اخذ آخرين دفاع

يكي ديگر از حقوق دفاعي متهم در حقوق كيفري ايران اخذ آخرين دفاع از اوست. در دادسرا بعد از پايان تحقيقات مقدماتي و در دادگاه‌ها قبل از اعلام ختم رسيدگي، بايد از متهم آخرين دفاع اخذ شود. معمولا در دادسرا از شخص متهم آخرين دفاع اخذ مي‌شود و در دادگاه متهم يا وكيل او مي‌تواند آخرين دفاع را مطرح نمايد. عدم اخذ آخرين دفاع از متهم در تحقيقات مقدماتي موجب نقص تحقيقات است. 
در هر حال زماني كه مقام قضايي در دادسرا اعتقاد به مجرم بودن متهم داشته باشد پس از تكميل تحقيقات بايد متهم را چنانچه با قرار آزاد باشد احضار كرده و آخرين دفاعيات او را استماع نمايد. بنابراين پس از انجام بازجويي توسط مقام قضايي كه ممكن است ماه‌ها و بلكه سال‌ها طول بكشد قبل از صدور قرار نهايي بايد از متهم آخرين دفاعياتش اخذ شود. اين حق برمبناي اصل برائت توجيه و تبيين مي‌گردد و هدف اين است كه پس از شنيدن اظهارات شاكي يا شاكيان و شاهد يا شهود و جمع‌آوري دلايل آخرين كسي كه مطلبي را مي‌گويد متهم است تا در راستاي اصل برائت هر دفاعي را كه به نظر مي‌رسد عنوان نمايد. در اين رابطه ماده ۲۶۲ قانون آيين دادرسي كيفري تصريح مي‌نمايد بازپرس پس از پايان تحقيقات و وجود دلايل كافي؛ «در صورت وجود دلايل كافي بر وقوع جرم» متهم يا وكيل وي اعلام مي‌كند كه براي برائت يا كشف حقيقت هر اظهاري دارد به عنوان آخرين دفاع اظهار كند. 
هرگاه متهم يا وكيل وي در آخرين دفاع مطلبي را عنوان كند يا مداركي را ابراز نمايد كه در كشف حقيقت يا برائت مطابقت داشته باشد بازپرس مكلف به رسيدگي است. بديهي است اگر به تشخيص بازپرس دلايل ارايه شده كافي براي نقض اصل برائت و اثبات مجرميت متهم در دادگاه نباشد اخذ آخرين اين دفاع از او ضرورتي ندارد و منتفي است. 
سابقا درخصوص اينكه آخرين دفاع توسط متهم حق اوست يا تكليف وي، ماده ۲۶۳ قانون ياد شده قضيه را روشن كرده است. اين ماده چنين مي‌گويد؛ در صورتي كه متهم يا وكيل وي براي اخذ آخرين دفاع احضار شوند و هيچ يك از آنان بدون اعلام عذر موجه حضور نيابند بدون اخذ آخرين دفاع اتخاذ تصميم مي‌گردد. 
ماحصل كلام از آنجايي كه مقررات و ضوابط آيين دادرسي كيفري در جهت حسن هر چه بيشتر نحوه رسيدگي و لحاظ حقوق طرفين است، بايد اين قواعد و مقررات با دقت و سخت‌گيري بيشتر در دادسرا و دادگاه اعمال شود.