به‌رغم موضع‌گيري قاطع در مقابل پوتين، رييس‌جمهور امريكا در داخل چشم به انتخابات دارد
«بايدن» ميانه‌رو‌تر از هميشه
شهاب شهسواري
كمتر از ۱۴ ماه بعد از آغاز به كار جو بايدن در كاخ سفيد، رييس‌جمهور امريكا نخستين نطق سالانه رسمي «وضعيت اتحاديه» خود را در برابر نشست مشترك كنگره امريكا انجام داد. علاوه بر موضوع اوكراين كه از هفته گذشته به يكي از مهم‌ترين بحران‌هاي بين‌المللي تبديل شده است، موضوع تورم، جهانگيري ويروس كرونا و دستوركار چهار ماده‌اي اتحاد، محورهاي سخنراني او بودند. بايدن در اين سخنراني خواستار اتحاد بين‌المللي در مقابل روسيه شد و اقدامات خود براي مقابله با تورم و افزايش قيمت‌ها در امريكا را اعلام كرد و دورنمايي روشن از پايان جهانگيري كرونا ارايه داد. در بخش تورم و افزايش قيمت‌ها، بسياري از راهكارهاي ارايه شده توسط بايدن ممكن است در كوتاه‌مدت هيچ اثر قابل ملاحظه‌اي بر كنترل تورم نداشته يا اثر آنها بسيار محدود باشند. او همچنين به برخي سياست‌هاي پيش‌روي خود مانند ضرورت تصويب مقررات حمايت از حقوق راي‌دهندگان، حمايت از شهروندان تراجنسيتي و حق سقط جنين اشاره كرد، هر چند به برخي مسائل مهم ديگر از جمله تغييرات آب و هوايي اشاره نكرد.
بخش مهمي از سخنان جو بايدن به تهاجم نظامي اخير روسيه به اوكراين اختصاص داشت. او پوتين را ديكتاتور خطاب كرد و از اقدامات جديد امريكا عليه روسيه خبر داد، اما تاكيد كرد كه امريكا هيچ قصدي براي فرستادن نيرو به اوكراين ندارد. گاف‌هاي بي‌پايان بايدن كهنسال در اين سخنراني هم تكرار شد، به ويژه جايي كه او اوكراين و ايران را با هم اشتباه گرفت و گفت: «پوتين ممكن است با تانك‌ها دور كي‌يف بچرخد، اما هرگز قلب و روح مردم ايران را به دست نخواهد آورد.»
همبستگي نادر در كنگره
به نوشته ان‌پي‌آر، تاكيد بايدن در اين سخنراني بر سياست‌هاي ميانه‌روانه و عدم اشاره به سياست‌هاي جنجالي مانند كاهش بودجه پليس، به اين دليل بود كه حزب او براي مشاركت در انتخابات ميان‌دوره‌اي كنگره كه آبان ماه سال آينده (نوامبر ۲۰۲۲) برگزار مي‌شود، شركت كند و اعلام سياست‌هاي افراطي مي‌تواند راي‌دهندگان حزب رقيب را به مشاركت بيشتر در انتخابات تشويق كند. راديو عمومي ملي امريكا مي‌نويسد: اين سخنراني بسيار به سخنراني وضعيت اتحاديه بيل كلينتون در سال ۱۹۹۵ شباهت داشت كه درست يك‌سال بعد از شكست سنگين حزب دموكرات و سلطه جمهوري‌خواهان بر مجلسين سنا و نمايندگان بعد از انتخابات ميان دوره‌اي ۱۹۹۴ كامل شد.
يكي از ويژگي‌هاي سخنراني وضعيت اتحاديه بايدن كه در سخنراني‌هاي سال‌هاي اخير روساي جمهور پيشين امريكا غايب بود، تشويق‌هاي يكدست و غيرحزبي رييس‌جمهور در بخش‌هايي از سخنراني بود. در حالي كه معمولا در دوره‌هاي گذشته در طول سخنراني رييس‌جمهور هم‌حزبي‌هاي او ايستاده او را تشويق مي‌كردند و نمايندگان حزب مقابل نشسته در سكوت اعتراض خود را نشان مي‌دادند. با اين حال در بخش بزرگي از سخنراني سه‌شنبه شب (به وقت محلي) بايدن، به لطف حمله روسيه به اوكراين، فضاي كنگره متحدتر از گذشته بود. بسياري از نمايندگان با پوشيدن لباس‌هاي آبي و طلايي به رنگ پرچم اوكراين يا با زدن سنجاق‌هايي منقش به پرچم اوكراين، همبستگي خود را با مردم اوكراين نشان داده بودند. لحن قاطعانه جو بايدن در محكوميت پوتين، چندين بار با تشويق نادر دو حزبي مواجه شد؛ هر چند تعدادي از نمايندگان تندروي مخالف بايدن حتي در اين لحظات هم حاضر به همراهي با جمع نشدند.
