روسيه به امريكا اخطار داد، بيل برنز از احتمال استفاده روسيه از سلاح هسته‌اي گفت
جنگ هشدارها
اختلاف‌نظر امريكا و فرانسه بر سر استفاده از واژه نسل‌كشي در خصوص اقدامات روسيه
محمدحسين لطف‌الهي
همزمان با هشدار روسيه در خصوص «ارسال سلاح‌هاي بسيار حساس و پيشرفته» از سوي ايالات متحده به اوكراين كه مي‌تواند «تبعاتي غيرقابل پيش‌بيني» به همراه داشته باشد، ويليام برنز رييس سازمان سيا مي‌گويد: نااميدي احتمالي از پيروزي در اوكراين مي‌تواند ولاديمير پوتين رييس‌جمهور روسيه را وسوسه كند تا به سوي استفاده از تسليحات هسته‌اي تاكتيكي گام بردارد.
روز جمعه، در پنجاهمين روز از حمله نظامي روسيه به اوكراين، كي‌يف ادعا كرده است رزمناو «مسكووا» سرگروه ناوگان دريايي روسيه در درياي سياه را به وسيله موشك هدف قرار داده و در پي اين حمله موشكي «مسكووا» غرق شده است، اما مقام‌هاي روسيه بدون هيچ اشاره‌اي به حمله مي‌گويند كشتي آسيب ديده در حال حركت به سوي ساحل بود كه غرق شد. خبرگزاري تاس به نقل از وزارت دفاع روسيه در اين باره نوشته است: «درحالي كه به طرف بندر مقصد بكسل مي‌شد، كشتي توازن خود را به دليل خسارت وارده به بدنه پس از انفجار انبار مهمات - پس از شروع آتش‌سوزي - از دست داد. با توجه به تلاطم دريا، كشتي غرق شد.» رزمناو مسكووا، اهميتي نمادين براي نيروي دريايي روسيه داشت و تحليلگران معتقدند از دست دادن اين ناو ضربه بزرگي براي روس‌ها به حساب مي‌آيد. در سال 2008 و در جريان جنگ عليه گرجستان، مسكووا بخشي از ناوگاني بود كه وظيفه تامين امنيت درياي سياه را بر عهده داشت. اين رزمناو در آن زمان بر اثر اصابت يك موشك گرجستاني آسيب ديد اما توانست خود را به نقطه‌اي امن برساند و پس از تعمير بار ديگر به درياي سياه بازگردد. در سال 2014 طي تلاش روسيه براي اشغال شبه جزيره كريمه نيز اين رزمناو حضور فعال داشت و بر اساس گزارش‌هاي موجود، ماموريت داشت مسير ناوگان نيروي دريايي اوكراين در درياچه دانوزلاو را سد كند. مسكووا در زمان جنگ سوريه به مديترانه اعزام شد و وظيفه ايجاد پوشش و تامين امنيت هوايي براي جنگنده‌هاي روس كه به منظور بمباران شهر لاذقيه به آسمان برمي‌خاستند را بر عهده گرفت. يك‌سال بعد، زماني كه با هدف قرار گرفتن يك فروند سوخوي 24 نيروي هوايي روسيه از سوي پدافند هوايي تركيه، روابط مسكو و آنكارا تيره و تار شد به مرز سوريه و تركيه رفت و در جنگ اخير اوكراين نيز ماموريت‌هاي مهم و مشهوري از جمله حمله به جزيره مار و بازداشت 13 نيروي اوكرايني بر عهده همين رزمناو بود.
در شرق اوكراين، تلاش نظاميان اوكرايني براي مستحكم كردن خطوط دفاعي و آماده شدن براي مقابله با عمليات‌هاي احتمالي روسيه ادامه دارد. شهروندان عادي در منطقه دونباس نيز كه از محاصره شدن شهرها و تكرار تجربه آنچه در جريان محاصره ماريوپول اتفاق افتاد نگرانند، در تلاش هستند تا مسيري امن براي ترك اين مناطق و رفتن به غرب اوكراين پيدا كنند.
