هزاره‌ها و شيعيان هدف چند بمب‌گذاري در افغانستان قرار گرفتند
هجوم ناامني در سايه طالبان
سارا معصومي
قندوز، قندهار، كابل، مزارشريف و... زنجيره انفجارها در سراسر افغانستان ادامه دارد و گاه در يك شهر در يك بازه زماني چند ساعته صداي چند انفجار به گوش مي‌رسد. پس از هر انفجار نيروهاي امنيتي طالبان پيش از نيروهاي امدادي خود را به محل مي‌رسانند: دور تا دور محل انفجار به محاصره طالبان در‌مي‌آيد، از ورود عكاسان و خبرنگاران جلوگيري مي‌شود، بدن‌هاي نيمه جان به شفاخانه‌ها منتقل و تكه‌هاي باقيمانده از بدن قربانيان براي شناسايي به محوطه‌اي دور از محل حادثه منتقل مي‌شود، نيروهاي شهرداري با آب و جارو به جان جوي خون به راه افتاده، مي‌افتند تا در كمترين زمان ممكن همه‌چيز دوباره عادي به نظر برسد. گاه شبه نظاميان طالبان حتي با بازماندگان قربانيان درگير مي‌شوند و براي متفرق كردن آنها به زور و ضرب و شتم پدري داغدار متوسل مي‌شوند.
پس از هر حادثه تروريستي از اين جنس يك الگوي واحد تكرار مي‌شود: مقام‌هاي طالبان وعده پيگيري اين حمله و اشد مجازات عاملان آن را مي‌دهند، عمدتا داعش مسووليت اين حملات را برعهده مي‌گيرد، مقام‌هاي دولت‌هاي سابق از عبدالله عبدالله تا حامد كرزي اين حملات را محكوم كرده و با خانواده قربانيان همدردي مي‌كنند، حساب‌هاي توييتري سفارتخانه‌هاي خارجي در كابل ضمن عرض تسليت به بازماندگان بر لزوم تامين امنيت توسط طالبان تاكيد مي‌كنند و همزمان موجي از بيانيه‌هاي سياسي در محكوم كردن اين حملات از سوي مقام‌هاي نهادهاي بين‌المللي يا كشورهاي مختلف منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي.
روز پنجشنبه روز خونين شيعيان افغانستان بود. به گزارش رسانه‌هاي افغان، ظهر پنجشنبه بيش از 50 نمازگزار در يك مسجد شيعيان در شهر مزارشريف شهيد شدند و بيش از ۹۰ نفر ديگر زخمي شدند. به گواه شاهدان عيني، در حدود چهارصد نمازگزار هنگام وقوع انفجار در داخل مسجد بوده‌اند. گروه داعش مسووليت اين حمله و همچنين بمب‌گذاري ديگري در شهر قندوز را برعهده گرفت كه در آن ۴ نفر كشته شدند. به گزارش طلوع نيوز، انفجار روز پنجشنبه در مسجد شيعيان در مزارشريف، از خونبارترين حملات بعد از روي كار آمدن گروه طالبان به قدرت است. ذبيح‌الله مجاهد، سخنگوي گروه طالبان و معاون وزارت اطلاعات اين گروه، ساعت‌ها بعد از وقوع چند انفجار در شهرهاي مختلف افغانستان در صفحه توييترش واكنش نشان داده است. مجاهد ضمن محكوم كردن انفجارهاي امروز كه باعث كشته و زخمي شدن ده‌ها غيرنظامي شده، نوشته است كه نيروهاي آنها تجربه زيادي در ازميان برداشتن «فتنه‌انگيزها و عناصر شرير» دارند و
به زودي عاملان رويدادهاي امروز شناسايي خواهند شد. روز جمعه طالبان ادعا كرد كه طراح حمله تروريستي داعش به مسجد شيعيان شهر مزارشريف روز پنجشنبه بازداشت شده است.
كمتر از 24 ساعت پس از انفجار در مزارشريف، بلال كريمي از سخنگويان طالبان خبر داد كه در انفجار در يك مسجد در ولايت قندوز ۳۳ نفر به شمول كودكان كشته شده و ۴۳ نفر هم مجروح شده‌اند. قندوز در شمال افغانستان ولايتي هم‌مرز با تاجيكستان است.
نسل‌كشي هزاره‌ها را متوقف كنيد
در چند روز اخير هزاره‌ها و شيعيان به اصلي‌ترين هدف حملات تروريستي تبديل شده‌اند. به گزارش طلوع نيوز، تنها در هشت ماه گذشته بيش از ۹٠٠ غيرنظامي در مناطق هزاره‌نشين كشته شده‌اند. هدف قرار گرفتن دوباره هزاره‌ها به سوژه‌اي در فضاي مجازي تبديل شد و كاربران توييتري در
افغانستان و ايران با به كار بردن هشتگ
#StopHazaraGenocide خواهان توقف نسل‌كشي هزاره‌ها شدند. اين هشتگ خرداد ماه سال گذشته پس از اوج‌گيري حملات در محلات هزاره‌نشين در كابل و به ويژه مراكز آموزشي راه‌اندازي شد و پس از آن بعد از هر انفجار دوباره مورد استفاده قرار گرفته و به داغ‌ترين هشتگ مورد استفاده كاربران افغانستان تبديل شده است.
