ايران، برنده غير‌منتظره بحران اوكراين؟
وبسايت Responsible Statecraft وابسته به انديشكده كوئينسي در تحليلي به قلم جيمز‌ام. دورسي نوشت: ايران به‌طور بالقوه مي‌تواند به عنوان يك برنده ناخواسته در تشديد بحران اوكراين ظاهر شود. اين اتفاق ممكن است در صورتي رخ دهد كه نيرو‌هاي روسيه از مرز اوكراين عبور كنند و مذاكرات در وين براي احياي توافق هسته‌اي ۲۰۱۵ ايران با شكست مواجه شود. تحميل تحريم‌هاي سخت‌گيرانه امريكا و اروپا در پاسخ به هرگونه تهاجم روسيه به اوكراين احتمالا مي‌تواند تمايل بيشتر روسيه را به ناديده گرفتن پيامد‌هاي نقض تحريم‌هاي امريكا در معاملاتش با ايران به دنبال داشته باشد. به همين ترتيب، شكست مذاكرات ايران و امريكا، روسيه، چين، اتحاديه اروپا، فرانسه، آلمان و انگليس براي احياي توافقي كه برنامه هسته‌اي اين كشور را مهار كرد، ايران را به روسيه و چين در تلاش براي جبران تحريم‌هاي فلج‌كننده امريكا نزديك‌تر خواهد كرد. مقامات امريكايي و اروپايي هشدار داده‌اند كه زمان براي احياي توافقي كه ايالات متحده در سال ۲۰۱۸ در دوران رياست‌جمهوري دونالد ترامپ، رييس‌جمهور وقت امريكا از آن خارج شد، رو به اتمام است.
اين مقامات تصريح مي‌كنند كه ايران فقط چند هفته با دستيابي به دانش و توانايي لازم به منظور توليد سريع سوخت هسته‌اي كافي براي ساخت يك بمب فاصله دارد. به گفته مقامات، اين بدان معناست كه توافق جديدي بايد مورد مذاكره قرار گيرد، چيزي كه ايران آن را رد كرده است. بدون شك، زماني كه رهبران روسيه و ايران هفته گذشته در جريان سفر ابراهيم رييسي، رييس‌جمهور ايران به مسكو با يكديگر ديدار كردند، اين موضوع در پس ذهن آنها بود. بايد توجه داشت اين اولين ديدار سران روسيه و ايران در پنج سال گذشته به شمار مي‌رود.مطمئنا راه افزايش تجارت ميان تهران و مسكو، همكاري در زمينه انرژي و فروش تجهيزات نظامي روسيه به ايران با اعمال تحريم‌هاي شديد تازه امريكا عليه روسيه باز خواهد شد، حتي اگر محدوديت‌ها بر ايران همچنان پابرجا بماند. اين بدان معنا نيست كه هيچ مانعي وجود نخواهد داشت. آقاي پوتين همچنان بايد روابط با ايران، عربستان سعودي و امارات متحده عربي را متعادل كند. ايجاد تعادل در روابط مسكو با كشور‌هاي مورد بحث، همان‌طوركه براي چين اتفاق افتاد، صرف‌نظر از متغير‌هاي اوكراين و وين پيچيده‌تر شده است، زيرا حوثي‌هاي مورد حمايت ايران، جنگ هفت ساله يمن را با حملات پهپادي و موشكي عليه اهدافي در امارات گسترش مي‌دهند. حوثي‌ها در حالي دست به حمله زدند كه نيروي دريايي روسيه، چين و ايران سومين رزمايش مشترك خود را از سال ۲۰۱۹ در شمال اقيانوس هند آغاز كردند. اين دو رويداد ارتباطي به يكديگر نداشتند.
