يادداشت‌هاي زندان
از استاد شهيد مرتضي مطهري
زندان موقت شهرباني تهران5/4/42
بسمه تعالي شأنه
الّذين يستمعون القول فيتبعون احسنه اولئك الذين هديهم‌الله و اولئك هم اولواالالباب(1).
همان‌طوري كه انسان هنگامي كه در خيابان و بازار حركت مي‌كند مرتبا متاع‌هاي مختلف نظرش را جلب مي‌كند و رغبت خريداري آنها در وي پديد مي‌آيد و بايد شخصا قوه تميز و تشخيص داشته باشد و متاع خوب و مناسب حال خود را براي خود خريداري كند، از لحاظ فكري و متاع‌هاي روحي نيز چنين است؛ پيوسته سخنان مختلف پرده گوش او را به حركت مي‌آورد و نوشته‌هاي گوناگون به چشمش مي‌خورد و بايد شخصا قوه تمييز و تشخيص و انتقاد داشته باشد و به اصطلاح سخن‌شناس بوده باشد، صحيح را از سقيم و سره را از ناسره تمييز دهد و به‌علاوه حال خود را در نظر بگيرد و مناسب حال خود انتخاب كند و الّا سرمايه معنوي و فكري خود را به هدر داده و عمر خويش را تباه ساخته است. انسان بايد بداند كه اولا هر سخني كه از كسي مي‌شنود ولو آن شخص بزرگ باشد يا در كتابي مي‌بيند ولو مولف آن كتاب شخص عاليقدري باشد درست نيست و ثانيا هر سخن درستي براي همه كس مفيد نيست. در ذيل آيه كريمه «فلينظر الانسان الي طعامه»(2) به عنوان تفسير وارد شده كه بايد هر كسي در غذاي روحي و فكري خود دقت به كار ببرد، هر نوع فكري را در هاضمه روحي خود وارد نكند. علي عليه‌السلام مي‌فرمايد: ما لي اري النّاس اذا قرب اليهم الطعام (ليلا) تكلفوا اناره المصابيح...(3)
در روايات ما وارد شده كه حضرت مسيح عليه‌السلام فرمود حكمت را هر كجا و دست هر كس ديديد هر چند كافر و مشرك باشد فرابگيريد و «كونوا نقّاد الكلام».(4)
به هر حال يكي از موهبت‌هاي الهي اين است كه در شخص قوه نقادي و سخن‌سنجي، سخن‌شناسي پديد آيد و وقت خود را به مطالب بيهوده صرف نكند، از استعدادات خود حداكثر استفاده را بنمايد. آيه كريمه قرآن: «الّذين يستمعون القول فيتبعون احسنه» همين معني را يادآوري مي‌نمايد. كلمه «استماع» در اين آيه به كار رفته است كه به معني گوش فرادادن است نه كلمه «سماع» كه به معني شنيدن است و در آخر آيه كريمه تنها خردمندان را شايسته اين بهره‌برداري دانسته است... ادامه در صفحه 6