آزادي‌هاي فردي، مسووليت اجتماعي، راست‌افراطي، واكسن‌هراسي و چند داستان ديگر
جوكر چطور استراليا را به هم ريخت؟
علي ولي‌اللهي
از زمان شروع همه‌گيري كرونا دوگانه‌اي ميان آزادي‌هاي فردي و مسووليت‌هاي اجتماعي به وجود آمده است. زماني كه چين سياست‌هاي سختگيرانه قرنطينه را اجرا مي‌كرد عده‌اي در امريكا با اين عنوان كه نمي‌خواهند آزادي‌هاي اساسي را از دست بدهند اين رفتار را نقد مي‌كردند. در سمت مقابل جامه متمايل به پزشكان با ارايه آمار مرگ‌ومير و ابتلاي روزانه به كرونا ليبراليسم در زمان پاندمي را به سخره مي‌گرفتند. هنوز در بسياري از كشورهاي پيشرو در عرصه دموكراسي شاهد جنگ موافقان و مخالفان قوانين سختگيرانه كرونايي و تزريق واكسن هستيم. همين اواخر در اتريش مخالفان محدوديت‌هاي ناشي از افزايش شيوع اميكرون عليه دولت تظاهرات كردند. در فرانسه ماكرون رييس‌جمهور اين كشور گفته آن‌قدر روي مخ مخالفان واكسن راه مي‌رود تا آنها مجبور به تزريق واكسن شوند. اين اظهارات ماكرون با انتقاد شديد جناح راستگراي فرانسه به رهبري مارين لوپن مواجه شد.
هفته گذشته هنگامي كه نواك جوكوويچ برترين تنيسور حال حاضر دنيا مي‌خواست براي شركت در اوپن استراليا وارد اين كشور شود به دليل عدم واكسينه كامل در فرودگاه بازداشت و راهي قرنطينه شد. دولت استراليا اعلام كرد ويزاي جوكوويچ باطل مي‌شود و او بايد خاك استراليا را ترك كند. كنار گذاشته شدن چهره‌اي همانند جوكوويچ به دليل عدم تزريق واكسن آتش دوگانه‌هاي مربوط به كرونا را شعله‌ور كرد. در كنار آن در كشور استراليا بحث‌هايي پيرامون سياست‌هاي دولت اسكات موريسون نخست‌وزير راستگراي فرانسه در رابطه با مهاجرت، قرنطينه و آزادي‌هاي فردي به وجود آمد.
برخي از مردم استراليا كه مخالف قوانين مربوط به قرنطينه و تزريق اجباري واكسن بودند عملكرد جوكوويچ را ستودند و آنها كه معتقد هستند تزريق واكسن يك وظيفه اجتماعي در قبال ديگران است رفتار متكبرانه جوكو را زير سوال بردند. جوكوويچ مدعي شد به دلايل پزشكي و به خاطر اينكه اخيرا به كرونا مبتلا شده بود از تزريق واكسن خودداري كرده است. البته او پيش‌تر گفته بود مخالف تزريق واكسن است.
جوكوويچ از زمان چهره شدن در دنياي تنيس در يك دوگانه عشق و نفرت ميان هواداران اين رشته ورزشي قرار داشته است. طرفداران جوكر او را تا سرحد جنون دوست دارند و مخالفانش رسما از او متنفر هستند. چنين وضعيتي تا پيش از آمدن جوكوويچ كمتر در دنياي تنيس ديده شده بود چراكه تنيس اساسا ورزشي نيست كه طرفدارانش همانند طرفداران فوتبال رفتار كنند. وضعيت جوكوويچ در ميان طرفداران اين رشته به نوع مواجهه مردم به بازداشت او تسري پيدا كرد و اوضاع پيچيده‌تر شد.
دولت استراليا پس از لغو ويزاي نواك جوكوويچ به دليل نقض قوانين واكسن كرونا، اعلام كرد ويزاي ساير تنيس‌بازهاي شركت‌كننده در مسابقات تنيس را از نو بازرسي مي‌كند. جوكوويچ نيز پس از لغو ويزايش به هتل ويژه اداره مهاجرت ملبورن منتقل شد. در همان زمان وكيلان او دادخواستي فوري براي رسيدگي به دادگاه ارايه كردند. وكلاي مرد شماره يك تنيس جهان به خاطر رفتار ناعادلانه و ناديده گرفتن مدارك پزشكي جوكوويچ از دولت استراليا شكايت كردند.
