وزير خارجه ايالات متحده
درخواست همتاي روس را رد كرد
بازي روسيه
با كارت ايران در اوكراين
آيا مسكو تقصير شكست مذاكرات احياي برجام را برعهده مي‌گيرد؟
گروه ديپلماسي
مذاكره در تهران، كارشكني در وين؛ اين دو عبارت خلاصه‌اي از وضعيت تلاش‌ها براي احياي برجام پس از 11 ماه ماراتن مذكراتي ميان ايران و 1+4 و ايالات متحده است. از مذاكره‌كنندگان ايران تا روساي هيات‌هاي اروپايي و ايالات متحده به علاوه چين و روسيه همه بر در دسترس بودن توافق اتفاق‌نظر دارند اما به نظر مي‌رسد كه هرچه تلاش‌ها براي كاستن از اختلاف ميان ايران و ايالات متحده به حصول نتيجه نزديك‌تر مي‌شود، بازيگران ديگر اين صحنه بر تلاش براي استفاده از كارت ايران در مسائل فيما بين خود با ديگر طرف‌هاي برجامي مي‌افزايند. درحالي‌كه روساي هيات‌هاي مذاكره‌كننده سه كشور اروپايي وين را ترك كرده‌اند، انريكه مورا، معاون مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا در وين رايزني‌ها با روساي هيات‌هاي ايران، امريكا را ادامه مي‌دهد و البته اين‌بار به دليل مواضع ناگهاني روسيه دو دستوركار را پيگيري مي‌كند: كاستن از اختلاف تهران و واشنگتن و تلاش براي يافتن راهي به منظور پاسخگويي به مطالبه جديد روسيه از ايالات متحده. هرچند كه در 48 ساعت گذشته، مقام‌هاي رسمي ايران درباره اخبار پيرامون مطالبه روسيه از امريكا سكوت اختيار كرده‌اند اما سخنان سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه درباره درخواست ضمانت كامل از ايالات متحده براي مصونيت كامل تحريمي در تمامي حوزه‌هاي كار تجاري و اقتصادي با ايران به تاييد رسيده و البته عصر روز يكشنبه آنتوني بلينكن وزير خارجه ايالات متحده هم به اين درخواست پاسخ منفي داد. بلينكن در مصاحبه‌اي با شبكه «سي‌بي‌اس» درخواست همتاي روس خود را بي‌ربط خوانده و اعلام كرد كه تحريم‌هاي وضع‌شده عليه روسيه و تلاش‌ها براي احياي برجام موضوعاتي «كاملا متفاوت» هستند و «هيچ ربطي به هم ندارند.» بلينكن در ادامه ادعا كرد كه خروج امريكا از برجام يك اشتباه بود كه باعث شد كنترل برنامه هسته‌اي ايران از دست خارج شود و اگر راهي براي يك توافق موثر هسته‌اي وجود داشته باشد، به نفع امريكا و حتي خود روسيه است تا جلوي توليد بمب هسته‌اي توسط ايران گرفته شود يا حداقل، توانايي ايران براي توليد سريع بمب هسته‌اي تضعيف شود. (ايران هرگونه ابعاد نظامي برنامه هسته‌اي خود را رد كرده است و تا پيش از خروج امريكا از برجام در سال 2018 ميلادي، 15 گزارش آژانس بين‌المللي انرژي اتمي بر صلح‌آميز بودن برنامه هسته‌اي ايران صحه گذاشته بود.) وزير خارجه امريكا در ادامه اين گفت‌وگو گفت: به‌رغم روابط غرب با روسيه بر سر تهاجم نظامي مسكو به اوكراين، منافع روسيه و امريكا در احياي برجام كماكان به قوت خود باقي است. بلينكن در پاسخ به پرسشي پيرامون چشم‌انداز به ثمر رسيدن مذاكرات جاري در وين، ضمن «نزديك» خواندن آن گفت: «چندين مساله بسيار چالش‌برانگيز» وجود دارند كه موفقيت در مذاكرات منوط به حل آنهاست. بلينكن همچنين درباره زندانيان دوتابعيتي امريكا در ايران و آنچه ادامه تهديدهاي عليه شهروندان امريكايي خواند، گفت: در اين زمينه‌ها نيز مذاكراتي موازي انجام مي‌شود كه خارج از مذاكرات برجام است. امريكا همه تلاش خود را براي آزادي زندانيان دوتابعيتي كه در ايران بازداشت شده‌اند، انجام خواهد داد. به گزارش «اعتماد»، درحالي‌كه مذاكرات ميان هيات‌هاي روسيه و ايالات متحده در وين براي حل اختلاف ادامه دارد بايد ديد كه مسكو تا كجا حاضر به پافشاري بر مطالبه جديد از ايالات متحده است و آيا حاضر است مسبب پروسه شكست تلاش‌ها براي احياي برجام باشد؟
