درگذشت كارلوس پاپولياس
بازمانده سوسياليست‌هاي سنتي يونان
محمود فاضلي
كارلوس پاپولياس، رييس‌جمهور سابق يونان و از بازماندگان سوسياليست‌هاي سنتي اين كشور در 92سالگي درگذشت. او در سال 1974 با پيوستن به حزب چپ ميانه «PASOK» وارد عرصه سياست شد. پاپولياس در دوران سياسي خود بيشتر مسووليت وزارتخانه‌هاي امور خارجه و دفاع و بين سال‌هاي 2005 تا 2015 رياست‌جمهوري يونان را برعهده داشت. او در سال‌هاي 1989- 1985 و 1996-1993 وزير خارجه و يكي از اعضاي بلندپايه حزب سوسياليست‌پاسوك و از نزديكان آندرياس پاپاندرئو، نخست‌وزير سابق بود. خانم كاترينا ساكلاروپولو، رييس‌جمهور كنوني از پاپولياس براي نقش او در مقاومت عليه اشغال نازي‌ها در طول جنگ جهاني دوم و عليه حكومت نظامي يونان در سال‌هاي 1974-1967 اداي احترام كرد و اعلام داشت: «شركت او در مقاومت ملي و مبارزه ضدديكتاتوري منعكس‌كننده فداكاري مستمر او به آرمان‌هاي آزادي و عدالت بود كه در طول زندگي‌اش از آن دفاع كرد.»
او كه در 4 ژوئن 1929 در روستايي در نزديكي شهر يوانينا در شمال غربي يونان به دنيا آمد، در دانشگاه آتن در رشته حقوق، سپس در دانشگاه ميلان كارشناسي ارشد در رشته حقوق و روابط بين‌الملل و دكتراي خود را از دانشگاه كلن كسب كرد. در سن جواني او در مقاومت 1944-1941 عليه اشغالگري آلمان شركت كرد. بين سال‌هاي 1974-1967 او با آندرياس پاپاندرو نخست‌وزير سوسيالسيت آشنا شد و در كنار او قرار گرفت. در سال 1974 با بازگشت به يونان يكي از اعضاي موسس جنبش سوسياليست پان‌‌هلنيك شد و از سال 1977 تا 2004 به عضويت پارلمان يونان انتخاب شد. پاپوليوس روابط نزديكي با رهبران جهان عرب از جمله ياسر عرفات، حافظ اسد و معمر قذافي داشت و حتي در مقام رياست‌جمهوري اولين سفر خارجي خود را به ليبي داشت. او در سال 1999 به شدت به مداخله ناتو در كوزوو اعتراض كرد و از اسلوبودان ميلوسويچ حمايت كرد.
او در طول دوران وزارت خارجه خود به عنوان يك سياستمدار واقع‌گرا مطرح بود. در دهه 80 او نقشي كليدي در تلاش براي ايجاد راه‌حلي براي بحران خاورميانه ايفا كرد. اين امر با ميانجيگري موفقيت‌آميز او براي خروج مبارزان مقاومت فلسطيني و شخص عرفات از لبنان در سال 1983 با كشتي‌هاي يوناني به اوج رسيد. عادي‌سازي روابط يونان و مصر و ايجاد همكاري‌هاي سه‌جانبه ايران، ارمنستان و يونان از ديگر فعاليت‌هاي ديپلماتيك او بود. در سمت وزير خارجه و در چارچوب اجلاس سه‌جانبه ايران، يونان و بوسني سه بار به تهران سفر كرد. او به عنوان رييس اتحاديه اروپا و عضو گروه تماس براي يوگسلاوي سابق، براي حل بحران بوسني تلاش كرد. او موافقتنامه موقتي را با جمهوري مقدونيه يوگسلاوي سابق به منظور ايجاد روابط بهتر بين اين كشور و يونان امضا كرد. علاقه زيادي به روابط يونان و كشورهاي بالكان داشت و اولين نشست وزراي امور خارجه بالكان در