آيا مذاكرات احياي برجام بعد از مذاكرات مسكو از سرگرفته مي‌شود؟
ادعاي مسكو درباره دريافت تضمين كتبي از واشنگتن
گروه ديپلماسي| حسين اميرعبداللهيان، وزير امورخارجه جمهوري اسلامي ايران، روز گذشته در مسكو با همتاي روس خود ديدار و گفت‌وگو كرد. در اين ديدار بعد از ۱۰ روز سردرگمي در خصوص درخواست‌هاي روسيه براي دريافت تضمين‌هاي كتبي از ايالات متحده امريكا براي معافيت مسكو از تحريم‌هاي جديد غرب براي مراودات با ايران، وزير خارجه روسيه اعلام كرد كه از ايالات متحده تضمين‌هاي كتبي دريافت كرده است كه همكاري‌هاي تهران و مسكو در چارچوب برجام از تحريم معاف خواهد بود. روز سه‌شنبه سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه در نشست خبري مشترك با همتاي ايران خود خبر داد: «روسيه از ايالات متحده، تضمين كتبي دريافت كرده است كه تحريم‌ها مانع همكاري در چارچوب توافق هسته‌اي ايران نخواهد شد.» اظهارات جديد سرگئي لاوروف مي‌تواند به يك هفته سردرگمي در خصوص ادامه مذاكرات احياي برجام پايان دهد.
سرگئي لاوروف، روز شنبه هفته گذشته در نشست خبري مشترك با روسلان كازاكبايف وزير امور خارجه جمهوري قرقيزستان گفته بود: «ما خواستار تضميني كتبي شده‌ايم كه روند فعلي آغاز شده توسط امريكا به هيچ‌وجه به حق ما براي تجارت، همكاري اقتصادي و سرمايه‌گذاري و همكاري نظامي- فني آزاد و كامل با اين كشور اسلامي [ايران] آسيبي وارد نكند.» يك روز بعد از اين اظهارات، وزير خارجه ايالات متحده امريكا در واكنش به مطالبات روسيه گفته بود كه تحريم‌هاي اخير روسيه به دليل تجاوز نظامي اين كشور به اوكراين ارتباطي با برجام ندارد. مذاكرات وين براي احياي برجام بعد از اعلام مطالبات جديد مسكو ابتدا به صورت غيررسمي به حالت تعليق درآمد و سپس روز جمعه با اعلام جوزپ بورل، هماهنگ‌كننده سياست خارجي اتحاديه اروپا اين مذاكرات به صورت رسمي به دليل آنچه «عوامل خارجي» توصيف و براي مدت نامعلوم متوقف شد و هيات‌هاي مذاكره‌كننده به پايتخت‌هاي خود بازگشتند. در پي اين رخداد، وزراي خارجه سه كشور اروپايي طرف برجام در بيانيه‌اي مشترك هشدار دادند كه اقدام روسيه «خطر به شكست كشاندن مذاكرات» را در پي دارد. روزنامه وال‌استريت ژورنال هم به نقل از منابع ديپلماتيك در امريكا نوشت كه واشنگتن به مسكو ضرب‌الاجل يك هفته‌اي داده است كه در صورت عدم همكاري با توافق احياي برجام به دنبال توافقي جايگزين بدون حضور روسيه خواهد رفت. با اين حال، روز گذشته لاوروف بار ديگر توپ عدم توافق را به زمين غرب انداخت و تاكيد كرد كه برخي پايتخت‌هاي ديگر هنوز توافق را مورد تاييد قرار نداده‌اند. وي گفت: «من هم شنيدم امريكايي‌ها هر روز تلاش مي‌كنند ما را متهم كنند كه جلوي توافق ترمز مي‌گذاريم، اين دروغ است، توافق هنوز مورد تاييد برخي پايتخت‌ها قرار نگرفته و مسكو هم جزو اين پايتخت‌ها نيست.»
