزايش قيمت‌ها استفاده از «دستور» بود. البته كه دستور تا مدتي مي‌تواند جلوي افزايش قيمت‌ها را بگيرد و پس از آن هيچ توليدكننده‌اي حاضر نمي‌شود قيمت محصولش را با دستور كاهش دهد.
يكي ديگر از معضلات بازار خوراكي و به خصوص براي محصولات دامي، بالا بودن هزينه‌هاي نگهداري است. بر اساس يكي ديگر از گزارش‌هاي مركز آمار از كشتار دام در تابستان سال جاري، رقم كشتار به بالاترين سطح شش ساله خود رسيد. اين در حالي است كه مسوولان مختلف بارها بر اين موضوع تاكيد كرده بودند كه به دليل افزايش قيمت مواد پروتيئني و لبني، تقاضا براي خريد آنها به شدت كاهش يافته است. پس مي‌توان نتيجه گرفت كه نگهداري و توليد محصولات دامي و لبني در سال جاري هزينه‌هاي به مراتب بالاتري را بر دوش توليدكنندگان انداخته و به همين دليل كشتار دام در تابستان زياد بود. تورم سالانه خوراكي براي كل دهك‌هاي هزينه‌اي جامعه در آبان ماه در بازه 58 تا 50.5 درصد قرار داشت. تورم كالاهاي غيرخوراكي نيز از ديگر بخش‌هايي بود كه در اين گزارش به آن اشاره شده؛ بر اين اساس جز سه دهك، در باقي دهك‌ها نرخ تورم نقطه‌اي رو به افزايش بوده است. در بخش كالاهاي غيرخوراكي بيشترين تورم مربوط به زيرگروه مسكن، اجاره، بهداشت و درمان و آموزش و تفريح است.
در هر صورت دهك‌هاي ابتدايي آسيب مي‌بينند
ضريب اهميت كالاهاي خوراكي براي دهك‌هاي اول و دوم هزينه‌اي بيشتر از 40 درصد است؛ بدين معنا كه با هر افزايش اندكي در قيمت هر كدام از كالاهاي سبد مصرفي اين دو دهك، خانوارها مجبورند هزينه بيشتري براي آن كرده يا از حجم مواد خوراكي كه مي‌خرند، بكاهند. وضعيت براي دهك‌هاي نهم و دهم هزينه‌اي برعكس است. آنها هزينه‌هاي بيشتري را صرف كالاهاي غيرخوراكي مي‌كنند. تورم سالانه كالاهاي غيرخوراكي در ماه مورد بررسي در بازه 34.8 تا 41.2 درصد بود.
كاهش تورم ماهانه
از آبان 99 تا آبان سال جاري بيشترين تورم ماهانه كل كشور 5.2 درصد در آبان 99 بود. عمده كارشناسان بر اين باورند كه اثرات افزايش قيمت دلار در ماه‌هاي شهريور و مهر 99 (دلار در اين ماه‌ها به كانال 32 هزار تومان نيز وارد شده بود) با اندكي تاخير خودش را در آبان ماه نشان داد. بعد از آن و در دي ماه نرخ تورم ماهانه كشور به 1.8 درصد رسيد، اما به نظر نمي‌رسد كه مشكلات منتج شده از اين افزايش ناگهاني حل شود. آبان ماه 99 علاوه بر اين ركورددار بيشترين تورم ماهانه در يك‌سال اخير بود، براي دهك اول هزينه‌اي نيز بيشترين تورم ماهانه را به همراه داشت؛ 8.4 درصد. البته آن چيزي كه به نگراني كارشناسان در ماه مورد نظر دامن مي‌زد، اختلاف بيش از 6 درصدي تورم ماهانه بين دهك اول و دهم بود. اين امر مي‌تواند در ميان مدت به شكاف بيشتر طبقاتي منجر شود. با وجود آنكه در آبان سال گذشته نرخ تورم ماهانه در بازه 2.3 تا 8.4 درصد قرار داشت، در مدت مشابه سال جاري اين فاصله كمتر شده و به 2.3 تا 2.8 درصد رسيده است. البته كه اين امر مي‌تواند نشات گرفته از ثبات نسبي ارز در بازار باشد. در بخش ديگري از گزارش مركز آمار به نرخ تورم ماهانه خوراكي‌ها نيز اشاره شده؛ بر اساس آن اين نرخ براي كل كشور در آبان 99 حدود 13 درصد بود كه در آبان سال جاري به 3.1 درصد رسيد. تورم خوراكي‌ها براي دهك اول در آبان 99 حدود 14.7 درصد و براي دهك دهم 12.5 درصد بود كه در آبان سال جاري به ترتيب به 3.6 و 3 درصد رسيد. با وجود كاهش اختلاف ميان تورم دهك‌هاي اول و دهم هزينه‌اي در آبان سال جاري، اما نبايد از اين مهم غافل شد كه خريد بسياري از اقلام سبد مصرفي خانوارها در آبان سال جاري براي افراد آسيب‌پذير سخت و شايد غيرممكن بوده است. اين مهم را مي‌توان با مقايسه آنچه در يك‌سال بر بازار خوراكي‌ها گذشت، مشاهده كرد. بر اين اساس تورم سالانه اين گروه از كالاها حدود 138 واحد درصد افزايش داشته و از 25 به 59.6 درصد رسيده است. تغييرات تورم سالانه خوراكي‌ها براي دهك اول حدود 126 واحد درصد بود كه نشان مي‌دهد تورم از 26.6 به 60.2 درصد افزايش يافته است.