با هدف كاهش آلودگي هوا و انتشار كربن صورت مي‌گيرد
اقبال دوباره كشورها
به ساخت نيروگاه‌هاي هسته‌اي
آرمين منتظري
انرژي هسته‌اي يكي از قابل اعتمادترين منابع انرژي عاري از كربن است كه در دسترس بشر قرار گرفته اما خاطرات تلخ و تراژيكي نظير انفجار فوكوشيما و حادثه هسته‌اي چرنوبيل موجب شده تا سرمايه‌گذاران درخصوص ورود به پروژه‌هاي جديد هسته‌اي مردد شوند. علاوه بر اين ساخت نيروگاه هسته‌اي بسيار پرهزينه است. معمولا ساخت چنين نيروگاه‌هايي از زمان مقرر و بودجه معين خود فزوني مي‌گيرد. اين در حالي است كه ساخت نيروگاه‌هاي بادي و خورشيدي به مراتب ارزان‌تر است. علاوه بر چگونگي ذخيره كردن زباله‌هاي هسته‌اي آن‌گونه كه امن باشند نيز يكي ديگر از مشكلات نيروگاه‌هاي هسته‌اي است. به گزارش سي‌ان‌ان، بعد از حادثه هسته‌اي فوكوشيماي ژاپن در سال 2011، آلمان حركت به سمت ساخت نيروگاه‌هاي بادي به جاي نيروگاه‌هاي هسته‌اي را آغاز كرد. در سال 2011 و در پي زلزله و سونامي كه در سواحل ژاپن رخ داد، سه رآكتور هسته‌اي نيروگاه فوكوشيما منفجر شد كه در نوع خود بزرگ‌ترين حادثه هسته‌اي تاريخ محسوب مي‌شود. حالا در آلمان قرار بر اين است كه هر شش رآكتور هسته‌اي اين كشور در پايان سال آينده ميلادي بازنشسته شده و كارشان تعطيل شود. اما اين‌طور به نظر مي‌رسد كه بحران تغييرات آب‌و‌هوايي بار ديگر دولت‌ها و سرمايه‌گذاران را تشويق كرده به توسعه صنعت هسته‌اي روي آورند. اينكه دولت‌ها تا چه اندازه روي انرژي هسته‌اي سرمايه‌گذاري مي‌كنند بستگي به اين دارد كه نظر مردم‌شان چيست. در حال حاضر 10درصد برق موردنياز كشورهاي دنيا از نيروگاه‌هاي هسته‌اي به دست مي‌آيد. در برخي كشورها اين سهم بيشتر هم هست. ايالات متحده امريكا و انگليس حدود 20درصد برق موردنيازشان را از انرژي هسته‌اي به دست مي‌آورند. در فرانسه، 70درصد برق كشور از انرژي هسته‌اي تامين مي‌شود. حالا دنيا بر سر يك دو راهي هسته‌اي قرار گرفته است؛ يا بايد به سمت توسعه انرژي هسته‌اي گام بردارند تا از انتشار كربن بيشتر بكاهند يا بايد پول خود را طرف انرژي‌هاي تجديدپذير كنند كه هم سريع‌تر به نتيجه مي‌رسند و هم سود بيشتري دارند و البته گاهي اوقات ايراداتي هم دارند. براي مثال حاميان استفاده از انرژي هسته‌اي مي‌گويند نيروگاه هسته‌اي هرگز از كار بازنمي‌ايستد اما يك نيروگاه خورشيدي يا بادي با نبود نور خورشيد يا نوزيدن باد، از كار خواهد افتاد. به نظر مي‌رسد كه برخي دولت‌ها هم با اين ايده موافق هستند. دولت انگليس براي نخستين‌بار بعد از بيست سال، ساخت يك نيروگاه هسته‌اي را در جنوب غربي انگليس آغاز مي‌كند. جو بايدن، رييس‌جمهوري امريكا نيز مبلغ 6 ميليارد دلار براي حفظ زيرساخت‌هاي نيروگاه‌هاي هسته‌اي قديمي امريكا درنظر گرفته است و امانوئل ماكرون، رييس‌جمهوري فرانسه نيز اخيرا اعلام كرده كه فرانسه براي نخستين بارطي بيست سال گذشته، ساخت نيروگاه‌هاي هسته‌اي را از سر خواهد گرفت. اين تصميم فرانسه احتمالا موجب بروز اختلافاتي ميان پاريس و برلين خواهد شد، چراكه اتحاديه اروپا هنوز در اين خصوص كه آيا بايد انرژي هسته‌اي را يك انرژي «سبز» بنامد يا يك انرژي «دوران‌گذار»، تصميمي اتخاذ نكرده است و مباحث در اين خصوص در اتحاديه اروپا همچنان ادامه دارد. البته برخي منابع خبري گفته‌اند كه احتمالا اتحاديه اروپا نظرش را روز چهارشنبه آتي اعلام خواهد كرد. اعلام نظر اتحاديه اروپا يا سرمايه‌گذاري در ساخت نيروگاه‌هاي هسته‌اي را افزايش خواهد داد يا اينكه موجب خواهد شد كشورها نيروگاه‌هاي هسته‌اي را كنار بگذارند. فرانس تيمرمن، معاون رييس كميسيون اروپا معتقد است كه هم انرژي هسته‌اي و هم گاز طبيعي مي‌توانند از جمله منابع انرژي باشند كه سرمايه‌گذاري سبز روي آنها انجام مي‌شود. او مي‌گويد: «فكر مي‌كنم بايد درك كنيم كه اين دو منبع انرژي نقش مهمي در چرخش كشورها به سمت منابع جديد انرژي بازي مي‌كنند. البته اين حرف لزوما به اين معنا نيست كه اين منابع انرژي جزو منابع سبز هستند اما حداقل بر اين واقعيت صحه مي‌گذارد كه پاكي انرژي هسته‌اي نقشي اساسي در كاهش انتشار گازهاي گلخانه‌اي ايفا مي‌كند و گاز طبيعي نيز يكي از منابع اصلي انرژي در روند چرخش از انرژي فسيلي به سوي انرژي‌هاي تجديدپذير است.» تنها اروپا نيز به سمت استفاده بيشتر از انرژي هسته‌اي گام برمي‌دارد. بيشترين تلاش در اين خصوص در چين در حال انجام است. چين در حال ساخت 18 رآكتور هسته‌اي است و به عنوان بزرگ‌ترين آلوده‌كننده جهان تلاش مي‌كند از سوخت‌هاي فسيلي فاصله بگيرد. 30درصد كل رآكتورهايي كه در حال حاضر در جهان در حال ساخت هستند، در چين واقع شده‌اند. علاوه بر اين ورود تكنولوژي‌هاي جديد در زمينه انرژي هسته‌اي و برگشتن سرمايه‌گذاري در اين حوزه را بيشتر مي‌كند. بحث‌ها درباره استفاده از انرژي هسته‌اي داغ‌تر شده است. دولت انگليس با استارت‌آپ TerraPower كه بيل‌گيتس رياستش را برعهده دارد، همكاري مي‌كند. اين استارت‌آپ، از نمك گداخته‌شده براي تبديل گرماي رآكتور هسته‌اي به جريان برق استفاده مي‌كند. اين استارت‌آپ مدعي است كه اين روش باعث مي‌شود ساخت نيروگاه هسته‌اي ساده‌تر شده و خروجي رآكتور با تغييرات تقاضا هماهنگ شود. علاوه بر اين دولت انگليس در همكاري‌اش با شركت رولزرويس سعي دارد به سمت ساخت رآكتورهاي هسته‌اي كوچك‌تر حركت كند كه ساخت‌شان هزينه‌هاي ابتدايي كمتري دارد. با اين كار ممكن است سرمايه‌گذاران بخش خصوصي نيز در اين صنعت ورود كنند. در ماه اكتبر ۱۰ دولت اروپايي اعلام كردند براي تامين انرژي و مقابله با گرمايش زمين بيش از پيش به انرژي هسته‌اي نياز دارند. وزراي اين ده كشور از جمله فرانسه، فنلاند، روماني، جمهوري چك، اسلواكي، كرواسي، اسلووني، بلغارستان، لهستان و مجارستان، با انتشار مقاله‌اي در نشريات مختلف اعلام كردند افزايش توليد انرژي هسته‌اي فوايد بسياري براي جلوگيري از گرمايش زمين، استقلال انرژي اروپا، مقابله با موج گراني و كمبود سوخت و همچنين اقتصاد و اشتغال اين منطقه دارد. مساله افزايش توليد برق هسته‌اي يكي از چالش‌هاي جدي پيش روي كشورهاي اروپايي است. باوجود حمايت فرانسه به عنوان قدرتمندترين عضو گروه حاميان انرژي هسته‌اي، همين مساله با مخالفت شديد آلمان و اتريش روبه‌رو است. گروه‌هاي حامي محيط‌زيست دهه‌ها براي محدود كردن استفاده از انرژي اتمي در اين دو كشور تلاش كرده‌اند. چالش افزايش يا كاهش توليد برق هسته‌اي در حالي در اروپا به يك جدل جدي تبديل شده است كه دولت‌ها، همزمان با تعريف برنامه‌هاي ميان‌مدت براي جلوگيري از افزايش گرماي زمين، بايد آلترناتيو يا راهكارهايي براي جبران حذف سوخت‌هاي فسيلي ارايه كنند. براي مثال در حالي كه قرار است فروش خودروهاي بنزيني-گازوييلي تا سال ۲۰۳۵ در اروپا عملا خاتمه يابد، بايد جايگزيني براي توليد برق موردنياز خودروها و دوچرخه‌هاي الكتريكي پيدا كرد. اين ده كشور از كميسيون اروپا خواسته‌اند تا انرژي هسته‌اي را در زمره انرژي‌هاي سازگار با محيط زيست و آب‌وهوا تعريف كند. در صورت پاسخ مثبت كميسيون به اين درخواست، انرژي هسته‌اي در كنار انرژي‌هاي تجديدپذير مثل نيروگاه‌هاي خورشيدي و بادي و آبي، از معافيت‌هاي مالياتي و سياست‌هاي حمايتي گسترده برخوردار خواهد شد. فارغ از مساله محيط زيست و گرمايش زمين، چالش افزايش بهاي سوخت و همچنين اشتغال هم در كانون توجه ۱۰ دولت اروپايي حامي افزايش بهره‌برداري از انرژي اتمي قرار دارد. اين كشورها مي‌گويند در صورت حمايت از صنعت هسته‌اي امكان خلق نزديك به يك ميليون فرصت شغلي جديد را به اعضاي اتحاديه اروپا خواهد داد.