نه ناراحتيم و نه معترض

درحالي كه روشن نبودن فرآيند گزينش آثار حاضر در جشنواره تئاتر فجر ظرف روزهاي اخير با اعتراض همراه شده و به‌ طور مشخص ميلاد نيك‌آبادي نسبت به گنگ بودن اين فرآيند اعتراض كرده است، عباس غفاري كه اين روزها نمايش «مي‌خواستم اسب باشم» را اجرا مي‌كند، مي‌گويد كه اين نمايش را براي اجرا در جشنواره تئاتر فجر پيشنهاد كرده و با اينكه كارش پذيرفته نشده است، نه معترض است و نه ناراحت. اين كارگردان در گفت‌وگو با ايسنا از شرايط اجراي نمايش در دوران كرونا مي‌گويد؛ از تاثير سويه اُميكرون بر استقبال تماشاگران و از علاقه وافرش براي اجراي نمايشنامه‌هاي محمد چرم‌شير. او كه نمايش خود را براي اجرا در جشنواره تئاتر فجر پيشنهاد كرده است، توضيح مي‌دهد: با اينكه اجراي ما پذيرفته نشد، نه ناراحتيم و نه معترض و به سليقه و نظر هيات انتخاب جشنواره احترام مي‌گذاريم. ما كار خودمان را انجام مي‌دهيم و ايمان داريم كاري شريف روي صحنه برده‌ايم كه حرف روز جامعه ما و دغدغه نسل جوان را بازگو مي‌كند. غفاري كه سال 83 به مدت يك شب اين نمايشنامه را اجرا كرده است، حالا خوشحال است كه بعد از اين همه سال بار ديگر آن را در قالب اجراي عمومي روي صحنه آورده. او هرچند نمايشنامه‌هايي از نويسندگان گوناگون ايراني و خارجي اجرا كرده ولي بيشتر بر اجراي آثار محمد چرم‌شير تمركز كرده است. غفاري كه چرم‌شير را يكي از بهترين نمايشنامه‌نويسان ايران مي‌داند، درباره علاقه‌اش به اجراي نمايشنامه‌هاي اين نويسنده توضيح مي‌دهد: آقاي چرم‌شير جزو كساني است كه تئاتر هنوز برايش جدي است و همچنان سويه اجتماعي آن برايش اهميت دارد. او جزو معدود نويسندگاني است كه سراغ كارگرداني نرفته و كماكان به نمايشنامه‌نويسي متعهد است. اين نگاه بسيار شريفي است آن هم در جهاني كه به دليل مشكلات اقتصادي، همه به سرعت سراغ جذب سرمايه مي‌روند اما محمد چرم‌شير هنوز هم متعهدانه روي آرمان‌هاي خود ايستاده است و مي‌كوشد نمايشنامه‌هاي انديشه‌ورز خلق كند. اين كارگردان از ديگر ويژگي‌هاي نمايشنامه‌هاي چرم‌شير هم صحبت مي‌كند: متن‌هاي او چالش عجيبي براي كارگردان و بازيگر به همراه دارد. عرق‌ريزان روح واقعا در برخورد با آثار او شكل مي‌گيرد. عموما در متن‌هاي او توضيح صحنه وجود ندارد و شما ناگهان با جهاني رو‌به‌رو مي‌شويد كه براي‌تان چالش‌برانگيز است و ناچار به بروز خلاقيت هستيد. غفاري درباره انعطاف‌پذير بودن چرم‌شير در برابر نمايشنامه‌هايش توضيح مي‌دهد: اتفاقا ايشان از انديشه‌اي كه در متون خود دارد، هرگز پايين نمي‌آيد ولي همواره معتقد است كه نمايشنامه، پيشنهادي است از سوي نويسنده به كارگردان. به همين دليل بسياري از نمايشنامه‌هاي ايشان توضيح صحنه ندارد و كارگردان را در جهاني مي‌اندازد كه موازي با جهان نويسنده، جلو برود. او در بخش ديگري از اين گفت‌وگو درباره تاثير سويه اُميكرون كرونا بر استقبال تماشاگران تئاتر مي‌گويد: قدري اثرگذار بوده است ولي با وجود دوز سوم واكسيناسيون، دوباره كمي سالن‌هاي تئاتر جان گرفته. تماشاگراني هم كه به تئاتر مي‌آيند به اطرافيان خود توضيح مي‌دهند كه سالن‌هاي تئاتر ضدعفوني مي‌شود و تماشاگران با ماسك حضور دارند و همه اينها در جلب اعتماد موثر است. 
با اين همه اين كارگردان معتقد است كه اعتمادسازي براي جذب دوباره تماشاگران به سالن‌هاي تئاتر، دشوار، زمان‌بر و نيازمند يك كار جمعي است و با وجود استقبال نسبي تماشاگران، هنوز به شرايط قبل از كرونا نرسيده‌ايم. غفاري كه براي اولين‌بار نمايشي را در سالني خصوصي روي صحنه برده است، درباره تفاوت تماشاگران تئاتر در سالن‌هاي دولتي و خصوصي نيز مي‌گويد: جنس سالن‌هاي خصوصي هم با يكديگر متفاوت است. در بعضي از اين سالن‌ها عموما نمايش‌هاي موزيكال يا كمدي اجرا مي‌شوند كه تماشاگران خاص خود را دارند. قصد توهين ندارم ولي بحث اختلاف سليقه است. اگر قرار باشد تماشاگري را كه به ديدن كارهاي موزيكال يا كمدي عادت كرده، به تماشاي آثار متفاوتي دعوت كنيم، اين كار نيازمند تبليغات و البته صبر زياد است. تماشاگر هم با ديدن آثار باكيفيت، جذب اين نوع كارها هم مي‌شود اما براي انجام اين امر ما هم بايد حوصله بسيار داشته باشيم. هرچند به دليل نداشتن سرمايه‌گذار، از نظر مالي ضرر مي‌كنيم ولي وظيفه داريم تماشاگر را به تئاتر دغدغه‌مند، تئاتري كه حرفي براي گفتن دارد، جذب كنيم چون تنها با اين شيوه است كه فرهنگ ما رو به جلو خواهد رفت. او در پايان از تماشاگران مي‌خواهد كه حمايت خود را از سالن‌هاي تئاتر دريغ نكنند، چراكه بدون حمايت آنان، چراغ سالن‌هاي تئاتر خاموش مي‌شوند و اطمينان داشته باشند كه سالن‌هاي تئاتر از بسياري از مكان‌ها امنيت بيشتري دارند. نمايش «مي‌خواستم اسب باشم» روايت چهار زن يهودي است كه از ترس كشته شدن توسط سربازان نازي، سال‌ها در زيرزمين خانه‌اي پنهان شدند. آنها در جست‌وجوي ايمان از دست رفته خويشند. اين نمايش نوشته محمد چرم‌شير است كه به كارگرداني عباس غفاري، تهيه‌كنندگي مريم نراقي و با بازي مريم معيني، مژده دايي، دريا ياسري و ريحانه گنجي در تماشاخانه نوفل لوشاتو روي صحنه است. اين اثر نمايشي هر شب ساعت 20 و 30 اجرا مي‌شود.