آيا وعده رييس مجلس براي حذف بودجه شركت‌هاي زيانده محقق مي‌شود؟
مورد عجيب شركت‌هاي زيانده دولتي
از كل بودجه 3630 هزار ميليارد توماني سال آينده حدود 2231.4 هزار ميليارد آن بودجه مربوط به شركت‌هاي دولتي، بانك‌ها و موسسات انتفاعي وابسته به دولت است. البته كه روال هر ساله بودجه اين بوده كه بخش‌هاي دولتي بودجه بيشتري را نسبت به منابع عمومي در اختيار مي‌گيرند، اما زيانده بودن بسياري از آنها باعث شده كه رييس مجلس نيز به ميزان بودجه اختصاصي‌شان واكنش نشان داده و بگويد: «بودجه شركت‌هاي زيانده و شركت‌هايي كه خلاف قانون عمل كرده‌اند از لايحه بودجه سال آينده بايد حذف شود و گروه كاري ويژه‌اي در مجلس عملكرد اين شركت‌ها را براي بررسي لايحه بودجه ۱۴۰۱ بررسي خواهد كرد.» بررسي بودجه شركت‌هاي دولتي در لايحه بودجه سال آتي نشان مي‌دهد كه برخي شركت‌ها مانند شركت هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران، سازمان مركزي تعاون روستايي ايران، سازمان هدفمندي يارانه‌ها و سازمان راهداري و حمل و نقل جاده‌اي زيانده هستند. اين سه شركت در سال آتي روي هم حدود هزار ميليارد تومان از منابع دولتي بودجه مي‌گيرند.
2.2 درصد از كل ماليات را شركت‌هاي دولتي مي‌دهند
در يكي از پيوست‌هاي بودجه سال آتي، آنچه قرار است به شركت‌ها، بانك‌ها و موسسات انتفاعي دولت داده شود حدود 2231 هزار ميليارد است كه نسبت به سال جاري افزايشي بيش از 74 درصدي داشته است. از كل آنچه در بودجه اين شركت‌ها درنظر گرفته شده حدود 1630 هزار ميليارد تومان درآمد پيش‌بيني شده و 1516 هزار ميليارد تومان نيز هزينه‌هاي‌شان در سال آتي خواهد بود. در جدول يك از «بودجه شركت‌هاي دولتي، بانك‌ها و موسسات انتفاعي وابسته به دولت» كل تسهيلاتي كه اين شركت‌ها و موسسات مي‌توانند در سال آتي دريافت كنند حدود 116.2 هزار ميليارد تومان از منابع داخلي و بيش از 74 هزار ميليارد تومان نيز از منابع خارجي است. البته ماليات در نظر گرفته شده براي اين دست از شركت‌ها مهم‌ترين بخش حاشيه‌اي بودجه شركت‌ها و موسسات وابسته به دولت است؛ در سال آتي شركت‌هاي وابسته به دولت قرار است 11 هزار و 600 ميليارد تومان ماليات بپردازند كه حدود 0.7 درصد از كل درآمدشان و 2.2 درصد از كل درآمدهاي مالياتي دولت در سال آينده است. پرداخت تنها 11.6 هزار ميليارد تومان ماليات از سوي اين شركت‌ها كه بودجه‌اي بيشتر از سقف منابع بودجه عمومي دولت دارند، بسيار عجيب است. آن هم در شرايطي كه تيم اقتصادي دولت و سازمان برنامه و بودجه بارها از حركت دولت به سمت درآمدهاي پايدار گفته‌اند و بر اين باورند راه كاهش كسري بودجه دولت، در تعريف پايه‌هاي مالياتي جديد همچنين جلوگيري از فرارهاي مالياتي است. ماليات اين دست شركت‌ها در سال گذشته 7200 هزار ميليارد تومان بوده است. آنچه در اين بين اهميت دارد، اختصاص بودجه به شركت‌هاي زيانده دولتي است. با استناد به متن بودحه 1401 حدود 84 هزار ميليارد تومان براي منابع و مصارف شركت‌هاي دولتي زيانده در سال آتي درنظر گرفته شده؛ درآمد اين شركت‌ها در سال آتي 70 هزار ميليارد تومان و مصارف‌شان نيز 73 هزار ميليارد تومان خواهد بود. آنچه در اين ميان مهم است، قرار گرفتن نام‌هاي آشنا در ميان ليست شركت‌هاي زيانده دولتي است؛ سهام آب منطقه‌اي كرمانشاه، سيستان و بلوچستان، هرمزگان، آذربايجان غربي، مازندران، لرستان، خراسان شمالي و جنوبي، كردستان، همدان و گلستان و همچنين سازمان مركزي تعاون روستايي، سازمان حمايت از مصرف‌كنندگان و توليدكنندگان، راه آهن، هواپيمايي جمهوري اسلامي از جمله مهم‌ترينش هستند. تنها شركت‌هاي ياد شده زيانده نيستند و موسسات و شركت‌هاي فرهنگي و گردشگري شامل سازمان صداو سيما و كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان نيز در اين ليست قرار گرفته‌اند؛ گفته مي‌شود كل منابع و مصارف شركت‌هاي فرهنگي 10.5 هزار ميليارد تومان است. اين نوع از شركت‌ها نيز درآمدشان در سال آتي 5.8 هزار ميليارد تومان و هزينه‌شان نيز 10.1 هزار ميليارد تومان خواهد بود.
