تاثير نرخ دلار بر تجارت كالايي ايران

معاونت بررسي‌هاي اقتصادي اتاق بازرگاني تهران در يكي از گزارش‌هاي خود به بررسي وضعيت تجارت كالايي كشور از سال 90 تا 1400 و چشم‌انداز آن پرداخت. البته كه تمركز اين گزارش بر تجارت كالاي غيرنفتي است؛ با استناد به بخش‌هايي از اسناد ارايه شده توسط اين معاونت در سال 1400 كل صادرات كالايي حدود 49 ميليارد دلار بود كه وزني بالغ بر 123 ميليون تن داشته است؛ اين رقم نسبت به سال 99 در وزن و ارزش به ترتيب 40 و 9 درصد افزايش داشته. البته كه به نظر مي‌رسد اين ميزان افزايش در ارزش كالاهاي صادراتي در نوسان نرخ ارز نهفته باشد، چراكه در سال 1400 و در دوره‌هايي نرخ ارز تا 31 هزار تومان نيز بالا رفته بود. طي بازه مورد بررسي حدود 31 ميليون تن كالا به ارزش 53 ميليارد دلار به كشور وارد شده كه نسبت به مدت مشابه سال گذشته 22درصد بالا رفته است. با مقايسه صادرات و واردات كشور در سال 1400 مي‌توان به تراز تجاري منفي 4 ميليارد دلاري رسيد. از كل صادرات كشور در سال گذشته، 13.3 ميليارد دلار يا 27.4 درصد از كل صادرات كالايي كشور بدون نفت خام را دربر مي‌گرفت. نكته‌اي كه بايد به آن توجه كرد اين است كه در سال 1400 و براي سومين سال پياپي تراز تجاري كشور منفي بود و نسبت به سال 99 نيز تراز تجاري حدود 500 ميليون دلار بدتر شده بود. مهم‌ترين دليل اين كسري تراز تجاري، شيوع كرونا و بازگشت تحريم‌ها به كشور بود. اين دو عامل باعث دوري كشور از بازار صادراتي منطقه و توجه بيشتر به كشورهاي همسايه شده بود. 
اين معاونت در بخش ديگري از گزارش خود به بررسي وضعيت تجارت خارجي ايران از سال 90 تا 1400 پرداخت كه براساس آن بيشترين ارزش تجاري ايران در سال 90 و با رقم 106 ميليارد دلار رقم خورد. از كل تجارت خارجي در اولين سال از دهه 90، 44 ميليارد دلار آن مربوط به صادرات و 62 ميليارد نيز به واردات اختصاص داشت. علت بالا بودن رقم تجارت در آن سال با توجه به اينكه 18 ميليارد دلار تراز تجاري منفي نيز وجود داشت، بالا بودن ارزش واردات در مقايسه با كل سال‌هاي مورد بررسي است. ارزش صادرات ايران از سال 97 و همزمان با تحريم‌ها روند كاهشي داشت ولي در سال 1400 و پس از بازگشايي مرزها و بازگشت تقريبي به روال عادي تجاري پس از شيوع سويه‌هاي كرونا، ارزش صادرات نيز افزايش يافت. 
كشورهاي چين، عراق، تركيه، امارات متحده عربي و افغانستان عمده‌ترين مقاصد صادرات كالايي بدون نفت خام كشور بودند. حدود 75درصد از كل صادرات ايران در سال گذشته با كشورهاي مذكور صورت گرفته بود و چين با سهم 29 درصدي يا 14.3 ميليارد دلاري بالاتر از سايرين قرار داشت و به عنوان مهم‌ترين شريك تجاري ايران در سال 1400 لقب گرفت. نكته ديگر اينكه صادرات به چين، 60درصد نسبت به سال 99 افزايش داشته است. پس از چين نيز كشور عراق با سهم 18 درصدي از كل جريان صادراتي همچنين حدود 9 ميليارد دلاري در مكان بعدي قرار داشت. در سوي ديگر عمده مبادي وارداتي ايران در سالي كه گذشت امارات متحده عربي، چين، تركيه، آلمان و روسيه بوده؛ ميزان واردات از امارات حدود 16.5 ميليارد دلار بود. از آنجايي كه اين كشور سهم بالايي در صادرات مجدد به جهان دارد و به عنوان هاب تجاري نيز شناخته مي‌شود، افزايش واردات از آن نيز منطقي است. پس از امارات، چين با 12.7 ميليارد دلار واردات و سهم 24درصدي، رتبه دوم مهم‌ترين مقصد وارداتي ايران بود. 
در ميان كالاهاي صادراتي، گاز طبيعي مايع شده، متانول، پلي اتيلن، اوره و شمش آهن و فولاد اصلي‌ترين كالاهايي بوده كه به كشورهاي ديگر صادر شده است. در ميان كالاهاي وارداتي نيز گوشي تلفن همراه، ذرت دامي، گندم معمولي، دانه سويا، روغن آفتابگردان و كنجاله بيشترين واردات به ايران را داشته‌اند.