هياتي از مقامات عاليرتبه امريكايي به ونزوئلا سفر كردند
چرخش سياسي واشنگتن در قبال كاراكاس در ميانه بحران اوكراين
آرمين منتظري
دو هفته پس از حمله روسيه به اوكراين، هياتي از مقامات عاليرتبه امريكايي در اقدامي نادر كه طي سال‌هاي گذشته سابقه نداشته، به ونزوئلا سفر كردند تا بتوانند كشور امريكايي لاتين را از مدار نفوذ روسيه خارج كنند. به گزارش گاردين، روز شنبه، مذاكره‌كنندگاني از سوي كاخ سفيد و وزارت خارجه امريكا در كاراكاس با نمايندگان نيكلاس مادورو، رييس‌جمهوري ونزوئلا ديدار كردند.
اين نخستين ديدار رسمي مقامات رسمي دو كشور طي سال‌هاي گذشته بوده است. روزنامه امريكايي نيويورك‌تايمز به نقل از مقام امريكايي كه نخواست نامش فاش شود، نوشت كه دولت بايدن نگران آن است كه روسيه بخواهد در ميانه بحران اوكراين و رويارويي روسيه با غرب و در صورت بالا گرفتن گرفتن تنش ژئوپليتيك، از كشورهاي امريكايي لاتين به عنوان يك تهديد امنيتي عليه امريكا استفاده كند. براساس آنچه نيويورك‌تايمز نوشته، كاخ سفيد به‌طور خاص در خصوص سه كشور امريكاي لاتين، يعني كوبا، نيكاراگوا و ونزوئلا نگراني‌هايي دارد. اين سه كشور از ابتداي حمله‌اي روسيه به اوكراين، از مواضع پوتين در توجيه حمله به اوكراين دفاع كرده‌اند. برخي ديگر از تحليلگران معتقدند كه از نظر كاخ سفيد، نفت ونزوئلا مي‌تواند به عنوان جايگزين بالقوه واردات نفت از روسيه براي امريكا حايز اهميت باشد.
اگر امريكا بتواند از ونزوئلا نفت خريداري كند، موفق خواهد شد در ميانه‌هاي حمله روسيه به اوكراين، دور جديدي از فشارها را بر اقتصاد روسيه وارد كند. ونزوئلا از بيشترين ذخاير نفتي جهان برخوردار است. استخراج نفت ونزوئلا به‌رغم تحريم‌هايي كه امريكا در سال 2019 عليه اين كشور اعمال كرد تا رژيم مادورو را سرنگون كند، افزايش يافته است. البته خبرگزاري رويترز گزارش داده كه در ديدار روز شنبه مقامات امريكايي با همتايان ونزوئلايي، توافقي به دست نيامده است. البته برخي كارشناسان معتقدند كه اين ديدار و اين مذاكرات يك چرخش بزرگ در سياست‌هاي امريكا در قبال ونزوئلا محسوب مي‌شود؛ كشوري كه از سال 2013 و پس از اينكه مادورو قدرت را در اين كشور به دست گرفت، درگير بحران انساني و سياسي است.
كريستوفر ساباتيني، كارشناس ارشد امريكاي لاتين در موسسه چتم هاوس مي‌گويد كه اهداف دقيق امريكا از اين چرخش سياسي مبهم هستند اما آسيب وارد كردن به منافع روسيه و سرمايه‌گذاري چند ميليارد دلاري امريكا در ونزوئلا مي‌تواند از جمله اهداف امريكا از رويكرد جديدش در قبال كاراكاس باشد. ساباتيني مي‌گويد: «آنچه واضح است، اين است كه امريكا قصد دارد از نفوذ روسيه در امريكاي لاتين بكاهد. امريكا تمايلي ندارد كه روسيه بتواند قدرتش را در امريكاي لاتين تزريق كند.
علاوه بر اين، فرصتي ايجاد شده تا بخش خصوصي امريكا بتواند در ونزوئلا فعال شود و به اين ترتيب فشار بيشتري بر روسيه وارد شده و نفوذ اين كشور در ونزوئلا به حاشيه رانده شود.» امريكا در سال 2019، روابط ديپلماتيك خود را با ونزوئلا قطع كرد. در آن سال، دونالد ترامپ، رييس‌جمهوري وقت امريكا از تلاش براي سرنگوني دولت مادورو حمايت كرده و از خوآن گوآيدو، رهبر جوان اپوزيسيون ونزوئلا حمايت كرد و او را به عنوان رييس‌جمهوري ونزوئلا به رسميت شناخت. امريكا سعي كرد با اين اقدام ارتش ونزوئلا را عليه نيكلاس مادورو بشوراند، اما در نهايت همه اين نهايت‌ها كاملا ناموفق بود. مادورو با برخورداري از حمايت‌هاي مالي و اقتصادي كشورهايي نظير چين، ايران و روسيه همچنان در قدرت باقي ماند.