اخراج قهرمان ۹ دوره تنيس آزاد استراليا خشم مقامات صربستان را به دنبال داشت و كار را به تنش ديپلماتيك ميان بلگراد و ملبورن كشاند. رييس‌جمهور صربستان به باطل كردن ويزاي جوكوويچ واكنش نشان داد و استراليا را به بدرفتاري با اين فوق ستاره تنيس متهم كرد. الكساندر ووچيچ بعد از اين رفتار دولت استراليا با جوكوويچ تماس گرفت و به او دلداري داد. او استراليا را به بدرفتاري با مرد شماره يك تنيس جهان متهم نمود. در سمت مقابل اسكات موريسون، نخست‌وزير استراليا گفت: «هيچ فردي بالاتر از قانون نيست. وارد شدن به استراليا بدون زدن واكسن كرونا ممنوع است و جوكوويچ به اين دليل اخراج شد.» همزمان با تنش ديپلماتيك طرفداران جوكو در استراليا و بلگراد دست به تجمع زدند.
وكلاي جوكوويچ مداركي دال بر ابتلاي جوكو به كوويد در تاريخ ۱۶ دسامبر را منتشر كردند. اين مدارك در حالي منتشر شد كه قبل از آن هيچ خبري مبني بر ابتلاي تنيسور صرب به كرونا منتشر نشده بود. همچنين تصاويري وجود داشت كه جوكوويچ را در تاريخ‌هاي ۱۶ و ۱۷ دسامبر در حال مراوده با مردم نشان مي‌داد. مقامات مسابقات تنيس اعلام كردند دو هيات پزشكي مستقل كه از سوي «تنيس استراليا» و ايالت ويكتوريا ترتيب داده شده، او را از تزريق واكسن معاف كرده‌اند. آنها تاكيد كردند براي او در اين مورد استثنا قايل نشدند.
در همين زمان مردم استراليا كه تا آن زمان درصد واكسينه كامل بالاي ۹۰ را به ثبت رسانده بودند از مقامات مسابقات عصباني شدند. مردم معتقد بودند كه نبايد به هيچ دليلي براي فردي استثنا قايل شد. بسياري از مردم استراليا پيش از اين دولت را متهم كرده بودند كه به افراد ثروتمند و مشهور اجازه مي‌دهد هر كاري كه مي‌خواهند انجام دهند، در‌حالي‌كه مردم عادي از عزيزان بيمار يا در حال مرگ خود دور هستند.
اعتراض مردم استراليا به دولت به خاطر قوانين سختگيرانه‌اي است كه از ابتداي شيوع كرونا در اين كشور وضع شده‌اند. پروفسور ناتاشا سيكا كه در دولت قبل مشاور حقوقي پارلمان در امور امنيت ملي، مهاجرت و حقوق بشر استراليا بود در اين رابطه نوشت: «از زماني كه همه‌گيري كوويد آغاز شد استراليا خود را به عنوان يك نقطه دور از جهان قرنطينه كرد. همه شهروندان براي ورود و خروج از كشور مجبور شدند در هزارتوهاي بروكراتيك تاييديه‌هاي خاص بگيرند.» سيكا در ادامه نوشت: «در ماه اكتبر زماني كه يك مرد مبتلا به كرونا از نيوساوت ولز از قرنطينه فرار كرد به يك مورد عجيب رسيديم. تمام ايالت من بلافاصله در قرنطينه كامل قرار گرفت و در رسانه‌ها موجي به راه افتاد كه بايد آن فرد را بازداشت كرده و مورد تجاوز قرار دهيم. بسياري از طرفداران دولت از آن رفتار خشن لذت بردند و هيچ‌كس نخواست جلوي رفتار هيستريك رهبران را بگيرند.» اين استاد دانشگاه در ادامه دولت را به خاطر نوع رفتار با مردم و همچنين جوكوويچ مورد سرزنش قرار داد و سياست‌هاي ضد مهاجرتي موريسون را به چالش كشيد.