بوي بهبود از مذاكرات گروسي در تهران
درحالي‌كه اقدام روسيه عملا به كند شدن روند مذاكرات غيرمستقيم ميان ايران و ايالات متحده تبديل شده است، اخبار منتشرشده درباره دستاوردهاي سفر رافائل گروسي، مدير كل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به تهران بسيار مثبت بود و نشان از قرار گرفتن دو طرف در مسيري مشخص براي حلوفصل اختلاف‌هاي پادماني داشت. اختلاف‌هايي كه رافائل گروسي در جمع خبرنگاران در تهران تاييد كرد كه حلوفصل آنها تاثير مستقيمي بر موفقيت در پروسه احياي برجام در چندماه آتي خواهد داشت. گروسي پس از بازگشت از تهران در فرودگاه وين به پرسش‌هاي خبرنگاران درباره دستاوردهاي سفرش پاسخ داده و گفت: بيانيه مشترك با ايران چراغ راهنمايي براي كار در سه ماه آينده خواهد بود. در گذشته در بعضي مواقع موفق بوديم و بعضي مواقع موفق نبوديم اما بايد به كارمان ادامه بدهيم. به روشنگري و شفافيت بيشتر ادامه خواهيم داد. گروسي با اشاره به ديدارش با حسين اميرعبداللهيان گفت: من با وزيرخارجه ايران گفت‌وگوي موفقي داشتم و فكر مي‌كنم او قصد دارد براي انجام مذاكرات پاياني به وين سفر كند اما اين را بايد از خود او بپرسيد چرا كه من مذاكرات را دقيقه به دقيقه دنبال نمي‌كنم. بحث پادمان‌ها سياسي حل نمي‌شود و من اين كار را نمي‌كنم و به همين دليل من به كارم ادامه مي‌دهم. چيزي كه هست و در بيانيه مشترك آمده است يك راه‌حل تصنعي نيست. آنها بايد ما را تنها بگذارند تا با كمك كارشناسان دپارتمان‌ها به كارمان برسيم.
وي درباره نظارت‌هاي آژانس از تاسيسات سانتريفيوژ ايران در كرج گفت: ما مي‌دانيم اين تاسيسات كجاست و چندين بار از آن بازديد كرديم. دوربين‌هاي خودمان را هم در آنجا نصب كرديم. ضبط داده‌ها انجام مي‌شود و اگر بازگشتي به برجام باشد داده‌ها در اختيار آژانس قرار مي‌گيرد. مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي ادامه داد: از وقتي كه توافق مربوط به برجام شروع به اجرا شود، تعهد آنهاست كه اطلاعات در اختيار ما قرار گيرد اما اينكه دقيقا چه زماني شود، مشخص نيست. لزوما در پايان مذاكرات هم نيست اما اين مساله هم در برجام مشخص مي‌شود. گروسي در پاسخ به اينكه شما قبلا مي‌گفتيد آژانس به خاطر محدوديت‌هايي كه ايجاد شده كور شده است، افزود: تا وقتي همه قابليت‌هاي خودمان كه معتقديم بايد داشته باشيم را نداشته باشيم در وضعيت دشواري هستيم. اما مي‌گويم كه شرايط در حال تحول است و داريم به شرايط بهتر همكاري با ايران وارد مي‌شويم. من انتظار جو همكاري بهتري دارم. بررسي اطلاعات داده‌ها چندماهي وقت مي‌برد. اما ظرف چند روز هم انجام‌شدني نيست. قطعا بازبيني اين تصاوير بيش از يك ماه زمان مي‌برد. ما چيزهايي را مي‌بينيم كه شايد براي كارشناسان ما سوال‌برانگيز باشد.
