آيا فاز جديد حملات نظامي روسيه به شرق اوكراين مي‌تواند آغاز يك پايان باشد؟
«نبرد بزرگ» در دونباس
اوكرايني‌ها معتقدند درگيري‌هاي جديد با روسيه در شرق مي‌تواند سرنوشت نهايي جنگ را تعيين كند
محمدحسين لطف‌الهي
نيروهاي نظامي روسيه پس از وقفه‌اي چند روزه، موج جديدي از حملات عليه منطقه دونباس در شرق اوكراين را آغاز كرده‌اند. مقام‌هاي اوكرايني عمليات نظاميان روس به منظور در اختيار گرفتن كنترل شرق اوكراين و تلاش مدافعان اوكرايني براي ناكام گذاشتن روس‌ها را «نبرد بزرگ» توصيف مي‌كنند.
درست از زماني كه نيروهاي نظامي روس از تصرف پايتخت اوكراين نااميد شده و از مناطق اطراف كي‌يف عقب‌نشيني كردند، كارشناسان نظامي با استناد به تصاوير ماهواره‌اي و گزارش‌هاي اطلاعاتي هشدار مي‌دادند كه هدف روسيه در ادامه جنگ، تسلط يافتن بر مناطق شرقي اوكراين خواهد بود و مسكو قصد دارد به زودي عمليات بزرگي را در مناطق شرقي آغاز كند. پيش‌بيني‌هاي اوليه حاكي از اين بود كه روس‌ها قصد دارند پس از تصرف كامل شهر ماريوپول در جنوب شرقي و تجميع نيروهاي‌شان عمليات جديد را آغاز كنند اما با ادامه مقاومت نزديك به 2 هزار سرباز اوكرايني كه همچنان در كارخانه آزوفستال به مقابله با نيروهاي روس مي‌پردازند، تصميم فرماندهان ارشد روسيه تغيير كرد و روز سه‌شنبه موج جديدي از حملات روس‌ها به شرق اوكراين آغاز شد.
سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه روز گذشته با تاييد اين خبر گفت: «سرانجام فاز جديدي از عمليات ويژه نظامي در شرق اوكراين آغاز شد و من اطمينان دارم اين فاز جديد، مهم‌ترين بخش از تمام عمليات ويژه نظامي نيروهاي روسيه است.» نظاميان روس، در آغاز موج جديد موفقيت‌هايي را نيز به دست آورده‌اند. يك مقام اوكرايني در ساعات اوليه روز سه‌شنبه گفت كه شهر كرمينا در شرق منطقه لوهانسك طي نبردهاي سنگيني بين نيروهاي دو طرف وجود داشت از كنترل نظاميان اوكرايني خارج شد و اكنون روس‌ها همزمان با پيشروي سريع در شرق، بمباران شهرها و روستاهايي را كه در مسيرشان قرار دارد، در دستور كار قرار داده‌اند.
روز گذشته همچنين وزارت دفاع روسيه با انتشار بيانيه‌اي از ارتش اوكراين و «آخرين مدافعان ماريوپول» خواست تا سلاح خود را زمين بگذارند و به «مقاومت احمقانه» پايان دهند. در اين بيانيه آمده است: «سرنوشت را محك نزنيد. تنها تصميم درست را بگيريد و به عمليات نظامي پايان داده و سلاح خود را زمين بگذاريد.» مسكو همچنين از كي‌يف خواست تا به سربازان خود در ماريوپل دستور دهد تا «مقاومت احمقانه» را كنار بگذارند.
سرگئي شويگو، وزير دفاع روسيه هدف اين كشور از آغاز آنچه از سوي روس‌ها «فاز جديد عمليات ويژه نظامي» خوانده مي‌شود «آزادسازي شرق اوكراين» توصيف كرد و گفت غرب هر كاري مي‌كند تا جنگ در اوكراين «طولاني شود.»
ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين دوشنبه شب در يك سخنراني ويديويي اعلام كرد كه روسيه جنگ بر سر تسلط يافتن بر منطقه دونباس را آغاز كرده و افزود: نيروهاي اوكرايني به مقابله با تهاجم نظامي روسيه ادامه خواهند داد. شبكه خبري سي‌ان‌ان با استناد به تصاوير ماهواره‌اي نوشته است كاروان‌هاي نظامي بزرگ روسيه در حال پيشروي در منطقه دونباس هستند و با توجه به حجم نيروهاي شركت‌كننده در اين نبرد بزرگ پيش‌بيني كرده است كه اين موج جديد از حملات روسيه در شرق، سرنوشت جنگ را رقم خواهد زد.