همزمان شماري از فعالان حقوق بشر افغانستان با انتشار نامه‌اي خواستار برگزاري جلسه شوراي امنيت براي «اقدامات پيشگيرانه» و حفاظت از مردم هزاره در معرض «نسل‌كشي» شدند. به گزارش بي‌بي‌سي، مدافعان حقوق بشر و فعالان جامعه هزاره در افغانستان كه اين نامه سرگشاده را امضا كرده‌اند، از سازمان‌هاي بين‌المللي خواسته‌اند كه به وضعيت هزاره‌ها در افغانستان توجه كافي و فوري شود و در حفاظت از هزاره‌ها در برابر آنچه آنها «نسل‌كشي، آزار و اذيت و جنايات عليه بشريت» عليه هزاره‌ها خوانده‌اند، اقدامات پيشگيرانه و موثر انجام دهند. در اين نامه كه با امضاي شماري از چهره‌هاي سرشناس هزاره نشر شده، خطاب به رهبران ايالات متحده، استراليا و كانادا، حملات روز سه‌شنبه به دو مدرسه در دشت برچي كابل، كه شماري از كودكان شيعيان هزاره كشته و زخمي شدند، «حملات هدفمند عليه گروه قومي هزاره در محله فقيرنشين غرب كابل» توصيف شده است. براساس اين نامه، تنها از سال ۲۰۱۵ به اين سو، بيش از ۳۰ حمله خونين در دشت برچي كابل رخ داده است و صدها غيرنظامي «صرفا به دليل تعلقات قومي و اعتقادات مذهبي» به قتل رسيده‌اند. در اين نامه از جامعه جهاني خواسته شده تا براي به رسميت شناختن و محكوميت «نسل‌كشي هزاره‌ها» در كنار جامعه هزاره بايستد.
اعتراض ممنوع!
كشته و زخمي شدن ده‌ها نفر در انفجارهاي هفته گذشته در مناطق هزاره‌نشين در كابل و مزارشريف، موجي از اعتراض‌ها را در داخل افغانستان به دنبال داشت. روز جمعه ده‌ها نفر در غرب كابل در اعتراض به اين انفجارها به خيابان آمدند. آنها شعار مي‌دادند «كشتار هزاره‌ها را متوقف بسازيد» و «عدالت، عدالت.» معترضان از حاكميت طالبان در افغانستان خواستند تا امنيت و مصونيت جان هزاره‌ها را تامين كنند. با اين وجود گزارش‌هاي رسيده از كابل حاكي از آن است كه نيروهاي طالبان مانع راهپيمايي و فيلمبرداري از اين تظاهرات مي‌شد. آنها برخي از زنان و دختران معترض را كتك مي‌زدند و شماري از مردان را نيز بازداشت كردند.
چرا سير صعودي بمب‌گذاري‌ها؟
چه كسي يا كساني پشت بمب‌گذاري‌هاي اخير قرار دارند؟ داعش؟ شبكه حقاني؟ دست‌هاي پنهان شاخه‌اي از طالبان؟ توطئه خارجي؟ هر كدام از اين پاسخ‌ها طرفداراني در داخل و خارج از افغانستان دارد. شبكه تلويزيوني طلوع نيوز در يك برنامه تحليلي به سراغ چند كارشناس افغان رفته و از آنها درباره علت افزايش بمب‌گذاري‌ها سوال كرد. سيدجواد حسيني، رييس حزب عدالت و توسعه افغانستان در پاسخ به اين پرسش مي‌گويد: نخستين دليل وجود جريان افراطي با تفكرات بنيادگرايانه در افغانستان است. دليل دوم را بايد در ضعف و ناتواني در استخبارات حكومتي افغانستان جست‌وجو كرد... نبايد نقش داعش و ساير گروه‌هاي تروريستي فعال در افغانستان را ناديده گرفت. زماني كه به حضور و فعاليت اين گروه‌ها اعتراف كنيم مي‌توانيم مثلا در غرب كابل از خود مردم براي تامين امنيت كمك بگيريم و همچنين كمك و مشاركت بين‌المللي را هم دريافت كنيم اما رد حضور داعش يا ناديده گرفتن قدرت آنها كمكي نمي‌كند (به گزارش «اعتماد»، مقام‌هاي طالبان ادعا مي‌كنندكه داعش در افغانستان جايگاهي ندارد و شكست خورده است).
