دست‌كم ۵ زن در كابل توسط مردان مسلح
در منازل خود بازداشت شدند
ارعاب و ناپديدسازي
ابزار طالبان براي سركوب زنان
شهاب شهسواري
بعد از ماه‌ها اعتراضات گسترده به عملكرد طالبان عليه زنان، دستگاه اطلاعات و امنيت اين گروه شبه‌نظامي دستگيري گسترده فعالان مدني زن افغان را آغاز كرده است. در ۵ ماه گذشته چندين تجمع بزرگ و كوچك در كابل و ديگر شهرهاي افغانستان در اعتراض به محدوديت‌هايي كه طالبان براي زنان ايجاد كرده، برگزار شده است. حالا رسانه‌ها خبر داده‌اند كه نيروهاي طالبان با هجوم به منزل دو فعال زن افغان به نام‌هاي تمنا زرياب‌پرياني و پروانه ابراهيم‌خيل، آنها و بستگان‌شان را با خشونت بازداشت كرده‌اند. خبر بازداشت اين فعالان زن در حالي اعلام مي‌شود كه گروه شبه‌نظامي طالبان از اساس اين اقدام را تكذيب مي‌كند و دستگاه اطلاعات و امنيت اين گروه شبه‌نظامي در پيامي خطاب به رسانه‌ها، نسبت به بازنشر اخبار نادرست هشدار داده است. تكذيب بازداشت اين افراد از سوي طالبان باعث نگراني‌هايي در مورد سرنوشت اين فعالان زن شده، چراكه در طول ماه‌هاي اخير خبرهاي زيادي در مورد ربايش افراد منتشر شده است كه سرنوشت اين افراد در هاله‌اي از ابهام قرار دارد. مفقود شدن برخي زنان افغان، از جمله عاليه عزيزي كه بيش از سه ماه از مفقود شدن او بدون هيچ‌گونه اطلاعي از سرنوشتش مي‌گذرد، اين نگراني را تشديد كرده است كه تمنا زرياب‌پرياني و سه خواهرش و پروانه ابراهيم‌خيل كه چهارشنبه شب بازداشت شدند و طالبان بازداشت آنها را تكذيب مي‌كند، به سرنوشتي مشابه دچار شوند. چهارشنبه شب، تمنا زرياب‌پرياني، فعال حقوق زنان افغان با انتشار ويديويي در شبكه‌هاي اجتماعي از حضور طالبان پشت درهاي منزلش براي بازداشت خود خبر داد. او در اين ويديو فرياد مي‌زند: «لطفا كمك كنيد طالبان در خانه‌مان آمده است، تنها من و خواهرانم در خانه هستيم.» به گزارش خبرگزاري آسوشيتدپرس، شاهدان عيني از ورود چندين مرد مسلح به خانه او خبر دادند. اين خبرگزاري همچنين ويديويي را منتشر كرده كه خم شدگي در آهني خانه را نشان مي‌دهد كه احتمالا به زور باز شده است. به گفته شاهدان خانم پرياني و سه خواهرش توسط مردان مسلح بازداشت و به مكاني نامعلوم منتقل شده‌اند. پايگاه خبري رخشانه به نقل از همسر برادر خانم پرياني، تاييد كرده است كه او و ۳ خواهرش از منزل ربوده شده و خبري از آنها در اختيار خانواده نيست.
به‌رغم اين شواهد، ژنرال مبين خان، سخنگوي پليس تحت امر طالبان در كابل، با انتشار پيامي در شبكه اجتماعي توييتر اين ويديو را ساختگي توصيف كرده و هدف سازندگان آن را بدنام كردن طالبان دانسته است. خالد همراز، سخنگوي دستگاه اطلاعاتي طالبان هم در پاسخ به آسوشيتدپرس حاضر به تاييد يا رد بازداشت اين زنان نشده است. فعالان حقوق زن در افغانستان چند روز بعد از آن ناپديد شده‌اند كه تظاهراتي با عنوان مخالفت با حجاب اجباري در كابل برگزار كردند.
وحيده اميري، فعال ديگر حقوق زنان كه در ماه‌هاي اخير در سازماندهي تجمعات عليه طالبان نقش داشته در گفت‌وگو با رسانه‌ها تاكيد كرده است كه تا پيش از انتشار ويديوي خانم پرياني با او در تماس بوده و از گشت‌زني طالبان در اطراف منزلش با خبر شده است. خانم اميري مي‌گويد كه بعد از انتشار ويديو ديگر نتوانسته با خانم پرياني تماس بگيرد، چراكه گوشي او خاموش شده است. وي مي‌گويد زماني كه باخبر شده است طالبان به صورت منزل به منزل براي بازداشت تجمع‌كنندگان حامي حقوق زنان مي‌رود، تصميم مي‌گيرد تا مخفي شود. گاردين همچنين از حمله به منزل يك فعال زن ديگر خبر داده است. به نوشته گاردين اين زن كه براي حفظ امنيتش نام او پنهان مانده با خشونت شديدي از سوي ماموران طالبان مواجه شده است.
