كارشناسان و سياستمداران افغان به مصادره بخش بزرگي از اموال افغانستان توسط امريكا واكنش نشان دادند
دزديدن نان از دهان گرسنگان
شهاب شهسواري| اقدام جو بايدن، رييس‌جمهور امريكا در امضاي فرمان اجرايي براي مصادره دارايي‌هاي بانك مركزي افغانستان در امريكا با هدف دادن غرامت به خانواده‌هاي قربانيان حادثه تروريستي ۱۱ سپتامبر با واكنش‌هاي گسترده در افغانستان و ايالات متحده امريكا مواجه شده است. بسياري از كارشناسان در افغانستان و امريكا اين اقدام دولت امريكا را مجازات دست‌جمعي مردم افغانستان به دليل اقدامي كه هيچ نقشي در آن نداشته‌اند توصيف كرده‌اند. در شرايطي كه وضعيت اقتصادي افغانستان در طول ۶ ماه بعد از سقوط حكومت پيشين اين كشور و سلطه طالبان بر كابل روز به روز وخيم‌تر شده است و نهادهاي حقوق بشري نسبت به وضعيت فاجعه‌بار شرايط زندگي مردم اين كشور هشدار مي‌دهند، ۷ ميليارد دلار دارايي‌هاي بانك مركزي افغانستان كه نزد بانك‌هاي امريكايي باقي مانده‌بود، ابزاري براي كمك به مردم افغانستان تلقي مي‌شد. اما با امضاي فرمان اجرايي جديد از سوي رييس‌جمهور امريكا، نزديك به نيمي از اين دارايي‌ها براي غرامت به بازماندگان قربانيان حادثه تروريستي ۱۱ سپتامبر اختصاص پيدا كرده است و نيمي ديگر از اين دارايي‌ها هم در حسابي مستقل واريز مي‌شود كه معلوم نيست از چه مسيري دراختيار مردم افغانستان قرار بگيرد. بسياري از سياستمداران كنوني و پيشين افغانستان با اشاره به اينكه هيچ شهروند افغاني در عمليات تروريستي ۱۱ سپتامبر مشاركت نكرده است، تاكيد كرده‌اند مردم افغانستان نبايد تاوان اقدام ديگران را بدهند. ايلهان عمر، نماينده كنگره امريكا هم اقدام رييس‌جمهور اين كشور را بي‌وجداني توصيف كرده است و سخنگوي طالبان اين اقدام را سقوط اخلاقي امريكا دانست. هرچند جو بايدن در فرمان اجرايي خود، مجوز داده است كه بخشي از اين دارايي‌ها به صلاحديد دولت امريكا براي جلوگيري از بحران اقتصادي و بشري در افغانستان به كار گرفته شود، اما بيش از نيمي از اموال مردم افغانستان قرار است نزد دولت امريكا باقي بماند تا از آن به عنوان غرامت در شكايات بازماندگان حادثه تروريستي ۱۱ سپتامبر استفاده شود. برآورد مي‌شود كه بيش از ۷ ميليارد دلار از دارايي‌هاي بانك مركزي افغانستان نزد بانك‌هاي امريكايي باشد. براساس فرمان جديد اجرايي جو بايدن ۳ ميليارد و ۵۰۰ ميليون دلار از اين دارايي‌ها در يك حساب ويژه براي كمك به افغانستان قرار مي‌گيرد و بقيه اين مبلغ در حساب ديگري براي جبران خسارات قربانيان حادثه تروريستي ۱۱ سپتامبر قرار مي‌گيرد. يك مقام ارشد دولت امريكا در گفت‌وگو با رسانه‌هاي اين كشور در توجيه اقدام جديد كاخ سفيد گفته است: «اين اقدام گامي است كه مي‌تواند در جهت برطرف كردن مسدودي دارايي‌ها به نفع مردم افغانستان باشد.» اين مقام امريكايي گفته است كه دولت امريكا اين دارايي‌ها را (۳ ميليارد دلار و ۵۰۰ ميليون دلار از كل دارايي‌هاي افغانستان نزد امريكا) «در يك صندوق جداگانه و متمايز» از كمك‌هاي بشردوستانه امريكا به افغانستان قرار مي‌دهد. محمد نعيم، سخنگوي دفتر سياسي طالبان در قطر در واكنش به اختصاص دادن پول‌هاي مسدودشده افغانستان به قربانيان ۱۱ سپتامبر ازسوي امريكا گفته كه دزدي پول‌هاي مسدودشده