بلگراد در سال 1988 به ابتكار او بود. در دوره‌اي كه او رييس‌جمهور يونان شد حداقل از دوازده شخصيت سياسي و پارلماني به عنوان كانديداي اصلي هر دو حزب نام برده مي‌شد، اما تجربه تاريخ معاصر يونان نشان داد كه حزب حاكم با هر گونه گرايش سياسي و ايدئولوژيك خود و البته براي عدم ورود به دوره انتخاب زودرس پارلماني، سياستمدار ميانه و متعادلي را براي اين پست تشريفاتي معرفي مي‌كند. پاپولياس به پيشنهاد رياست حزب سوسياليست و موافقت رياست حزب حاكم بر يونان در 12 دسامبر 2004 و كسب آراي 279 راي نمايندگان پارلمان اين كشور براي يك دوره پنج‌ساله به عنوان ششمين رياست‌جمهوري يونان برگزيده شد. او يكي از چهره‌هاي سرشناس و محبوب اين كشور به‌ويژه در ميان طرفداران حزب سوسياليست بود و سوابق درخشاني در عرصه سياسي اين كشور داشت. رييس‌جمهوري در سال 2010 براي دومين‌بار و با 266 راي نمايندگان پارلمان در تاريخ رياست‌جمهوري اين كشور در سمت خود ابقا شد. اما همان‌طوركه انتظار مي‌رفت دو حزب چپگراي «حزب كمونيست» و «ائتلاف چپ» يونان انتخاب او را در چارچوب «تلاش دو حزب اصلي، جهت تقويت و تثبيت سيستم دوحزبي كشور» دانسته و آن را به شدت رد كردند. پاپولياس در مدت رياست‌جمهوري خود به كشورهاي مختلف سفر كرد. انتخاب قبرس در اولين سفر خارجي‌اش نشان داد كه او تا چه ميزان به مساله قبرس توجه نشان مي‌دهد. او در مدت انتصاب به اين سمت، بارها با رهبران احزاب سياسي پارلمان، رهبران اتحاديه‌هاي كارگري، رهبر كليساي ارتدوكس و گروه‌هاي مختلف اجتماعي، دانشجويان و دانش‌آموزان ملاقات و بدون تشريفات از شهرهاي مختلف يونان و همچنين قسمت‌هاي مختلف پايتخت ديدار داشت. پاپولياس در رابطه با پيوستن تركيه به اتحاديه اروپا در مقايسه با تعدادي از مقامات اين كشور مواضع تندتري داشت. از ديدگاه او «چنانچه تركيه خواستار الحاق به اتحاديه اروپاست، بايد به تعهدات خود عمل كند. اشغال يك كشور عضو اتحاديه اروپا (قبرس) مغاير قوانين حاكم بر اتحاديه است و نيروهاي نظامي تركيه بايد بخش شمالي قبرس را ترك و به اشغال اين منطقه پايان دهند. چنانچه تركيه به تعهدات خود در قبال اتحاديه اروپا و همسايگان عمل نكند، هرگز عضويت كامل اتحاديه را كسب نخواهد كرد. ادعاهاي يكطرفانه و واهي تركيه در درياي اژه، موجب شده دو كشور هزينه‌هاي زيادي را براي خريد جنگ‌افزار متقبل شوند در حالي كه مي‌توان اين هزينه‌ها را به توسعه اقتصادي دو كشور اختصاص داد.»
پاپولياس كه از چهره‌هاي قديمي و با تجربه حزب سوسياليست (پاسوك) بود در دوران رياست‌جمهوري خود به يك چهره متعادل حزبي و گاهي منتقد رهبريت حزب خود تبديل شد. او و همفكرانش پس از شكست سنگين حزب سوسياليست در انتخابات پارلماني و افشاي فساد گسترده مالي در ميان بخشي از مقامات عاليرتبه حزب، پذيرفته بود كه سوسياليسم يوناني در مسير سراشيبي قرار گرفته است.