مدير كل آژانس افزود: توضيحاتي كه به من داده شده شايد قانع‌كننده نبود چون مي‌خواستيم پاسخ روشن داشته باشيم اما چيزي كه آنجا نيست را نمي‌توانيم ثابت كنيم، اما ترديد ما هم در جاي خود هست. نمي‌شود اسم اين وضعيت را رضايت‌بخش يا غيررضايت‌بخش دانست. شرايط هميني است كه هست. گروسي در پاسخ به اينكه در پايان پروسه‌اي كه براي حلوفصل مسائل گفتيد اگر به نتيجه نرسيد فرآيند پايان مي‌يابد، گفت: خير، پروسه ادامه دارد تا به نتيجه رضايت‌بخش يا نتيجه متفاوت برسيم. بله مهلت مصنوعي براي اين مساله وجود ندارد، يعني اينكه بگوييم تا عيد پاك بايد به نتيجه برسيم چنين چيزي نيست و اين قابل پيش‌بيني نيست. وي در پاسخ به اينكه يعني تا پايان ژوئن به نتيجه مي‌رسيد، گفت: اينكه بخواهيم توافق‌هاي ديگري را به توافق نهايي اضافه كنيم به كساني ديگر بستگي دارد كه بخواهند توافق‌هاي ديگري را به آن اضافه كنند. در اين مقطع مي‌توانم بگويم الان هرچيز كه گفته مي‌شود گمانه‌زني است و بايد اجازه دهيد تا پيش رويم. اينكه من از روند همكاري با ايران در آينده چه پيش‌بيني‌اي دارم ارزشي در اين مقطع ندارد. من وظيفه دارم كه در اين مقطع پيش بروم كه مثل بازي بيليارد است. اما معتقدم بايد روي كارمان تمركز كنيم تا ببينيم چطور مي‌شود نتيجه گرفت. اينكه در نهايت پرونده بسته مي‌شود يا نه به مذاكره‌كنندگان برجام برمي‌گردد نه من.
استقبال آژانس از تقويت همكاري‌ها با ايران
عصر روز گذشته «محمدرضا غائبي» سرپرست نمايندگي دايم جمهوري اسلامي ايران در سازمان‌هاي بين‌المللي در وين در پي انتشار گزارش مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در مورد موافقتنامه پادمان ان.پي.تي با ايران توضيحاتي داده و گفت: «گزارش جديد كه به‌روزرساني معمول آژانس براي ارايه به نشست فصلي شوراي حكام كه فردا آغاز خواهد شد، است، ضمن تكرار برخي موضوعات فني موجود بين ايران و آژانس، دربردارنده برخي تحولات مثبت و استقبال از پيشرفت و تقويت همكاري‌ها بين ايران و آژانس در حل مسائل باقيمانده پادماني، از جمله بيانيه همكاري مشترك روز گذشته بين مديركل آژانس و رييس سازمان انرژي اتمي و نيز اعلام خروج يكي از مكان‌هاي ادعايي از ليست موضوعات باقيمانده پادماني از دستوركار آژانس در مقطع كنوني است. طبق گزارش آژانس «در پي رايزني‌هاي سازنده بين مديركل و معاون رييس‌جمهور ايران و رييس سازمان انرژي اتمي ايران در ۱۵ دسامبر ۲۰۲۱، ايران و آژانس توافق كردند تا به كار روي موضوعات باقيمانده پادماني با هدف حل آنها را ادامه دهند. بدين منظور، همچنين توافق شد كه ايران و آژانس يكسري تبادل اطلاعات و ارزيابي‌ها از جمله از طريق جلسات كارشناسان انجام دهند.» آژانس اعلام كرده كه در حال حاضر به اين جمع‌بندي رسيده كه در مورد يكي از مكان‌هاي ادعايي ديگر سوالي ندارد و اين مكان الان ديگر يك موضوع باقيمانده پادماني محسوب نمي‌شود. بخش ديگري از گزارش جديد به موضوع بيانيه مشترك روز گذشته بين ايران و آژانس اختصاص دارد كه ذيل آن مدير كل از بيانيه مشترك توافق‌شده با معاون رييس‌جمهور ايران براي حلوفصل ساير موضوعات باقيمانده پادماني در قالب يك برنامه زماني استقبال كرده است.»