تضمين‌هاي كتبي براي همه مناسبات تجاري؟
اما اظهارات روز گذشته سرگئي لاوروف باز هم به روشني مشخص نكرد كه آيا روسيه تمامي مطالبات خود را دريافت كرده است، يا تضمين‌هاي كتبي امريكا تنها بخشي از اين مطالبات را پوشش مي‌دهد. مسكو شنبه هفته گذشته از امريكا خواسته بود كه تمام «فعاليت‌هاي تجاري، همكاري‌هاي اقتصادي، سرمايه‌گذاري و همكاري‌هاي نظامي و فني» از تحريم‌هاي امريكا مستثني باشد، اما در نشست خبري روز گذشته، مسكو فقط به دريافت تضمين كتبي در خصوص «همكاري‌ها در چارچوب برجام» اشاره كرده بود. روسيه بر اساس برجام تعهداتي براي همكاري با جمهوري اسلامي ايران در حوزه برنامه هسته‌اي دارد كه شامل مبادله اورانيوم غني‌شده با اورانيوم طبيعي و همچنين همكاري در توسعه مركز تحقيق و توسعه راديوايزوتوپ‌ها در تاسيسات هسته‌اي فردو مي‌شود. علاوه بر اين روس‌ها مسوول اجراي پروژه دو فاز توسعه نيروگاه هسته‌اي بوشهر هستند. سرگئي لاوروف روز گذشته در نشست خبري مشترك با حسين اميرعبداللهيان، در پاسخ به سوالي درباره اينكه درخواست‌هاي روسيه مانع به نتيجه رسيدن مذاكرات مي‌شود يا درخواست‌هاي غيرمنطقي امريكا مانع اصلي است نيز بيان كرد: «ما تضمين كتبي را دريافت كرديم و اين را وارد متن احياي برجام خواهند كرد.در اين زمينه يك حفاظت مطمئن در خصوص تمامي پروژه‌ها و فعاليت‌ها، شركت‌ها و متخصصاني كه در چارچوب برجام بوده، ذكر شده از جمله همكاري در خصوص پروژه اصلي نيروگاه بوشهر.»
امير عبداللهيان: ارتباطي ميان تحولات اوكراين و مذاكرات وين وجود نخواهد داشت
حسين اميرعبداللهيان نيز روز گذشته در پي ديدار با وزير خارجه روسيه در نشست خبري مشترك با سرگئي لاوروف با بيان اينكه امروز درباره مذاكرات وين براي رفع تحريم‌هاي يك‌جانبه عليه ايران گفت‌وگو كرديم، تصريح كرد: «روسيه هيچ مانعي براي رسيدن به توافق نخواهد بود و هيچ ارتباطي بين تحولات اوكراين و مذاكرات وين وجود نخواهد داشت.» وي گفت: «ما چنانچه با طرف امريكايي در خصوص برخي از مسائل باقيمانده كه از خطوط قرمز اصلي جمهوري اسلامي ايران است به توافق برسيم و توافق نهايي در وين حاصل شود، بر مبناي گفت‌وگوهايي كه امروز با آقاي لاوروف داشتيم، روسيه همچنان كه از ابتداي اين دور از مذاكرات نقش بسيار مثبت و سازنده داشت تا پايان مذاكرات و رسيدن به يك توافق خوب، قوي و پايدار در كنار ايران خواهد بود و از رسيدن ايران به چنين توافقي حمايت خواهد كرد.» وي درباره مذاكرات وين اظهار داشت: «اميدواريم طرف امريكايي دست از زياده‌خواهي خود در دقايق نزديك به توافق بردارد و بتوانيم در آينده نزديك رسيدن به يك توافق خوب و پايدار را با حمايت همه طرف‌هايي كه در مذاكرات وين حضور دارند را اعلام كنيم.» اميرعبداللهيان با بيان اينكه وقفه ايجاد شده در مذاكرات مي‌تواند زمينه‌ساز حل موضوعات باقيمانده و بازگشت نهايي همه طرف‌ها به تعهدات‌شان در برجام باشد، تصريح كرد: «حفظ منافع و اصول ايران مستقل و مقتدر و تامين منافع قطعي ملت ايران مورد اهتمام جدي ماست. امروز جمهوري اسلامي ايران يك كنشگر فعال، مستقل و تاثيرگذار است كه در چارچوب سياست خارجي متوازن خودش نه براي خود اقماري مي‌طلبد و نه اقمار هيچ طرفي خواهد بود.» وزير خارجه تصريح كرد: «هيچ عاملي نمي‌تواند در مسير توافق وين و رسيدن به نقطه پاياني، تاثير سلبي و منفي بگذارد. آنچه در وين مي‌تواند نقش تعيين‌كننده داشته باشد، نگاه واقع‌بينانه طرف امريكايي در روزها و هفته‌هاي پاياني رسيدن به نقطه توافق است.»
سرگئي لاوروف نيز در اين نشست خبري در مورد مذاكرات لغو تحريم‌ها بيان كرد: «ما خواهان احياي سريع‌تر برجام هستيم و امريكايي‌ها بايد به اين معاهده برگردند و تحريم‌هاي غيرقانوني را لغو كنند.» وزير امور خارجه فدراسيون روسيه اظهار كرد: «ما از همكاران ايراني تشكر مي‌كنيم، چراكه نگراني‌ها ما را كه دليل آن امريكاست، درك مي‌كنند.» لاوروف در ادامه تاكيد كرد: «هيچ‌گونه تحريم غيرقانوني نمي‌تواند مانع رشد تصاعدي ايران و روسيه رو به جلو باشد.» وي با بيان اينكه غربي‌ها به سرپرستي امريكا اصلي به نام نظم را به پيش مي‌برند كه ما بر مبناي قاعده مخالف آن هستيم، گفت: «ما به منشور سازمان ملل و اصول آن پايبند هستيم و در چارچوب اين سازمان پيش مي‌رويم.»