ملت افغان توسط امريكا و تصرف كردن آن نشان‌دهنده پايين‌ترين سطح افتادگي انساني و اخلاقي يك كشور و يك ملت است. او در توييترش نگاشته كه شكست و پيروزي در تاريخ و زندگي بشر امري عادي است، اما بزرگ‌ترين و شرم‌آورترين شكست آن است كه شكست نظامي و اخلاقي دست باهم بدهند. بانك مركزي حكومت طالبان با انتشار بيانيه‌اي به تصميم اخير جو بايدن، رييس‌جمهور امريكا واكنش نشان داده و از او خواسته است كه در تصميمش تجديدنظر كند. در اين بيانيه است كه تصميم اخير ايالات متحده امريكا درخصوص مسدودكردن ذخاير ارزي و اختصاص آن به اهداف غيرمرتبط غيرعادلانه است. در اين خبرنامه گفته شده « افغانستان بانك هيچ‌گاه نمي‌پذيرد كه ذخاير ارزي افغانستان تحت غرامت يا كمك‌هاي بشري به اختيار ديگران قرار بگيرد و خواهان تجديد نظر در اين زمينه و آزادسازي تمام ذخاير ارزي است.» بانك مركزي، هم‌چنان گفته است كه مالك اصلي ذخاير ارزي، مردم افغانستان هستند و اين ذخاير در گذشته و حال مربوط به حكومت‌ها، احزاب و گروه‌ها نبوده و مطابق خواست يا تصميم آن نيز استفاده نشده است.
مردم افغانستان
مسوول حملات 11 سپتامبر نيستند
راحله مسعود، فرزند احمدشاه مسعود در واكنش به مصادره نيمي از دارايي‌هاي منجمدشده افغانستان توسط امريكا نوشت: «هيچ‌يك از مهاجمان حادثه 11 سپتامبر در افغانستان نبودند. بن‌لادن در پاكستان كشته شد. مردم افغانستان به دليل بهانه‌هايي براي حمله به كشور، در رنج و گرسنگي هستند؛ آن‌وقت امريكا پولي كه حق مردم افغانستان است را بين مردم خود تقسيم مي‌كند!» معصوم استانكزي، رييس پيشين هيات گفت‌وگو‌كننده صلح در دوحه نيز در پيوند به تصميم بايدن واكنش نشان داده است. او در توييتي نگاشته كه غرامت حمله‌هاي ۱۱ سپتامبر بايد از كساني گرفته شود كه مسوول انجام آن بودند نه از مردم افغانستان. به گفته او ذخيره‌هاي بانك مركزي متعلق به مردم افغانستان است. او به گونه‌اي اين پرسش را افزوده كه غرامت صدها هزار شهيد و زخمي افغان را از كي بايد گرفت؟ عبدالسلام ضعيف، سفير سابق طالبان در اسلام‌آباد در واكنش به اين اقدام تاكيد كرد: «تصميم بايدن درباره ذخاير پولي افغانستان ظلم آشكار و سرقت روشن است. عاملان حمله ۱۱ سپتامبر افغان‌ها نيستند بلكه اين كار يك دسيسه اطلاعاتي براي اشغال كشورهاي اسلامي طراحي شده بود.»
منتقدان فرمان اجرايي بايدن در امريكا
اين اقدام دولت امريكا با انتقادهاي گسترده‌اي درون امريكا مواجه شده است. شاه محمد مهرابي، عضو هيات‌مديره د افغانستان بانك (بانك مركزي افغانستان) و استاد دانشكده مونتگومري دانشگاه مريلند به روزنامه نيويورك تايمز مي‌گويد: «داريم در مورد فروپاشي كامل سيستم بانكي صحبت مي‌كنيم. اين اقدام از نظر من كوته‌نظرانه است.» آدام واينستين، پژوهشگر انديشكده كوئينسي كه پيش از اين به عنوان تفنگدار دريايي امريكا در افغانستان خدمت كرده است، مي‌گويد: «درست است كه قربانيان 11 سپتامبر مستحق عدالت هستند، اما نه از طرف مردم افغانستان كه خودشان وسط دو تيغه جنگ عليه ترور امريكا و رژيم سركوبگر طالبان گير كرده‌اند.» او معتقد است: «اين تفكر كه دارايي‌هاي بانك مركزي يك‌شبه از دارايي مردم افغانستان قابل تبديل به اموال منقول در ايالات متحده امريكا است، هيچ چيز كم از استعمارگري ندارد.»