بحثي كه ناتاشا سيكا به راه انداخته است به صورت داغ در رسانه‌هاي استراليا در حال بررسي است. موريسون كه سال ۲۰۱۸ به نخست‌وزيري استراليا رسيد به عنوان چهره‌اي ضدمهاجر، تاحدودي زن‌ستيز و مخالف اقليت‌ها شناخته مي‌شود. او در سال‌هاي ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۴ به عنوان وزير مهاجرت فعاليت كرده بود.
موريسون زماني كه وزير مهاجرت بود طرحي را به نام «عمليات مرزهاي مستقل» پياده كرد كه هدف از آن بازداشتن مهاجران از دستيابي به خاك استراليا از راه دريا بود. براساس اين طرح نيروي دريايي استراليا مرتبا با تفتيش كشتي‌ها، مهاجران غيرقانوني را شناسايي كرده و آنها را به مبدا سفرشان كه عموما اندونزي بود، پس مي‌فرستادند. سپس تصميم بر اين شد كه مهاجران به مناطقي خارج از خاك اين كشور همچون پاپوآ گينه نو، نائورو و جزيره مانوس منتقل شوند. اين افراد كه در واقع زنداني هستند و شماري از آنان هنوز هم در همان جا نگهداري مي‌شوند، در شرايط بسيار سختي به سر مي‌برند.
دادگاه استراليا بعد از ارايه دادخواست وكلاي جوكوويچ اعلام كرد روز دوشنبه زمان رسيدگي به پرونده خواهد بود. دولت استراليا تلاش كرد دادرسي را به روز چهارشنبه موكول كند اما مورد پذيرش قرار نگرفت. در نهايت روز دوشنبه در دادگاهي كه شرح آن به صورت زنده از يوتيوب و نت‌فليكس پخش مي‌شد، قاضي آنتوني كلي دستور آزادي ستاره تنيس را صادر كرد و از دولت خواست هزينه‌هاي او را بپزدازد. قاضي در دادگاه بر رفتار غير معقول پليس با جوكوويچ در ساعت‌هاي اوليه كريسمس تاكيد كرد. وكلاي جوكوويچ در اين زمينه استدلال كردند رفتاري كه با او توسط افسران نيروي مرزي استراليا پس از ورود انجام گرفته «به وضوح ناعادلانه» بوده است. در نهايت قاضي دادگاه گفت كه با گفته‌هاي وكلا موافق است و به وكلاي دولت گفت كه از آنچه تاكنون شنيده است احساس «آشفتگي» مي‌كند.
بعد از اعلام راي دادگاه فضاي شهر ملبورن به هم ريخت. طرفداران اين تنيسور مقابل دفتر وكلاي او تجمع كردند كه در اين اتفاق ميان مردم و نيروهاي پليس درگيري ايجاد شد. در همين رابطه دو افسر پليس زحمي شدند و يك نفر بازداشت شد. همچنين نيروهاي پليس از اسپري فلفل براي متفرق كردن مردم استفاده كردند.
ساعتي بعد جوكوويچ با انتشار بيانيه‌اي اعلام كرد تمريناتش را آغاز كرده است و تمام تمركزش را روي اوپن استراليا مي‌گذارد. برترين تنيسور جهان به دنبال پيروزي در دادگاه ملبورن گفت: «خوشحال و سپاسگزارم كه قاضي دادگاه لغو ويزاي مرا مردود اعلام كرد. با وجود همه اتفاق‌هايي كه در چند روز اخير رخ دادند، مي‌خواهم بمانم و سعي مي‌كنم فقط درباره تنيس آزاد استراليا حرف بزنم. همچنان روي اين مسابقات تمركز مي‌كنم.» جوكوويچ افزود: «من به استراليا آمدم تا در يكي از مهم‌ترين تورنمنت‌ها با مشاركت هواداران خيره‌كننده‌اش شركت كنم. اكنون چيز بيشتري نمي‌توانم بگويم. مي‌خواهم از شما كه با من بوديد قدرداني كنم. اين حمايت‌ها الهام‌بخش من براي قوي ماندن بود.» ديانا جوكوويچ مادر نواك هم در يك كنفرانس خبري گفت تصميم دادگاه «بزرگ‌ترين پيروزي» حرفه‌اي پسرش بوده است. او دولت استراليا را به شكنجه و آزار نواك در هتل مربوط به پناهندگان متهم كرد.