احتمال تحريم نفت روسيه
در شرايطي كه هزينه‌هاي جنگ بر دوش اقتصاد روسيه سنگيني مي‌كند و رييس‌جمهور روسيه نيز به برخي آسيب‌هاي وارد آمده ناشي از تحريم‌ها اذعان دارد، احتمال تحريم واردات سوخت‌هاي فسيلي از روسيه كه ميلياردها دلار از درآمد روسيه را تامين مي‌كند، افزايش يافته است. به گزارش رويترز، مقام‌هاي اروپايي روز پنجشنبه فاش كردند كه موضوع تحريم نفت روسيه در دستور كار اتحاديه اروپا قرار دارد و به زودي در اين خصوص تصميم‌گيري خواهد شد. اروپايي‌ها پيش‌تر واردات زغال‌سنگ از روسيه را تحريم كرده بودند و كارشناسان مي‌گويند اعمال تحريم‌هاي بيشتر عليه واردات انرژي از روسيه به افزايش قيمت برق و سوخت در اروپا دامن خواهد زد.
بازي هشدارها
همزمان با ادامه جنگ، نه تنها هيچ نشانه‌اي از پيشرفت ديپلماسي و استفاده از اين ابزار براي پايان دادن به جنگ و خشونت ديده نمي‌شود، بلكه طرفين روز به روز بيشتر از گذشته از يكديگر فاصله مي‌گيرند. روزنامه واشنگتن‌پست گزارش داده است كه اين هفته وزارت امور خارجه روسيه در يك «يادداشت رسمي» به ايالات متحده هشدار داده است كه اقدام اين كشور در راستاي ارسال «تجهيزات حساس و پيشرفته» به اوكراين «دميدن در آتش» درگيري‌هاست و مي‌تواند «عواقبي غيرقابل پيش‌بيني» به همراه داشته باشد. روسيه در شرايطي اين واكنش را نشان داده كه جو بايدن رييس‌جمهور ايالات متحده با افزايش قابل توجه ارسال كمك‌هاي نظامي به اوكراين موافقت كرده و قرار است در روزهاي آينده يك بسته 800 ميليون دلاري كمك نظامي شامل توپ‌هاي خودكششي 155 ميليمتري، موشك‌هاي ضدهوايي و موشك‌هاي ضد تانك به اوكراين ارسال شود. كارشناسان معتقدند دريافت اين تجهيزات، توان دفاعي اوكراين را افزايش خواهد داد. به نوشته واشنگتن‌پست، اين نامه روز سه‌شنبه به دست مقام‌هاي امريكايي رسيده و وزارت خارجه امريكا حاضر به ارايه پاسخ رسمي به آن نيست.
به گفته جان كربي، سخنگوي وزارت دفاع امريكا، از زمان شروع جنگ اوكراين در 24 فوريه، ايالات متحده مجموعا 3.2 ميليارد دلار به اوكراين كمك نظامي كرده است. ديميتري مدودف، معاون رييس شوراي امنيت روسيه و از متحدان نزديك ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه هم روز پنجشنبه به ناتو هشدار داد كه مسكو سلاح‌هاي هسته‌اي و موشك‌هاي مافوق صوت خود را در كالينينگراد، منطقه‌اي متعلق به روسيه در قلب اروپا در صورت پيوستن سوئد و فنلاند به ائتلاف آتلانتيك شمالي (ناتو) مستقر خواهد كرد. ويليام برنز، رييس سازمان سيا نيز روز پنجشنبه ضمن اشاره به اقدامات روس‌ها در شهر بوچا در حاشيه كي‌يف و توصيف آن به عنوان «جنايت» هشدار داد كه احتمال استفاده روسيه از سلاح‌هاي هسته‌اي تاكتيكي وجود دارد. او در اولين سخنراني عمومي خود به عنوان رييس سازمان سيا هشدار داد كه «نااميدي احتمالي» ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه از كسب پيروزي در جنگ با اوكراين مي‌تواند او را وسوسه كند كه از سلاح‌هاي هسته‌اي تاكتيكي و با قدرت تخريب محدود استفاده كند. برنز البته تاكيد كرد كه به‌‌رغم «موضع‌گيري‌هاي لفاظي‌گونه» كرملين در خصوص قرار دادن بزرگ‌ترين زرادخانه هسته‌اي جهان در حالت آماده‌باش، سازمان سيا «در عمل» نشانه‌اي از استقرار خاص نيروها يا هر چيزي كه خطر استفاده از تسليحات هسته‌اي را تقويت كند، نديده است. ويليام برنز در گفت‌وگو با دانشجويان و اساتيد موسسه فناوري جورجيا، چين تحت رهبري شي جين‌پينگ، رييس‌جمهور آنجا را «شريك خاموش پوتين در جنگ اوكراين» معرفي كرد.