ايلهان عمر، نماينده كنگره امريكا هم در اين خصوص مي‌گويد: «در ميان هواپيماربايان ۱۱ سپتامبر حتي يك افغان نبود.» او با انتشار پيامي در حساب كاربري خود در شبكه اجتماعي توييتر نوشت: «ما همين حالا ميلياردها دلار به دولت‌هاي عربستان سعودي و مصر مي‌دهيم كه ارتباط مستقيمي با تروريست‌هاي ۱۱ سپتامبر دارند.» عمر تصريح كرد: «حتي اگر اين‌طور نبود، مجازات ميليون‌ها نفر از گرسنگان براي اين جنايات بي‌وجداني است.» مايكل كوگلمن كارشناس مسائل افغانستان در توييتي اظهار داشت: «حتي برخي خانواده‌هاي قربانيان ۱۱ سپتامبر مخالف دريافت پولي هستند كه فقط و فقط متعلق به مردم افغانستان است.» وي تاكيد كرد: «براي كمك به اين خانواده‌هاي قربانيان ۱۱ سپتامبر جز از بين بردن اميد كشوري در آستانه فروپاشي اقتصادي وجود دارد.»
تجمع معترضان به اقدام امريكا در كابل
شماري از مردم كابل ديروز در پي اعلام تصميم جو بايدن رييس‌جمهوري امريكا مبني بر مصادره منابع ارزي اين كشور براي قربانيان ۱۱ سپتامبر، اقدام به تظاهرات كرده و شعارهاي مرگ بر امريكا سردادند. به گزارش ايرنا، تظاهرات‌كنندگان با اعلام اينكه اين تصميم امريكا در واقع سرقت از مردم فقير افغانستان است، آن را محكوم كرده و از امريكا خواستند كه پول‌هاي مردم اين كشور را بازگرداند. تظاهرات‌كنندگان همچنين از جوبايدن خواستند تصميم خود را لغو كرده و پول‌هاي مسدودشده مردم افغانستان را به آنها عودت دهد. جعفر مهدوي، دبيركل حزب ملت افغانستان در واكنش به اين اقدام رييس‌جمهوري امريكا گفت كه مصادره پول مردم افغانستان توسط دولت امريكا به دليل حادثه (11 سپتامبر) كه هيچ‌يك از مردم افغانستان در آن نقش نداشته‌اند؛ مصداق روشن راهزني دولتي است. وي از جامعه جهاني، نهادهاي حقوق بشر بين‌المللي و مردم افغانستان در سراسر جهان خواست در برابر اين دزدي آشكار سكوت نكنند و از دولت طالبان هم درخواست كرد با استفاده از تمامي ظرفيت‌هاي حقوقي و سياسي در جهت بازگرداندن اموال ملت افغانستان تلاش كنند. محمد نبي رضايي، يكي از ساكنان شهر كابل هم به خبرنگار ايرنا گفت كه براساس اطلاعاتي كه خود امريكايي‌ها منتشر كرده‌اند، اكثريت افراد و مهاجمان كه در حمله ۱۱ سپتامبر دست داشتند، از عربستان سعودي بودند و اسامه بن‌لادن نيز يك شهروند عرب بود اما امريكا با گرفتن پول مردم افغانستان ملت غريب و بيچاره‌اي را كه از گرسنگي در انتظار مرگ نشسته‌اند، به مرگ زودرس دچار خواهد كرد. به گفته رضايي بر اساس گزارش سازمان‌هاي بين‌المللي هرروز در افغانستان انتظار مرگ يك ميليون كودك افغان در اثر گرسنگي وجود دارد و هر كودكي كه جان مي‌دهد، مسوول مرگ آن رييس‌جمهوري امريكا است. فهيم توخي، يك فعال رسانه‌اي افغانستان هم گفت با اجراي اين طرح، سرمايه‌دارترين كشور دنيا از فقيرترين كشور دنيا سرقت مي‌كند. وي گفت: «درحالي‌كه ذخاير پولي افغانستان سرمايه ملت و مردم ما است، اگر قرار باشد ۳،۵ ميليارد آن براي قربانيان ۱۱ سپتامبر اختصاص داده شود، خون هزاران هزار افغان بيچاره كه در حملات امريكا ريخته شده است چه خواهد شد و چه كسي غرامت آنها را خواهد پرداخت؟»