بهانه براي پناهندگي؟
در حالي كه نگراني‌ها در مورد چندين فعال مدني مفقود شده در افغانستان افزايش يافته است، دستگاه اطلاعات و امنيت امارت اسلامي (حكومت خودخوانده گروه شبه‌نظامي طالبان در افغانستان) بدون اشاره به نام اين افراد يا سرنوشت آنها، به رسانه‌ها در مورد انتشار اخباري كه از سوي اين دستگاه «نادرست» توصيف شده‌اند، هشدار داده است. دستگاه اطلاعات و امنيت افغانستان بدون نام بردن از خانم پرياني و ديگر افراد مفقود شده، مدعي شده است كه برخي افراد براي گرفتن پناهندگي اقدام به توهين به ارزش‌هاي ديني و ملي مي‌كنند. در بيانيه استخبارات طالبان آمده است: «برخي چهره‌ها براي خروج از كشور به ارزش‌هاي ديني و ملي توهين مي‌كنند، اتهامات بي‌اساسي را عليه امارت اسلامي و نيروهاي امنيتي وارد مي‌كنند و از اين‌رو مي‌خواهند خود را براي رفتن به خارج از كشور مطرح كنند.» در ادامه اين بيانيه آمده است: «متاسفانه برخي رسانه‌هاي به اصطلاح نيز در انتشار اين ادعاها به آنها كمك مي‌كنند. توهين به ارزش‌هاي ديني و ملي مردم افغانستان ديگر قابل تحمل نيست، اميدواريم رسانه‌ها با رعايت اصول ژورناليستي از اين‌گونه تبليغات خودداري كنند.»
ابراز نگراني سازمان ملل متحد
دفتر معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (يوناما) روز شنبه با انتشار بيانيه‌اي در مورد ناپديد شدن دو فعال زن، تمنا زرياب‌پرياني و پروانه ابراهيم‌خيل كه بر اساس گزارش‌ها، چهارشنبه شب از خانه‌هاي‌شان ربوده شدند، ابراز نگراني كرد. اين نهاد، از طالبان خواسته كه تا در مورد محل آنها معلومات ارايه كرده و از حقوق همه شهروندان افغانستان حفاظت كنند.
روز گذشته آنتونيو گوترش، دبيركل سازمان ملل متحد در سخناني خطاب به طالبان شرط به رسميت شناخته شدن حكومت اين گروه شبه‌نظامي را احترام به حقوق بشر به ويژه زنان توصيف كرد. وي در اظهاراتي در نيويورك گفت: «براي طالبان ضروري است تا در راستاي به رسميت شناخته شدن و به دست آوردن كمك‌هاي خارجي براي مردم به حقوق بشر احترام بگذارند. لازم است كه آنان به گونه كامل به حقوق زنان و دختران احترام بگذارند و در كل يك رويكرد مثبت در قبال حقوق بشر داشته باشند.» دوشنبه هفته پيش نيز ۳۶ كارشناس حقوق بشر سازمان ملل متحد با صدور بيانيه‌اي نسبت به نقض سازمان‌يافته حقوق زنان در افغانستان ابراز نگراني كردند. در اين بيانيه آمده بود: «ما نسبت به تلاش‌هاي مستمر و سازمان‌يافته براي حذف زنان از حوزه‌هاي اجتماعي، اقتصادي و سياسي در سراسر افغانستان ابراز نگراني مي‌كنيم.» در ادامه اين بيانيه آمده است: «اين نگراني‌ها در مورد زناني كه از اقليت‌هاي زباني و مذهبي از جمله هزاره‌ها، تاجيك‌ها، هندوها و ديگر اقليت‌ها هستند تشديد مي‌شود، چراكه تفاوت‌ها يا مشهود نبودن‌شان باعث آسيب‌پذيرتر شدن‌شان مي‌شود.» شهرزاد اكبر، رييس كميسيون مستقل حقوق بشر افغانستان در گفت‌وگو با گاردين مي‌گويد: «مشخص است كه طالبان حملاتش را به فعاليت‌هاي مدني افزايش داده است، به ويژه به زنان كه پيشتاز فعاليت‌هاي مدني در افغانستان هستند.» وي معتقد است: «بيش از يك ماه است كه مي‌بينيم طالبان سركوب مخالفان و حمله به اعتراضات را در سراسر افغانستان شدت بخشيده است. به تازگي گزارش‌هايي منتشر شده بود كه معترضان در مزارشريف بازداشت شده‌اند و اتهام‌هايي در مورد شكنجه و آزار در طول بازداشت به بازداشت‌كنندگان وارد شده بود.»
سفر اميرخان متقي به نروژ
همزمان با سركوب معترضان در كابل، يك هيات بلندپايه طالبان براي انجام گفت‌وگوهايي با مقام‌هاي نروژ و احتمالا اتحاديه اروپا و امريكا براي تسهيل ارسال كمك‌هاي بين‌المللي به افغانستان به نروژ سفر كرده‌اند. بر اساس گزارش‌ها، هيات گروه شبه‌نظامي طالبان به رياست اميرخان متقي، سرپرست امارت اسلامي (حكومت خودخوانده گروه شبه نظامي طالبان در افغانستان) روز شنبه براي شركت در مذاكراتي كه قرار است از امروز آغاز شود و تا سه‌شنبه ادامه پيدا كند به اسلو سفر كرده است. اتحاديه اروپا به تازگي دفتر نمايندگي خود را در كابل بازگشايي كرده است، اما در عين حال مقام‌هاي بروكسل تاكيد مي‌كنند كه اين بازگشايي به معناي به رسميت شناختن طالبان نيست. در حالي كه نروژ عضو اتحاديه اروپا نيست، اما گفته مي‌شود كه در اين سفر مقام‌هاي طالبان با نمايندگان امريكا و اتحاديه اروپا هم ديدار خواهند كرد. به گزارش طلوع‌نيوز افغانستان، مونا جول، سفير نروژي در سازمان ملل متحد گفت: «ما بايد اطمينان يابيم كه جامعه جهاني مي‌تواند كمك‌هاي بشري را به ميليون‌ها تني كه در اوضاع بسيار بسيار بد بشري در افغانستان هستند، برساند. از همين‌رو ما اين نشست را برگزار و از كشور‌ها و سازمان‌هاي ديگر نيز دعوت كرديم اما در كل اين كار به معني مشروعيت بخشيدن به طالبان نيست، اما نياز است كه گفت‌وگو‌ها انجام شوند.»