به‌رغم تمامي انتقادها از عملكرد بايدن در سال نخست رياست‌جمهوري‌اش و كاهش شديد محبوبيت او در ميان شهروندان امريكايي، به دستاوردهاي خود در يك‌سال نخست رياست‌جمهوري‌اش از جمله تصويب لايحه كمك‌هاي اقتصادي به شهروندان براي آسيب‌هاي ناشي از كرونا و تصويب لايحه دو حزبي بودجه زيرساخت‌هاي ملي اشاره كرد.
تورم و افزايش قيمت‌ها
بايدن در بخش‌هايي از سخنراني‌اش تلاش كرد تا به موضوع تورم به عنوان يكي از مسائل جدي مبتلابه جامعه امريكا بپردازد. او در اظهار نظري احساسي گفت: «من در خانواده‌اي بزرگ شدم كه وقتي قيمت مواد خوراكي افزايش پيدا مي‌كرد، بچه‌ها آن را حس مي‌كردند.» در نظرسنجي ان‌پي‌آر، پيش از برگزاري نطق وضعيت اتحاديه، اكثر پاسخ‌دهندگان معتقد بودند كه مساله تورم و افزايش قيمت كالاهاي اساسي بايد مهم‌ترين دستور كار بايدن باشد. بايدن گفت: «كاملا متوجهم، به همين دليل است كه اصلي‌ترين اولويت من كنترل كردن قيمت‌هاست.» بايدن فهرست درازي از راهكارها براي كنترل تورم از جمله مجوز استفاده از ذخاير استراتژيك نفت خام امريكا، مبارزه با احتكار و دستكاري در قيمت‌ها و ضرورت تاييد نامزدهاي او براي عضويت در هيات‌مديره خزانه‌داري فدرال را برشمرد. او همچنين در مورد حمايت از توليد ملي هم گفت و خواهان افزايش توليد در خاك امريكا شد و از شركت‌هاي امريكايي خواست: «هزينه‌ها را كاهش دهيد نه اينكه دستمزد مردم را كم كنيد. تعداد بيشتري خودرو و نيمه‌هادي در امريكا توليد كنيد. زيرساخت‌ها و نوآوري‌هاي بيشتر درون امريكا ايجاد كنيد. كالاهاي بيشتري سريع‌تر و ارزان‌تر در امريكا جابه‌جا شوند. فرصت‌هاي شغلي بيشتري كه بتوانيد براي زندگي بهتر درآمد كسب كنيد در امريكا ايجاد شود و به جاي اتكا به زنجيره تامين خارجي، آن را بومي كنيم.»
بايدن در عين حال به سياست‌هاي دوره پيش جمهوري‌خواهان هم حمله كرد و گفت: «برخلاف كاهش ۲۰۰۰ ميليارد دلاري دولت پيشين كه فقط به يك درصد مردم امريكا رسيد، برنامه نجات امريكايي ما به كمك شهروندان طبقه كارگر رسيد و هيچ كس را كنار نگذاشت و جواب داد، فرصت شغلي ايجاد كرد، تعداد بسيار زيادي از آن.»
واكنش جمهوري‌خواهان
به سنت هميشگي، حزب مخالف رييس‌جمهور بلافاصله بعد از پايان سخنراني وضعيت اتحاديه، واكنش خود را به اين سخنراني منتشر كرد. كيم رينولدز، فرماندار جمهوري‌خواه ايالت آيووا، به نمايندگي از حزب جمهوري‌خواه بيانيه اين حزب را قرائت كرد. جمهوري‌خواهان معتقدند كه جو بايدن كشور را چه در حوزه مسائل داخلي و چه سياست خارجي در «ريل غلط» قرار داده است. كيم رينولدز تاكيد كرد: «جو بايدن حتي پيش از مراسم تحليفش به ما گفته بود كه مي‌خواهد احترام به امريكا را در سراسر جهان احيا و درون كشور ميان ما اتحاد ايجاد كند، او در هر دوي اين شعارها شكست خورد.»