در ماه‌هاي اخير به وضوح مشاهده شده كه دولت بايدن رويكرد امريكا را در قبال ونزوئلا تغيير داده است. البته هنوز هيچ نشانه‌اي مبني بر اينكه تحريم‌هايي كه امريكا با ادعاي برقراري دموكراسي در ونزوئلا بر اين كشور تحريم كرده، برداشته شوند، ديده نشده است. خوآن گونزالس، مشاور ارشد جو بايدن در امور كشورهاي امريكاي لاتين، در مصاحبه اخير خود با پادكست American Quarterly گفته كه امريكا همچنان به سياست خود در به رسميت شناختن خوآن گوآيدو به عنوان رييس‌جمهور مشروع ونزوئلا ادامه خواهد داد. البته گونزالس تاكيد كرد كه بدون شك دولت بايدن سياست دولت دونالد ترامپ در تلاش براي سرنگوني نيكلاس مادورو را كنار گذاشته است. گونزالس در مصاحبه‌اش گفته است: «در حالي كه تئوري تغيير دولت قبلي در قبال ونزوئلا مبتني بر فروپاشي رژيم بود، نظريه ما بيشتر بر اين نياز متمركز است كه بدانيم فقط يك مذاكره منجر به تغيير ملموس و پايدار، ونزوئلا را به سمت نظم دموكراتيك رهنمون خواهد شد.» حتي برخي چهره‌هاي محافظه‌كار و با نفوذ امريكا كه طي سال‌هاي گذشته در شيپور سرنگوني رژيم مادورو مي‌دميدند نيز اين روزها لحن خود را تغيير داده‌اند. تريش ريگان، كارشناس مشهور شبكه فاكس‌نيوز كه متعلق به جناح محافظه‌كار امريكاست اخيرا در حساب توييتر خود نوشت: «حالا بايد درباره همه چيز دوباره فكر كنيم. نبايد به روسيه اجازه دهيم كه با كشورهايي كه در نزديكي ما واقع شده‌اند، دوستي كند.» ريگان نوشت: «تنها مقامات امريكايي نيستند كه در ونزوئلا با مقامات دولت مادورو ديدار مي‌كنند. مديران اجرايي برخي شركت‌هاي بزرگ نفتي امريكا نظير شورون نيز به ونزوئلا سفر كرده و مذاكراتي را صورت داده‌اند. دوستان اين اخبار واقعي هستند. اگر توافقي در ونزوئلا صورت گيرد، ما مي‌توانيم نفت وارداتي از سوي روسيه را با ذخاير عظيم منطقه اورينوكو در ونزوئلا جايگزين كنيم.» ساباتيني معتقد است خطري كه تلاش‌هاي امريكا براي بازسازي روابط با دولت مادورو را تهديد مي‌كنند، موضوعاتي نظير حقوق بشر و دموكراسي است. ممكن است اين موضوعات قرباني تحولات سياسي بين واشنگتن و كاراكاس شوند. ساباتيني مي‌گويد: «اگر چنين اتفاقي رخ دهد، با توجه به وضعيتي كه در ونزوئلا برقرار است، يك تراژدي رخ خواهد داد. بنابراين در تلاش‌هايي كه دولت بايدن در قبال ونزوئلا صورت مي‌دهد، بايد يك توازن معناداري ايجاد شود.»
امريكا و كشورهاي اروپايي در ميانه حمله روسيه به اوكراين، تلاش مي‌كنند تا از وابستگي بازارهاي جهاني انرژي به نفت و گاز روسيه بكاهند. اخيرا و در پي بحران اوكراين قيمت بنزين در امريكا به 4 دلار و 75 سنت در هر ليتر رسيد كه بي‌سابقه بوده است. افزايش قيمت بنزين در امريكا نارضايتي‌هاي گسترده مردمي را در پي داشته و باعث افزايش تورم مي‌شود. با توجه به اينكه امريكا در حال حاضر نيز به واسطه شيوع ويروس كرونا و عواقب اقتصادي آن از تورم بالا رنج مي‌برد، اين احتمال وجود دارد كه اين كشور براي كاهش قيمت بنزين چشم به ذخاير نفتي ونزوئلا داشته باشد. امريكا هشت درصد نفت مورد نياز خود را از روسيه وارد مي‌كند و از اين جهت ونزوئلا مي‌تواند جايگزين نفت روسيه شود. البته تلاش براي قانع كردن ونزوئلا در دور شدن از روسيه، بسيار طاقت‌فرسا خواهد بود. چه اينكه اين اقدام امريكا ممكن است خشم روسيه را در پي داشته و اين كشور را به واكنش وا دارد.