«اعتماد» مقايسه كرد: برخلاف ادعاي مسوولان سفرهاي نوروزي نسبت به سه سال قبل، كاهش يافته است
عددسازي حتي در حوزه تفريح و فراغت!
گروه اجتماعي
مرور و مقايسه آمار سفرهاي نوروزي در فروردين 1401 با سال‌هاي پيش از شيوع كرونا نشان مي‌دهد كه برخلاف ادعاي مسوولان وزارت ميراث فرهنگي و گردشگري، سفرهاي تفريحي شهروندان در مقايسه با نوروز 1398 يا نوروز 1397 نه تنها افزايش نداشته، بلكه با كاهش هم مواجه بوده كه طبق اعلام برخي دست‌اندركاران سفر، علت اين كاهش، گراني هزينه‌هاي زندگي و دشواري‌هاي تامين معيشت است.
نيمه فروردين امسال و پس از پايان تعطيلات نوروز، اميرمحمود غفاري؛ معاون برنامه‌ريزي و مديريت منابع وزارت راه و شهرسازي، در گفت‌وگو با خبرگزاري مهر، در توضيح آماري درباره سفرهاي جاده‌اي با ناوگان حمل و نقل عمومي (اتوبوس، ميني‌بوس و سواري كرايه) در فاصله 25 اسفند 1400 تا 12 فروردين 1401 گفت كه در اين بازه زماني، 534 هزار و 329 فقره سفر انجام شده كه تعداد سفرهاي انجام شده با ناوگان حمل و نقل عمومي، نسبت به مدت مشابه سال 1400 (25 اسفند 1399 تا 12 فروردين 1400) كاهش 13 درصدي داشته اگرچه كه تعداد مسافران 14 درصد افزايش يافته چنانكه در اين بازه زماني، ۵ ميليون و ۲۶۳ هزار و ۲۸۳ نفر با ناوگان حمل و نقل عمومي سفر كرده‌اند.
به گفته غفاري، در فاصله 25 اسفند 1400 تا 12 فروردين 1401، مجموع سفرهاي نوروزي با حمل و نقل ريلي 3292 فقره (يك ميليون و ۲۲۰ هزار و ۵۴۶ مسافر) بوده كه نسبت به مدت مشابه سال گذشته، سفرهاي ريلي هم كاهش 8 درصدي داشته اگرچه كه تعداد مسافراني كه در فاصله 25 اسفند 1400 تا 12 فروردين 1401، با قطار سفر كردند، نسبت به مدت مشابه سال قبل، افزايش ۴۳ درصدي يافته است.
غفاري همچنين گفت كه در همين بازه زماني، 17 هزار و 171 فروند نشست و برخاست هواپيماهاي مسافري به مقاصد داخلي و خارجي انجام شده كه تقريبا برابر با تعداد پروازهاي داخلي و خارجي نوروز 1400 بوده و تعداد مسافران ناوگان حمل و نقل هوايي را هم 2 ميليون و ۱۱۸ هزار و ۹۴۹ نفر اعلام كرد و گفت كه تعداد اعزام و پذيرش مسافران هوايي امسال ۵۲ درصد افزايش يافته است.
اگر به گزارش آماري مشابه اواخر فروردين سال 98 و پيش از شيوع كرونا رجوع كنيم، در توضيحات محسن صادقي؛ مديركل وقت وزارت راه و شهرسازي درباره آمار سفرهاي نوروزي با ناوگان حمل و نقل عمومي مي‌بينيم كه در تعطيلات نوروز آن سال (1398)، ۱۰ ميليون و ۵۰۰ هزار نفر و در نوروز 1397، ۱۱ ميليون و ۸۰۰ هزار نفر با ناوگان حمل و نقل عمومي - ريلي، جاده‌اي، هوايي - سفر رفته‌اند كه نشانه‌اي بارز و مشخص از كاهش سفرهاي نوروزي 1401 با ناوگان حمل و نقل عمومي در مقايسه با ايام پيش از شيوع كروناست.