با وجود پيروزي حقوقي جوكوويچ بر دولت استراليا همچنان امكان دارد نوله از رقابت‌هاي تنيس اوپن كنار گذاشته شود. الكس هاوك وزير مهاجرت استراليا اين قدرت را دارد كه در صورت تمايل ويزاي او را باطل كرده و اين ستاره را اخراج كند چرا كه ممكن است جوكوويچ در اظهارنامه مسافرتي‌اش پيش از پرواز به استراليا دروغ گفته باشد. تنيسور صربستاني مدعي شد كه در ۱۴ روز قبل از سفر به استراليا مسافرت نكرده است اما به نظر مي‌رسد اين ادعا با پست‌هايي كه او در شبكه‌هاي اجتماعي‌اش منتشر كرده در تناقض است. جوكوويچ در روز كريسمس در بلگراد ديده شده و در ۴ ژانويه از اسپانيا و از طريق دوبي به استراليا پرواز كرده است. جوكو در اظهارنامه مسافرتي‌اش كه در ۱ ژانويه ارسال كرده در پاسخ به اين سوال كه آيا در ۱۴ روز قبل از پرواز به استراليا سفر كرده‌ايد، نوشته خير.
ناتاشا سيكا در رابطه با تصميمي كه ممكن است وزير مهاجرت استراليا بگيرد به يك نكته مهم در مورد انتخابات آتي استراليا اشاره كرد و نوشت ممكن است وزير بخواهد با كارت جوكوويچ در انتخابات براي حزب خود امتياز بگيرد. سيكا نوشت: «اكنون توپ قدرت به وزير مهاجرت استراليا رسيده است و او به صورت قانوني مي‌تواند ويزاي جوكوويچ را لغو كند. آنها در آستانه انتخابات مهم استراليا، گمان كرده‌اند مي‌توانند با بازي كردن با كارت جوكوويچ جامعه طرفداران‌شان را در ميان ساير ناكامي‌هاي دولت در مهار كرونا راضي كنند و اين امتياز بسيار آساني براي آنها خواهد بود.»
مسابقات تنيس آزاد استراليا از روز دوشنبه هفته آينده ۱۷ ژانويه آغاز مي‌شود و جوكوويچ در صورت شركت كردن در مسابقات تلاش مي‌كند با قهرماني در نخستين گرانداسلم فصل تعداد قهرماني‌هايش را به عدد ۲۱ برساند و از دو اسطوره دنياي تنيس يعني راجر فدرر و رافائل نادال عبور كند.
هيچ‌كس پيش از سفر جوكوويچ به استراليا گمان نمي‌كرد مسابقات به اين شكل پيش از شروع به جنجال كشيده شود و مباحث مربوط به سياست و اجتماع را در خود دخيل كند. با اين حال ورود جوكر به خاك كانگورها بحث‌هاي داغي نظير تقابل آزادي‌هاي فردي و مسووليت‌هاي اجتماعي، قوانين مهاجرتي، قوانين قرنطينه، اوج‌گيري راست‌افراطي، نحوه برخورد با مهاجران غيرقانوني، تقابل موافقين و مخالفين واكسن، علم‌گرايي و علم‌هراسي و بسياري موارد ديگر را به دنبال داشته است. مباحثي كه هنوز به اتمام نرسيده است و با هر تصميمي كه وزير مهاجرت استراليا بگيرد دوباره تشديد خواهد شد. برخي گمان مي‌كنند با ماندن نوله در استراليا پذيرايي خوبي از او در سالن مسابقات از سوي طرفداران انجام نخواهد شد و برخي مي‌گويند اگر او به صربستان ديپورت شود طرفداران او در سراسر دنيا مسابقات را تحريم مي‌كنند.