جنگ اوكراين و مساله «نسل‌كشي»
رييس سازمان سيا در ادامه سخنان خود به مساله رفتار نيروهاي نظامي روسيه در اوكراين پرداخت و گفت: «جنايت‌هايي كه در بوچا اتفاق افتاد وحشتناك است. صحنه‌هاي به جا مانده از ويراني در ماريوپول و خاركي‌يف براي من يادآور صحنه‌هايي است كه در جواني در چچن و گروژني ديدم. به عنوان يك ديپلمات جوان در سال‌هاي 1994 و 1995 صحنه‌هايي را به ياد مي‌آورم كه چهل بلوك مسكوني در بمباران روس‌ها با خاك يكسان شده بود و هزاران كشته برجاي گذاشته بود.» پيش‌تر تعدادي از مقام‌هاي ارشد دولت بايدن، از جمله خود رييس‌جمهور امريكا تاكيد كرده بودند كه ولاديمير پوتين بايد به دليل نقش داشتن در «جنايات جنگي» محاكمه شود. ويكتوريا نولاند، معاون سياسي وزارت خارجه امريكا نيز روز چهارشنبه گفته بود ايالات متحده ممكن است اقدامات روسيه در اوكراين را به عنوان «نسل‌كشي» به رسميت بشناسد. امانوئل مكرون، رييس‌جمهور فرانسه اما با اين اقدام امريكا مخالف است. او در روزهاي گذشته از استفاده از واژه نسل‌كشي براي اقدامات روسيه خودداري كرده و روز جمعه نيز در گفت‌وگو با رييس‌جمهور اوكراين به دفاع از اين اقدام خود پرداخته است. مكرون گفته بود: اينكه روسيه در اوكراين مرتكب «نسل‌كشي» شده است يا خير، بايد توسط وكلا تعيين شود، نه سياستمداران. او روز جمعه اعلام كرد كه در گفت‌وگو با ولوديمير زلنسكي، همتاي اوكرايني خود درباره علت خودداري‌اش از اطلاق كلمه «نسل‌كشي» به وقايع اوكراين توضيح داده است. مكرون در يك برنامه راديويي فرانسه گفت: نه سياستمداران، بلكه وكلا بايد تعيين كنند كه آيا اصطلاح «نسل‌كشي» براي توصيف اقدامات روسيه در اوكراين مناسب است يا خير. او گفت: اگر نسل‌كشي اتفاق افتاده باشد، پس بر اساس كنوانسيون‌هاي بين‌المللي بايد كشورهايي كه چنين باوري دارند وارد عمل شده و مداخله كنند. فكر نمي‌كنم مردم چنين چيزي را بخواهند. رييس‌جمهوري فرانسه ادامه داد: كمك كردن يك چيز است و ايجاد تنش با لغاتي كه هيچ منطقي در پس آنها نيست، چيز ديگر.