اميرعبداللهيان: ما مخالف جنگ و تحريم‌هاي يك‌جانبه هستيم
حسين اميرعبداللهيان، روز گذشته در ديدار با سرگئي لاوروف، در مورد تحولات اوكراين هم گفت‌وگو كرد. وزير امورخارجه جمهوري اسلامي ايران پيش از سفر به مسكو در تماسي تلفني با همتاي اوكرايني خود گفت‌وگو كرده بود. به گفته ديميتري كولبا، وزير خارجه اوكراين در اين تماس تلفني ضمن تاكيد بر اينكه ايران مخالف جنگ در اوكراين است و از راه‌حل مسالمت‌آميز حمايت مي‌كند، تاكيد كرد: «من درخواست كردم كه اين پيام را به مسكو برساند: روسيه بايد بمباران غيرنظاميان را متوقف كند، به آتش‌بس پايبند باشد و از اوكراين عقب‌نشيني كند.» اميرعبداللهيان، روز گذشته تاكيد كرد كه پيام كي‌يف را به همتاي روس خود رسانده است. وزير امور خارجه با اشاره به گفت‌وگوي طولاني شب گذشته خود با وزير خارجه اوكراين ابراز داشت: «وزير خارجه اوكراين در اين گفت‌وگو از من خواست كه پيامي را مبني بر اينكه اوكراين خواهان توقف جنگ و تمركز بر راه‌حل سياسي است، ابلاغ كنم.» وي با تاكيد بر اينكه ما همان‌طور كه مخالف جنگ و اعمال تحريم‌هاي يك‌جانبه هستيم، اضافه كرد: «تحريم‌هايي كه ملت‌ها را هدف قرار داده و جمهوري اسلامي ايران، خود يكي از طرف‌هايي است كه سال‌ها با تحريم‌هاي ظالمانه و يك‌جانبه امريكا مواجه بوده است.» لاوروف نيز در اين خصوص گفت: «اميرعبداللهيان پيام وزير امور خارجه اوكراين را به من دادند و اين جنگ بايد متوقف شود.»
مناسبات رو به گسترش ايران و روسيه
وي ادامه داد: «تماس‌هاي منظمي بين مسوولان عاليرتبه دو كشور در جريان است. سفر آيت‌الله سيد ابراهيم رييسي رييس‌جمهور ايران به مسكو و ملاقات با ولاديمير پوتين، مهم‌ترين رويداد سياسي در روابط دوجانبه اخير دو كشور بود. از اين جهت مي‌توانيم چشم‌انداز روابط را در ميان‌مدت و بلندمدت، چشم‌اندازي مثبت و سازنده بناميم.» وي با بيان اينكه حجم مبادلات تجاري ايران و روسيه رو به گسترش است، افزود: «طرح‌هاي اقتصادي بين دو كشور از گذشته تعريف شده كه در حال اجراست. بعضي از اين طرح‌ها با سرعت بيشتري به مرحله تكميل خواهند رسيد. هرچند لازم مي‌دانيم كه عقب‌ماندگي در اين همكاري‌ها را با سرعت بيشتري دنبال كنيم.» سرگئي لاوروف هم پيش از ديدار با اميرعبداللهيان در اين خصوص گفته بود: «در حال حاضر در خصوص اسناد راهبردي كار مي‌كنيم كه به نفع روابط است. خيلي خرسنديم اشاره كنيم به‌رغم عواملي كه در دنيا رخ مي‌دهد، تبادلات تجاري و حجم روابط تجاري ركورد زده و پارسال افزايش ۸۰ درصدي داشته و به حدودا چهار ميليارد دلار رسيده است.» وي خاطرنشان كرد: «اطمينان دارم كه روابط دو كشور افق بهتري دارد و به خصوص اينكه مذاكرات درباره برجام الان در حالت نهايي شدن است.» لاوروف ادامه داد: «همكاري‌هاي دو كشور در سطوح بين‌المللي بسيار فعال است و در نظر داريم به هماهنگي در خصوص سوريه و حل و فصل بحران سوريه در چارچوب روند آستانه ادامه دهيم. امروز در خصوص مسائل منطقه خاورميانه و شمال آفريقا صحبت خواهيم كرد. حتما درباره افغانستان گفت‌وگو خواهيم كرد كه اوضاع پيرامون افغانستان مورد توجه ويژه ماست.»