آيا كاسبان جنگ، معادله را بر هم مي‌زنند؟
چشم‌انداز مبهم آتش‌بس شكننده در يمن
بروس ريدل
اخيرا انصارالله و عربستان سعودي بر سر آتش‌بس دو ماهه با يكديگر توافق كردند. آتش‌بس با توافق طرفين قابل تمديد خواهد بود. محاصره واردات سوخت لغو شد و اولين كشتي در بندر الحديده پهلو گرفت. واردات سوخت مي‌تواند تحويل غذا، دارو و ساير كمك‌ها به مردم يمن را تسهيل كند. محاصره فرودگاه صنعا نيز برداشته شد تا به تعداد انگشت‌شماري از پروازهاي تجاري، ظاهرا به مقصد قاهره و عمان، اجازه پرواز داده شود.
مذاكره‌كنندگان سازمان ملل به رهبري هانس گراندبرگ سوئدي، فرستاده ويژه سازمان ملل، مسير دشواري را براي رسيدن به اولين توافق آتش‌بس از سال دوم جنگ در سال 2016 طي كرده‌اند. گراندبرگ «چارچوبي» براي گفت‌وگوها طراحي كرد كه عملا قطعنامه‌هاي موجود شوراي امنيت سازمان ملل را كه خواستار خلع سلاح انصارالله و خروج از مناطق تحت كنترل آنها بود، ناديده مي‌گيرد. انصارالله پيش از توافق سازمان ملل، اعلان آتش‌بس يك طرفه كرده بودند. به نظر مي‌رسد كه آنها نسبت به گذشته براي رسيدن به آتش‌بس دائمي، آماده‌تر هستند.
جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات متحده نيز آشكارا از اين توافق استقبال كرد. اعلام حمايت وي به نقش سازمان ملل، عمان، سعودي‌ها و دولت يمن در رسيدن به آتش‌بس اعتبار مضاعفي مي‌دهد. عماني‌ها تماس با حوثي‌ها را تسهيل كرده‌اند. سلطان هيثم عماني به عنوان يك ديپلمات ماهر كه به دنبال كاهش تنش‌هاي منطقه‌اي است، جا پاي قابوس پادشاه پيش از خود گذاشته است.
دولت بايدن سياست دولت ترامپ در حمايت كامل از مداخله عربستان سعودي در يمن را كه يك اشتباه خطرناك بود، تغيير داد. يك‌سال پيش بايدن آشكارا خواستار پايان جنگ و تعليق برخي كمك‌هاي نظامي تهاجمي به سعودي‌ها شد.
مخالفت كنگره با ادامه كمك‌هاي نظامي امريكا به عربستان نيز به تضمين آتش‌بس كمك كرد. امتناع بايدن از معامله با محمد بن سلمان، وليعهد عربستان، بيش از آنچه اغلب به تصوير كشيده مي‌شود، بر سعودي‌ها تاثير گذاشته است. اين امر به وضوح در مخالفت با شاهزاده‌اي بود كه معمار جنگ فاجعه‌بار در يمن است. بايدن بايد روي موضع خود محكم بايستد.
بر اساس اين آتش‌بس، حوثي‌ها بايد از حملات موشكي و پهپادي به شهرهاي عربستان و امارات و همچنين زيرساخت‌هاي انرژي خودداري كنند. سعودي‌ها به اين نتيجه رسيده‌اند كه نمي‌توانند از حملات حوثي‌ها جلوگيري كنند، امري كه مي‌تواند اعتماد داخلي و خارجي به پادشاهي را تضعيف كند.
در همين حال، ايران يكي از ذي‌نفعان اصلي آتش‌بس است. تهران جاي پايي در شبه جزيره عربستان دارد كه مشرف به تنگه استراتژيك باب‌المندب بين درياي سرخ و اقيانوس هند است. حوثي‌ها به شدت مستقل هستند و تحت كنترل ايران نيستند. اگرچه آنها نسبت به هفت سال پيش به ايران بسيار نزديك‌تر شده‌اند.
آتش‌بس بسيار شكننده و ممكن است خيلي سريع فرو بريزد. چندين گروه خرابكار در يمن از جمله القاعده، جنگ سالاران مستقل و... وجود دارند كه خواهان ادامه جنگ هستند. تبديل آتش‌بس به يك فرآيند سياسي چالشي سخت است؛ از همين‌رو شايد عاقلانه‌تر اين باشد كه روي گام‌هاي كوتاه همچون انجام پروازهاي بيشتر از صنعا براي واردات تجهيزات پزشكي و درماني تمركز شود. در نهايت اولويت اصلي، تمديد آتش‌بس براي يك مدت نامحدود است.