ماليات صفر؟
بر اساس آنچه در جدول «خلاصه كل منابع و مصارف شركت‌هاي دولتي زيانده در سال1401» آمده كل درآمدها و هزينه اين شركت به ترتيب 29.7 و 32.9 هزار ميليارد تومان خواهد بود. كل تسهيلات داخلي كه براي اين شركت‌ها در نظر گرفته شده حدود 3.2 هزار ميليارد تومان است. دارايي‌هاي جاري‌شان نيز 3.6 هزار ميليارد تومان اعلام شده است. در بخش ديگري از اين جدول كل مالياتي كه اين شركت‌ها در سال آتي خواهند پرداخت، صفر خواهد بود. اين امر با توجه به پيشي گرفتن هزينه‌ها از درآمد منطقي است اما اينكه قرار باشد از سازمان صدا و سيما كه بودجه‌اي 5 هزار و 400 ميليارد توماني در سال آتي دارد، مالياتي گرفته نشود، مي‌تواند اعتراضاتي را در محافل مختلف اقتصادي و سياسي به دنبال داشته باشد. پيش‌بيني شده اين سازمان عريض و طويل در سال آتي حدود 10.2 هزار ميليارد تومان هزينه داشته باشد.از كل فاصله‌اي كه ميان درآمد و هزينه اين سازمان وجود دارد حدود 4.8 هزار ميليارد تومان آن توسط منابع عمومي دولت خواهد بود. در بخش بانك‌ها نيز دو بانك سپه و ملي نيز جزو بانك‌هاي زيانده هستند كه قرار است حدود 38 هزار ميليارد تومان از منابع بودجه عمومي دولت را براي پوشش زيان خود دريافت كنند. كل درآمد اين دو بانك 141 هزار ميليارد تومان و كل هزينه‌شان نيز نزديك 180 هزار ميليارد تومان برآورد شده است.
شركت‌هاي زيانده حذف شوند
پس از تقديم لايحه بودجه به مجلس، محمدباقر قاليباف، رييس مجلس در جلسه علني روز 23 آذرماه گفته بود كه «بودجه شركت‌هاي زيانده و شركت‌هايي كه خلاف قانون عمل كرده‌اند از لايحه بودجه سال آينده بايد حذف شود و گروه كاري ويژه‌اي در مجلس عملكرد اين شركت‌ها را براي بررسي لايحه بودجه ۱۴۰۱ بررسي خواهد كرد.سال گذشته نيز تصويب شد كه شركت‌هايي كه وظيفه دولتي و حاكميتي انجام مي‌دهند، شركتي نباشند. وزير اقتصاد نيز در گزارش خود به اين موضوع اشاره كرد. سوال اينجاست كه آيا دولت در لايحه بودجه سال ۱۴۰۱ اين شركت‌ها را حذف كرده است؟ خير. همه حرف‌هايي كه در اينجا زده مي‌شود و مي‌گوييم كه نبايد انجام شود در لايحه بودجه سال ۱۴۰۱ دوباره شاهد خواهيم بود.» با توجه به اينكه برخي شركت‌ها، موسسات و البته بانك‌هاي زيانده مانند صدا و سيما و بانك ملي جزو شركت‌ها و بانك‌هايي هستند كه دولت براي حفظ‌شان بودجه‌هاي كلاني اختصاص مي‌دهد، بايد ديد كه آيا حذف رديف بودجه براي‌شان رخ مي‌دهد يا وعده‌هاي اينچنيني به سال‌هاي آتي موكول مي‌شود؟