ریاضت هزینه‌ای در سال جدید

 چهارشنبه هفته گذشته لایحه بودجه سال 1401 از سوی دولت نهایی و امروز تقدیم مجلس می‌شود؛ لایحه بودجه سال 1401 به عنوان اولین سند مالی یک‌ساله در دولت سیزدهم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. چرا که دولت بارها بر اولویت خود مبنی بر کنترل تورم تأکید داشته و این در حالی است که بسیاری از کارشناسان کسری بودجه را به عنوان یکی از عوامل عمده تورم در کشور ذکر می‌کنند. اما بر اساس آنچه از گمانه‌زنی‌های اولیه از ارقام لایحه بودجه سال آینده برمی‌آید، سهم فروش نفت در این لایحه از 230 هزار میلیارد تومان در سال جاری به حدود 400 هزار میلیارد تومان افزایش یافته است و در عین حال 400 هزار میلیارد تومان برای درآمدهای مالیاتی در نظر گرفته شده و در نتیجه عملا بودجه سال آینده در حدود 800 هزار میلیارد تومان از این دو محل قرار است درآمدزایی داشته باشد. با توجه به اینکه فروش سهام و اموال و دارایی‌های دولت با مشکلاتی مواجه خواهد شد طبیعی است که فروش اوراق اسناد خزانه وجود داشته باشد. اگر این مساله را به عنوان کسری در نظر بگیریم می‌توان نتیجه گرفت که در سال آینده نیز کسری بودجه خواهیم داشت. در کنار این مساله اقداماتی نظیر تعیین نرخ محاسبه حقوق ورودی گمرکی بر مبنای نرخ ای‌تی‌اس به جای ارز 4200 تومانی و همچنین صادرات روزانه 1.2 میلیون بشکه نفت در روز با نرخ هر بشکه 60 دلار و قیمت هر دلار 23 هزار تومان در بودجه سال آینده در نظر گرفته شده است. اما سوال اینجاست که با توجه به شرایط تحریمی موجود آیا امکان فروش ۴۰۰ هزار میلیارد تومان نفت و دریافت ۴۰۰ هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی وجود دارد و یا اینکه دولت بر روی رفع تحریم‌ها حساب ویژه‌ای باز کرده است؟ وحید شقاقی شهری، اقتصاددان و ريیس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی معتقد است؛ برای سال آینده گفته شده سقف بودجه عمومی دولت اضافه نخواهد شد و این موضوع از یک جهت خبر مثبتی است و دولت تلاش دارد تا حد امکان یک ریاضت هزینه‌ای را در کشور پیاده کند و یک انضباط مالی را برقرار کند که این امر اولین نکته مثبت لایحه بودجه در سال آینده است. او در ادامه به «اعتماد»گفت: دولت سال 1400 را با کسری بودجه بسیار بالایی ادامه داد و کشور را اداره کرد و برآوردها حاکی از آن بود که سال 1400 بیش از 400 هزار میلیارد تومان کسری بودجه خواهد داشت و هنوز هم مجبور است تا پایان سال از کانال فروش اوراق مالی اسلامی و استفاده از منابع مالی بانک‌ها به نحوی کسری بودجه خود را جبران کند. این اقتصاددان افزود: سال آینده بخشی از سررسید اوراق بدهی دولت است و دولت مجبور خواهد بود بخشی از سررسید اوراق مالی اسلامی را که در سال‌های گذشته بوده پاسخ گفته و آنرا پرداخت کند. شقاقی شهری افزود: بهتر آن بود که برای سال 1401 دولت تلاش می‌کرد تا بودجه ریالی را از بودجه دلاری جدا کند اما باز هم این اتفاق نیفتاد و همچنان بودجه دلاری با بودجه ریالی با هم ارائه شده است.

بودجه دلاری و ریالی با هم ارائه شد
او گفت: در صورتی که دولت درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت را دنبال می‌کرد می‌توانست آن را به پروژه‌های عمرانی اضافه کند این در حالی است که بازهم بودجه دلاری و ریالی در قالب یک لایحه به مجلس ارائه شده است. این اقتصاددان خاطر‌نشان کرد: درآمد 400 هزار میلیارد تومانی از بخش مالیات قابل تحقق است و حتی بر پایه‌های موجود مالیاتی نیز این میزان قابل تحقق خواهد بود و مشکلی از بابت این موضوع نیست. حتی اگر پایه‌های جدید مالیاتی هم افزوده می‌شد امکان افزایش درآمدهای مالیاتی هم بود اما همچنان پایه‌های مالیات بر درآمد و عایدی سرمایه و مالیات بر ثروت هنوز به یک خروجی نرسیده و نهایی نشده است و احتمالا برای سال آینده به نتیجه نخواهد رسیداما با همین پایه‌های مالیاتی و ساماندهی معافیت‌های مالیاتی و کاهش فرار مالیاتی این 400 هزار میلیارد تومان به راحتی قابل تحقق خواهد بود.
امکان تحقق درآمدهای نفتی وجود دارد
ريیس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی با اشاره به درآمدهای نفتی دولت در سال آینده تصریح کرد: در صورتی که دولت با فرض کاهش تحریم ها روزانه 1.2 میلیون بشکه نفت بفروشد، این موضوع واقع‌بینانه خواهد بود و قیمت نفت در سال بعد زیر 70 دلار نخواهد آمد و اگر بخشی از تحریم‌ها هم مرتفع شود امکان تحقق درآمد 400 هزار میلیارد تومانی از بخش نفت محقق خواهد شد. او ادامه داد: در مجموع این دو بخش( مالیات و نفت) 800 هزار میلیارد تومان درآمد برای دولت به همراه دارد و تا 1250 هزار میلیارد تومان 450 هزار میلیارد تومان دیگر باقی می‌ماند که دولت تلاش خواهد کرد بخشی را با فروش اوراق مالی اسلامی که سقف آن 88 هزار میلیارد تومان است و مابقی را با واگذاری دارایی‌ها و شرکت‌های دولتی پوشش دهد.
این اقتصاددان با اشاره به کسری بودجه در سال آینده خاطرنشان کرد: در صورت تحقق این میزان از درآمدها در سال 1401 میزان کسری بودجه کمتر از امسال خواهد شد و احتمالا می‌توان امیدوار بود که در سال بعد انضباط مالی حاکم شود و کسری بودجه نیز به حداقل برسد. 
زیرساخت‌های ایران
 وارد فاز فرسودگی شده است
شقاقی شهری گفت: احتمالا اگر پایه های مالیاتی دولت افزوده شود می‌توان امیدوار بود که بودجه دلاری از ریالی در سال آینده جدا شود. او افزود: از نکات مثبت این بودجه می‌توان به کسری بودجه حداقلی و انضباط مالی اشاره و به کنترل تورم امید داشت اما تنها مساله مهم پروژه‌های عمرانی است که طی سال‌های قبل تخصیص‌های اندکی داشته‌ایم و در سه سال گذشته رشد هزینه های جبران استهلاک از رشد سرمایه‌گذاری‌ها در این بخش پیشی گرفته است و به عبارتی زیرساخت‌های ایران در سه سال گذشته وارد فاز فرسودگی زیرساخت‌ها شده است. این اقتصاددان گفت: این موضوع نیاز به این دارد که بتوانیم با تخصیص منابع به پروژه‌های عمرانی کمک کنیم این در حالی است که هر ساله عدد امیدوار کننده‌ای برای این بخش در نظر گرفته نمی‌‌شود و این بخش رو به افول است.