امير دريادار مصطفي تاج‌الديني گفت: هدف اين رزمايش تقويت امنيت و پايه‌هاي آن در منطقه و گسترش همكاري‌هاي چندجانبه بين سه كشور براي حمايت مشترك از صلح جهاني، امنيت دريايي و ايجاد جامعه دريايي با آينده مشترك است. ابهام ايالات متحده در مورد عمل به تعهداتش در قبال امنيت خليج‌فارس، كشور‌هاي اين حوزه مانند عربستان سعودي و امارات را متقاعد كرده است كه ماهيت روابط خود را با قدرت‌هاي خارجي بزرگ متنوع كنند. با اين حال، روسيه و به صورت بالقوه چين كه ديگر نگران پيامد‌هاي نقض تحريم‌هاي امريكا عليه ايران نيستند، ممكن است به رياض و ابوظبي بفهمانند كه به عنوان دو رقيب امريكا، قابل اعتمادتر از واشنگتن نيستند و به تضمين امنيت در خليج‌فارس تعهدي ندارند مهم اينكه، تاكنون، روسيه و چين علاقه‌اي به انجام وظايف امريكا در منطقه نشان نداده‌اند. اگر روسيه احساس كند كه تحريم‌هاي امريكا ديگر مانعي در معاملاتش با ايران نيست، اين امر عربستان و امارات را با گزينه‌هاي كمي روبه‌رو مي‌كند. گمان مي‌رود روسيه خواهان موفقيت مذاكرات وين است، اما در عين حال از خواسته‌هاي ايران براي تضمين عدم خروج ايالات متحده از يك توافق احياشده مانند آنچه در سال ۲۰۱۸ انجام داد، حمايت كرده است. با توجه به صحبت‌ها در مورد توافقنامه همكاري ۲۰ساله پيشنهادي بين دو كشور، به نظر مي‌رسد روسيه مي‌خواهد در مورد توافقنامه تجارت آزاد بين ايران و اتحاديه اقتصادي اوراسيا مذاكره كند. اتحاديه‌اي كه ارمنستان، بلاروس، قزاقستان و قرقيزستان و روسيه را شامل مي‌شود. ايران توافقنامه همكاري ۲۵ ساله مشابهي را با چين امضا كرده است كه تا حد زيادي در بهترين حالت به عنوان يك بيانيه براي قصد انجام كاري و نه يك برنامه اقدام مطرح است. اين توافقنامه هم‌اكنون در حال اجراست، مانند مورد چين به نظر مي‌رسد پيش‌نويس توافق با روسيه به جاي ابتكار روسيه، ابتكار عمل ايران بوده است. اين نشان مي‌دهد كه ايران كمتر از آنچه ايالات متحده مي‌خواهد منزوي است و مي‌توان تاثير تحريم‌هاي امريكا را كاهش داد. ابراهيم رييسي در صحبت‌هايش با پوتين گفت: ما سند همكاري راهبردي دوجانبه‌اي داريم كه مي‌تواند چارچوب روابط ما را براي ۲۰ سال آينده تعيين كند. در هر صورت، اين سند مي‌تواند چشم‌انداز روابط ما را توضيح دهد. به نظر مي‌رسد گمانه‌زني‌هاي رسانه‌اي مبني بر اينكه روسيه مايل است تا ۱۰ ميليارد دلار تسليحات از جمله جنگنده‌هاي Su-۳۵ و سيستم‌هاي دفاع ضد موشكي S-۴۰۰ را به ايران بفروشد، در حد همين حدس و گمان باقي مانده است. بايد توجه داشت كه عربستان سعودي و امارات متحده عربي فروش چنين تسليحاتي را به ايران دردسرساز مي‌دانند. در همين راستا، مقامات ايراني، از جمله احسان خاندوزي، وزير دارايي و جواد اوجي، وزير نفت از توافق‌نامه‌هايي كه در سفر رييسي به مسكو به امضا رسيد كه شامل خط اعتباري ۵ ميليارد دلاري روسيه كه سال‌ها مطرح بوده است و پروژه‌هاي انرژي نامشخصي توليد مي‌كند، صحبت كردند. مارك كاتز، محقق روابط بين‌الملل گفت: معلوم نيست كه اينها پروژه‌هاي جديدي هستند يا پروژه‌هايي كه قبلا مورد بحث و توافق قرار گرفته‌اند، مانند پروژه‌اي كه لوك اويل در سال ۲۰۱۸ پس از خروج امريكا از آن، كار روي آن را متوقف كرد... لوك اويل نگران هدف قرار گرفتن توسط تحريم‌هاي امريكا بود. از نظر تئوري، پويايي بحران اوكراين و چشم‌انداز شكست مذاكرات وين ممكن است به اين معنا باشد كه يك توافق بلندمدت همكاري روسيه با ايران مي‌تواند سريع‌تر از توافق مشابه تهران با پكن به نتيجه برسد. مذاكره با روسيه‌اي كه به‌شدت توسط ايالات متحده و اروپا بر اثر بحران تشديدشده اوكراين تحريم شده است، مي‌تواند شرايط برابري را براي مسكو و تهران در مذاكرات ايجاد كند، زيرا هر دو طرف و نه فقط ايران، بر اثر اقدامات تنبيهي غرب با مشكل مواجه خواهند شد.
ترجمه: سايت انتخاب