سيدجواد حسيني در ادامه توضيح دلايل افزايش بمب‌گذاري‌هاي اخير گفت: در حال حاضر حكومت انحصاري تك‌حزبي و تك‌مذهبي در افغانستان وجود دارد. بايد حكومت فراگير با مشروعيت ملي در افغانستان شكل بگيرد. زماني كه نارضايتي در افغانستان وجود داشته باشد امكان شكل‌گيري گروه‌هايي از دل اين نارضايتي‌ها وجود دارد. اصلاحات جدي بايد شكل بگيرد تا مشروعيت ارتقا پيدا كرده و شاهد حكومت مقتدري باشيم كه در نتيجه عملكرد درست آن، نارضايتي‌ها كاهش پيدا كند.
رييس حزب عدالت و توسعه افغانستان در پاسخ به پرسشي درباره اهداف اين بمب‌گذاري‌ها گفت: تهديدهاي امنيتي با هدف ايجاد تفرقه در ميان مردم افغانستان و ضربه زدن به حكومت موجود صورت مي‌گيرد. هنوز هم در خارج از كشور كساني هستند كه خواهان صلح و آرامش در درون افغانستان نيستند اما مهم اين است كه ما در درون افغانستان در چه شرايطي باشيم. ما در درون افغانستان بستر مناسبي نداريم كه با اتكا به آن بتوانيم با برنامه‌هاي كشورهاي بيروني مقاومت كنيم. حكومت افغانستان نتوانسته معضلات خود را با برخي كشورهاي همسايه مانند پاكستان حل كند. در حال حاضر يكي از مشكلات افغانستان بحث نوار مرزي با پاكستان است و ما در روزهاي گذشته شاهد تجاوز به حاكميت ملي و تماميت ارضي افغانستان از سوي پاكستان بوديم. اين تجاوز قطعا محكوم است اما چرا اين تجاوز صورت مي‌گيرد؟ چرا دولت افغانستان قادر نيست اين معضل را حل كند؟
حبيب‌الله جانبدار، آگاه سياسي در اين باره به طلوع نيوز مي‌گويد: «من علت تمام اين حوادث را در بيرون از افغانستان مي‌بينم. به اين باور هستم كه در داخل زمينه‌اي براي اين قبيل فعاليت‌ها وجود ندارد، بلكه شبكه‌ها و مافياهاي بين‌المللي وجود دارد كه چنين وضعيتي را به افغانستان تحميل مي‌كند. بازيگران متفاوت و قدرت‌هاي بين‌المللي به دنبال اين هستند كه در حوزه تمدني ما هرج و مرج ايجاد كنند. اگر افغانستان به رشد و ثبات اقتصادي برسد كشورهايي چون چين روسيه و ايران منفعت خواهند برد و رقباي بين‌المللي اين سه كشور چنين سناريويي را نمي‌پذيرند.»
به گزارش «اعتماد»، زماني كه تابستان گذشته نيروهاي طالبان اقدام به فتح شهر به شهر افغانستان كردند و درنهايت اختيار ارگ رياست‌جمهوري را با فرار اشرف غني به دست گرفتند بسياري از كارشناسان در توضيح دلايل سكوت مردمي در برابر اين پيشروي، به خستگي مردم افغانستان از چند دهه جنگ و ناامني اشاره كردند. با اين همه اكنون هشت ماه پس از حضور طالبان در قدرت نه تنها به گواه آمار، غالب مردم افغانستان در تامين معاش عاجز شده‌اند و آزادي‌هاي مدني محدود و محدودتر شده است بلكه امنيت نيز به يك رويا تبديل مي‌شود. در چند روز اخير بسياري از كاربران افغان در فضاي مجازي به ناتواني طالبان براي تامين امنيت در كنار ساير ناتواني‌ها در ابعاد متفاوت كشورداري اشاره كرده‌اند.
از سوي ديگر، هدف قرار گرفتن هزاره‌ها و شيعيان در اين بمب‌گذاري‌ها منجر به افزايش فشار افكار عمومي بر دولت ايران در رابطه با طالبان شده است. هرچند كه مقام‌هاي ايراني در بيانيه‌هاي جداگانه براي هر كدام از اين انفجارها بر مسووليت طالبان تاكيد مي‌كنند اما مقايسه رفتار ايران در مقابله با داعش در سوريه و عراق با آنچه در افغانستان به داعش نسبت داده مي‌شود، انتقادهايي را در چند روز اخير به دنبال داشته است. جدا از اين مساله نگاهي به اخبار غيررسمي از بازداشت و شكنجه افرادي كه در گلباران سفارتخانه ايران در كابل پس از تعرض به آن نقش داشتند و همچنين تنش‌هاي مرزي گاه و بيگاه ميان مرزباني ايران و نيروهاي طالبان كه تازه‌ترين مورد آن روز گذشته در مرز اسلام قلعه رخ داد، نشان از روزهاي سخت در رابطه ايران با طالبان دارد.