سرهي هايداي، فرمانده نيروهاي نظامي اوكراين در منطقه لوهانسك ضمن تاييد خبر سقوط شهر كرمينا، از غيرنظاميان خواسته است كه هرچه سريع‌تر منطقه لوهانسك را تخليه كنند. اين درخواست براي تخليه منطقه لوهانسك از غيرنظاميان در شرايطي مطرح شده است كه ايهور ژوكا، مشاور ارشد رييس‌جمهور اوكراين در امور ديپلماتيك مي‌گويد عملا هيچ نقطه امني در اين كشور وجود ندارد. او صبح روز گذشته اعلام كرد: «حتي يك شهر، يك روستا يا يك منطقه كوچك را نيز نمي‌توان به عنوان منطقه امن نام برد.» بر اساس گزارش‌هاي رسانه‌اي و ويديوهايي كه در شبكه‌هاي اجتماعي منتشر شده، روس‌ها در روزهاي گذشته چندين بار شهر لويو واقع در غرب اوكراين را بمباران كرده‌اند كه به كشته شدن تعدادي از غيرنظاميان منجر شده است.
از خاركي‌يف، واقع در شمال شرق اوكراين نيز خبر مي‌رسد بمباران مناطق غيرنظامي كه از روز يكشنبه بار ديگر شدت گرفته همچنان بي‌وقفه ادامه دارد. به گفته شهردار اين شهر، طي اين سه روز دست‌كم 15 غيرنظامي كشته و 50 نفر زخمي شده‌اند.
والريا فاور مونتيان، سياستمدار فرانسوي و از نمايندگان پارلمان فرانسه كه متولد اوكراين است، درباره حمله سنگين روسيه به دونباس مي‌گويد: «پيش از اين جمهوري‌هاي خودخوانده دونتسك و لوهانسك كه در منطقه دونباس واقع هستند، به روسيه پيوسته بودند و روسيه نيز سه روز قبل از آغاز حمله به اوكراين يعني در ۲۱ فوريه، استقلال آنها را به رسميت شناخته بود. حتي نمايندگان روسيه به اتفاق آرا با امضاي قراردادهاي دوستي، همكاري و كمك متقابل با اين دو جمهوري خودخوانده موافقت كرده بودند.» به نوشته يورونيوز، او مي‌افزايد: «با اين وجود مي‌بينيم كه روسيه نيروهايش را از بسياري از مناطق اوكراين به دونباس برگردانده و به شدت بر جنگ در اين منطقه متمركز شده است، چراكه مسكو و شخص پوتين به يك پيروزي نياز دارد و اميدوار است در دونباس كه بخش‌هايي از آن در دست جدايي‌طلبان است، اين پيروزي دست‌يافتني باشد.»
همزمان با اوج گرفتن دوباره درگيري‌ها در اوكراين، مقام‌هاي امريكايي مي‌گويند جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات متحده به اوكراين سفر نخواهد كرد. در شرايطي كه طي روزهاي گذشته ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين چندين بار از بايدن خواسته بود به كي‌يف سفر كند، جن ساكي، دبير مطبوعاتي كاخ سفيد روز سه‌شنبه اعلام كرد رييس‌جمهور ايالات متحده برنامه‌اي براي سفر به اوكراين ندارد.
سازمان ملل روز گذشته اعلام كرد كه در جريان جنگ روسيه-اوكراين دست‌كم ۲۰۷۲ غيرنظامي جان باخته و ۴ ميليون و ۹۳۴ هزار و ۴۱۵ نفر به كشورهاي همسايه پناه برده‌اند. كميسارياي عالي سازمان ملل متحد در امور پناهندگان در جديدترين گزارش‌اش با انتشار بيانيه‌اي اعلام كرد كه از ۲۴ فوريه تا ۱۷ آوريل در جريان جنگ روسيه-اوكراين دست‌كم ۲۰۷۲ غيرنظامي جان باخته و ۲۸۱۸ تن نيز مجروح شده‌اند. همچنين طي بازه زماني مذكور، ۴ ميليون و ۹۳۴ هزار و ۴۱۵ پناهجو به كشورهاي همسايه از جمله لهستان پناه برده‌اند. براساس اين بيانيه، ۲ ميليون و ۷۸۰ هزار و ۹۱۳ اوكرايني به لهستان، ۷۴۳ هزار و ۸۸۰ نفر به روماني، ۵۲۲ هزار و ۴۰۴ نفر به روسيه، ۴۶۱ هزار و ۵۳۹ نفر به مجارستان، ۴۲۳ هزار و ۸۵۲ نفر به مولداوي، ۳۳۷ هزار و ۳۱۱ نفر به اسلوواكي و ۲۳ هزار و ۴۶۹ نفر به بلاروس انتقال يافته‌اند. همچنين از ۱۸ تا ۲۳ فوريه ۱۰۵ هزار نفر از مناطق دونتسك و لوهانسك به روسيه رفته‌اند. بيشترين تلفات غيرنظاميان ناشي از بمباران و حملات هوايي، توپخانه‌اي و موشكي بوده است. سازمان بين‌المللي مهاجرت هشدار داد كه شمار قربانيان و مجروحان غيرنظامي ممكن است بسيار بالاتر از آنچه اعلام شده، باشد. صدها هزار نفر از پناهجويان اوكرايني پس از عبور به كشورهاي همسايه به سمت كشورهاي اروپايي مي‌روند. همچنين سازمان بين‌المللي مهاجرت (IOM) وابسته به سازمان ملل نيز اعلام كرد كه ۷.۱ ميليون غيرنظامي در داخل اوكراين آواره شده‌اند.