زنگِ مطالعه والدين
جواد ماهر
«زنگ مطالعه والدين» جايگزين دوره «آموزش خانواده» است كه از طرف اداره بخشنامه شده. اداره چند كارشناس معرفي كرده كه دعوت كنيم تا براي والدين سخنراني كنند. ما اين‌طور آموزش خانواده را نپسنديديم، چون كارشناس‌ها با همه اطلاع، از ريز مسائل مدرسه ما آگاه نيستند. دوره را فقط با ابزار سخنراني كه گاهي كسل‌كننده است برگزار مي‌كنند؛ براي جمعيت زيادي از والدين كه هم با توجه به كرونا خوب نيست و هم جمعيت زياد فرصت پرسش و پاسخ و دقيق شدن در مسائل را نمي‌دهد. ما هر يكشنبه والدينِ دانش‌آموزان يك كلاس را دعوت مي‌كنيم. صندلي‌ها را دايره‌اي مي‌چينيم. وسط، يك ميز مي‌گذاريم و رويش كتاب‌هايي با موضوعات مختلف تربيتي مي‌چينيم. كتاب‌هايي كه براي تهيه‌شان زحمت زيادي كشيده‌ايم. «دلسرد يعني چه؟ بي‌حوصله يعني چه؟ عصباني شدن هميشه بد نيست، تپلي نگران مي‌شود (درباره طلاق والدين)، اندام من خوب است، فلسفه براي كودكان، حسود يعني چه؟ فقط پسرها بخوانند (درباره تربيت جنسي)» و خيلي كتاب‌هاي ديگر. راس ساعت تعيين شده جلسه با ورود نخستين پدر يا مادر آغاز مي‌شود. من و مدير و نخستين پدر يا مادر هر كدام مان به انتخاب خودمان كتابي برمي‌داريم و مطالعه را آغاز مي‌كنيم. همين‌طور هر كس وارد مي‌شود كتابي برمي‌دارد و به مطالعه مي‌نشيند. معمولا هر كس كتابي براي مساله‌اي كه درگير آن است، برمي‌دارد. كتاب‌ها طوري است كه با نيم ساعت مطالعه مي‌شود چيزهاي خوبي فهميد. پس از نيم ساعت مطالعه كتاب‌ها را مي‌بنديم. من خيرمقدمي مي‌گويم و از پدر يا مادري مي‌پرسم شما چه خوانديد؟ پدر يا مادر كتابش را نشان مي‌دهد و حرف را آغاز مي‌كند. معمولا با تعريف كتاب، مشكل يا تجربه خودش را هم مي‌گويد و بحث آغاز مي‌شود. والدين ديگر به استقبال مي‌آيند و بحث داغ مي‌شود. بحثي كه با بارش تجربه‌هاي والدين رونق مي‌گيرد. ابعاد مختلف مساله روشن مي‌شود و تجربه‌هاي موفق يا ناكام بيان مي‌شود. من خودم بارها از خلال اين بحث‌ها براي تربيت فرزندانم راه‌هاي تازه يافته‌ام. چون جمعيت والدين كم و به اندازه يك كلاس است، فضا زود صميمي مي‌شود و والدين راحت حرف مي‌زنند. به سادگي به نقد شيوه‌هاي تربيتي خانه و مدرسه مي‌رسيم. مسائلي كه در سخنراني نمي‌توان به خوبي به آنها پرداخت به گفت‌وگو كشيده مي‌شود. از آذر ماه كه فصل بيكاري كشاورزان است اين جلسه‌ها را آغاز كرده‌ايم و مي‌خواهيم تا نوروز هفته‌اي يك‌بار جلسه را برگزار كنيم. در دعوتنامه مي‌نويسم بهتر است پدر و مادر با هم در جلسه شركت كنند.
نكته‌هايي درباره زنگ مطالعه والدين:
استفاده از كتاب چند سود دارد. اول اينكه در جلسه به عنوان تسهيل‌گر عمل مي‌كند و نطق والدين را باز مي‌كند. دوم اينكه والدين با اهميت و كاركرد كتاب آشنا مي‌شوند. پيش آمده پدر يا مادري كتابي را امانت برده‌اند تا در خانه بخوانند يا همراه فرزندشان بخوانند. سوم اينكه كتاب‌ها را كارشناسان حرفه‌اي نوشته‌اند؛ به زباني ساده و كاربردي. پس نه يك كارشناس كه كارشناساني در حوزه‌هاي تخصصي مختلف كنار ما حضور دارند. برخي والدين كتاب‌هايي مثل «مادر ناتني» يا «وسواس» را برده‌اند و ديگر نياورده‌اند. گويي خيلي نياز داشته‌اند. چهارم آنكه اين كار نوعي ترويج كتابخواني است. فرزندان والدين‌شان را مي‌بينند كه كتاب مي‌خوانند. چند سالي هست كه ساعت مطالعه را در مدرسه‌هاي مختلف برگزار مي‌كنم. گاهي معلمِ كلاس هم همراه‌مان مي‌شود. والدين، اين ساعت را دوست دارند و براي آن وقت مي‌گذارند. معمولا تا پس از نوروز و آغاز كارِ كشاورزي اين كلاس‌ها ادامه مي‌يابد. اجراي اين مراسم مهم است. به تجربه و مطالعه سعي مي‌كنم جلسه را بين همه بچرخانم تا همه تجربه‌ها و مسائل را بگويند. از پرگويي و تك راه‌حلي بپرهيزم. مطالعه و شنيدن تجربه‌ها و راهكارهاي مختلف كم‌كم ديد وسيعي در اجراي جلسه به آدم مي‌دهد.