به ياد محمد مصدق، عبدالحسين زرينكوب و فريبرز رييسدانا
ايران براي همه ايرانيان
محسن آزموده
روزهاي پاياني اسفند ماه براي همه ايرانيان يادآور پيروزي جنبش ملي كردن صنعت نفت در 29 اسفند سال 1329 و رهبر آن دكتر محمد مصدق است كه در 14 اسفند 1345 در حصر درگذشت.
27 اسفند هم سالروز تولد دكتر عبدالحسين زرينكوب (1378-1301) است، مورخ و اديبي نامآشنا و برجسته كه همه علاقهمندان به تاريخ و ادبيات و عرفان ايران، دستكم نام آثار خواندني و ارزشمند او چون از كوچه رندان، پله پله تا ملاقات خدا، سر ني، دو قرن سكوت و ارزش ميراث صوفيه را شنيدهاند. فريبرز رييسدانا (1398-1323) اقتصاددان متعهد ايراني هم دو، سه سال پيش در 26 اسفند 1398 بر اثر بيماري كرونا درگذشت.
محمد مصدق، عبدالحسين زرينكوب و فريبرز رييسدانا، سه ايراني با گرايشهاي فكري و سياسي متفاوت، با دغدغههاي گوناگون بودند. يكي سياستمداري اشرافزاده و ميتوان گفت محافظهكار بود كه پيرانه سر رهبر يكي از پرشورترين كارزارهاي سياسي ايرانيان در يكصد سال گذشته شد، ديگري پژوهشگر و محققي اهل كتاب كه چندان كاري به سياست نداشت و شيفته و عاشق فرهنگ و ادبيات و تاريخ ايران بود و سومي يك فعال سياسي چپگرا كه فراسوي كارهاي تحقيقاتي و پژوهشي در حوزه تخصصش، گرايش سياسي تند و تيزي داشت و با قدرتها سر سازگاري نداشت.
اما وجه مشترك اين هر سه ايراندوستي آنها بود. اين ايراندوستي به معناي ناسيوناليسم افراطي و بيمنطق و رفتارها و گفتارهاي نژادپرستانه نبود و نيست. ايشان فرهنگ و مردم ايران را دوست داشتند و آن را براي همه ايرانيان ميخواستند و در جهت اعتلا و سرافرازي آنها ميكوشيدند. مصدق به دنبال استقلال و سربلندي همه ايرانيان بود، زرينكوب براي همه ايرانيان مينوشت و رييسدانا، در جستوجوي عدالت براي همه ايرانيان. بيدليل نيست كه همه ايرانياني كه دل در گرو سرزمين مادري و خانه پدري دارند، اين سه تن را دوست دارند، اگرچه ممكن است به انديشهها يا برخي كارها و آثار ايشان انتقاد داشته باشند. در آستانه بهار و فرارسيدن فرخندهترين جشن ايراني، ياد آنها را گرامي ميداريم. راهشان پر رهرو باد. با اميد.