رينولدز در ادامه به دولت بايدن در مورد سياست‌هاي خارجي، تورم و مديريت مرزها حمله كرد و خطاب به مردم امريكا گفت: «آنها حاضر به محافظت از شما نيستند.» اين فرماندار جمهوري‌خواه در ادامه از سياست‌هاي خودش در مورد باز نگهداشتن مدارس در دوران شيوع كرونا گفت. وي تاكيد كرد: «باز نگهداشتن مدارس انتخاب درستي بود و اين اقدام سرآغاز يك انقلاب والدين‌محور و خانواده‌محور بود كه جمهوري‌خواهان در آيووا و ديگر ايالت‌هاي سراسر امريكا هدايت مي‌كنند. جمهوري‌خواهان معتقدند كه والدين اهميت دارند. اين موضوع قبل از جهانگيري كرونا اهميت داشت و هيچ‌گاه به اندازه امروز با اهميت نبود كه با صداي بلند بگوييم والدين اهميت دارند.»
اوكراين و روسيه
بايدن در اين سخنراني درباره وقايع اوكراين گفت: «شش روز پيش ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه با اين تصور كه مي‌تواند دنيا را مقابل تهديدات خود به زانو درآورد، براي لرزاندن پايه‌هاي جهان آزاد اقدام كرد، اما محاسباتش اشتباه بود. او كه فكر مي‌كرد مي‌تواند بر اوكراين تسلط يابد، با ديوار قدرتمندي از مقاومت روبه‌رو شد كه هرگز تصورش را نمي‌كرد.» به گزارش يورونيوز، بايدن در ادامه با «ديكتاتور» خطاب كردن پوتين گفت: «با نگاه به تاريخ اين درس را آموخته‌ايم كه اگر ديكتاتورها بهاي تجاوز خود را نپردازند، هرج و مرج بيشتري ايجاد مي‌كنند و به حركت خود ادامه مي‌دهند.» بايدن گفت كه «جهان آزاد پوتين را در قبال حوادث اوكراين مسوول مي‌داند» و به همين دليل است كه «پوتين بيش از هر زماني منزوي شده است.» او درباره مواضع امريكا در قبال جنگ اوكراين نيز گفت: «بگذاريد صريح بگويم، نيروهاي ما با نيروهاي روسيه در اوكراين درگير نيستند و درگير نخواهند شد. نيروهاي ما براي جنگيدن در اوكراين به اروپا نمي‌روند، بلكه حضور آنها براي دفاع از متحدان‌مان در ناتو در صورت تصميم پوتين براي ادامه تهاجم به سمت غرب است.» بايدن افزود كه امريكا و متحدانش به روش‌هاي مختلف كرملين را مجازات و از اوكراين حمايت مي‌كنند؛ از جمله وضع تحريم‌هاي اقتصادي، قطع دسترسي بزرگ‌ترين بانك‌هاي روسي به سيستم مالي بين‌المللي، قطع دسترسي روسيه به فناوري‌ها كه منجر به تضعيف اقتصاد و ارتش اين كشور براي سال‌هاي طولاني خواهد شد.
او افزود كه با اعمال اين فشارهاي مالي به روسيه و «ممانعت از اينكه بانك مركزي روسيه بتواند از روبل روسيه محافظت كند، «بودجه جنگ» ۶۳۰ ميليارد دلاري پوتين را بي‌ارزش كرديم.» بايدن درباره بستن حريم هوايي كشورها به روي هواپيماهاي روسيه نيز گفت: «امشب اعلام مي‌كنم كه ما نيز به متحدان خود در بستن فضاي هوايي به روي همه پروازهاي روسيه مي‌پيونديم تا روسيه بيشتر منزوي شود.» رييس‌جمهوري ايالات متحده در ادامه سخنراني خود، طبقه اليگارشي حامي كرملين را خطاب قرار داد و گفت: «وزارت دادگستري ايالات متحده در حال تشكيل يك گروه ويژه براي تعقيب جنايات اليگارش‌هاي روس است. ما به متحدان اروپايي خود مي‌پيونديم تا قايق‌هاي تفريحي و آپارتمان‌هاي لوكس شما و جت‌هاي خصوصي‌تان را پيدا كرده و مصادره كنيم.» جو بايدن همچنين دفاع اوكرايني‌ها از سرزمين‌شان در مقابل تهاجم روسيه را ستود و از تقويت كمك‌ها به اين كشور خبر داد. او گفت: «ما بيش از يك ميليارد دلار به صورت مستقيم به اوكراين كمك مي‌كنيم و كمك به مردم اوكراين در دفاع از كشورشان و كاهش رنج‌شان را ادامه خواهيم داد.»