چندي قبل هم، طبق آخرين اعلام سيدمصطفي فاطمي؛ مديركل توسعه گردشگري داخلي، مجموع آمار اقامت شبانه مسافران نوروز از ۲۶ اسفندماه ۱۴۰۰ تا ۱۳ فروردين در اقامتگاه‌هاي رسمي با رشد 67 درصدي، ۵۰ ميليون و۶۳۳ هزار و ۲۹۶ نفر - شب بود كه حتي ميزان اقامت مسافران در تعطيلات نوروز سال جاري نسبت به ايام پيش از شيوع كرونا هم نشان از كاهش دارد. چنانكه طبق گزارش خبرگزاري مهر، در سال ۹۷ بيش از ۱۲۶ ميليون نفر- شب اقامت در طول نوروز ثبت شد به اين معنا كه از ۲۷ اسفند ۱۳۹۶ تا ۱۳ فروردين ۱۳۹۷ كمي بيشتر از ۳۰ ميليون نفر سفر رفته‌اند. سال ۹۸ هم ولي تيموري، معاون گردشگري وقت اعلام كرد كه در تعطيلات نوروز 1398، در مجموع ۷۴ ميليون و ۳۰۰ اقامت شبانه ثبت شده و به‌طور ميانگين ۱۸ ميليون نفر در طول نوروز ۹۸ سفر كردند.
در اعلام ديگري، حتي تردد جاده‌اي با خودروي شخصي هم در تعطيلات نوروز امسال و نسبت به نوروز 98 كاهش يافته است. طبق اعلام معاون اجتماعي و فرهنگي پليس راهور ناجا اگرچه ترددهاي جاده‌اي در نوروز امسال در مقايسه با سال ۹۹ حدود ۲۴۰ درصد رشد داشته اما حتي همين عدد هم طبق اعلام اين مقام انتظامي در مقايسه با نوروز سال ۹۸، ۲۰ درصد كاهش را نشان مي‌دهد.
به دنبال اعلام همين اعداد و ارقام از سوي مسوولان دولتي و ادعا درباره افزايش سفرهاي نوروزي امسال بود كه چند هفته قبل، حرمت‌الله رفيعي؛ رييس انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوايي و جهانگردي ايران را واداشت كه خطاب به دولت اين سوال را مطرح كند: «از آن ۵۰ ميليون نفر- شب اقامت كه آمار دادند، چند نفر واقعا گردشگر بودند و درآمدزايي داشتند؟ چون با احتساب ۵۰ ميليون نفر - شب اقامت بايد حساب كرد كه امسال حدود ۱۵ ميليون نفر به سفر رفته‌اند.»
حتي ميزان تردد خودروها در جاده‌هاي منتهي به مقاصد مسافرپذير و گردشگري هم نشان مي‌دهد كه مردم ترجيح داده‌اند قيد سفرهاي تفريحي را زده مگر آنكه در مقصد، وابستگاني براي اقامت رايگان داشته باشند و تنها در اين صورت، با ارزان‌ترين وسيله ممكن كه همان خودروي شخصي است، سفر كنند كه هم از پرداخت هزينه اقامت در هتل و مراكز اقامتي و هم از هزينه خريد بليت اتوبوس و قطار و هواپيما معاف شوند.
به همين دليل هم بود كه رفيعي در صحبت‌هاي خود، ادعاي مسوولان درباره «افزايش سفرهاي نوروزي» را اين‌چنين اصلاح كرد كه «سفرهاي نوروز، بيشتر چادرخوابي بود.»
اين فعال صنف گردشگري، چند روز بعد از نشست خبري ستاد سفرهاي نوروزي، در واكنش به اعداد اعلام شده از سوي مسوولان، اين آمارها را مبالغه‌آميز دانست و گفت: «نوروز ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ سفر ممنوع بود و مسوولان مدام از مردم درخواست مي‌كردند سفر نروند و آمار آن دو سال تقريبا صفر بود. بنابراين، معلوم است آمار ۵۰ ميليون نفر - شب اقامت امسال در مقايسه با آن دو سال رشد قابل ملاحظه‌اي را نشان دهد. اگر ميانگين اقامت مسافران نوروزي را درنظر بگيريم، امسال شايد از جمعيت ۸۵ ميليون نفري حدود ۱۵ ميليون نفر سفر رفته باشند.»
سفر به اولويت آخر رسيده است
طي سه سال گذشته، سفرهاي تفريحي و با هدف گردشگري در كشور، به‌طور واضح كاهش داشته كه برخي كارشناسان، علت اين كاهش مشهود را گراني هزينه زندگي، تغيير اولويت‌دهي خانوار به نيازهاي ضروري و غيرضروري، رشد بي‌رويه تورم و در مجموع، دلايل اقتصادي تاثيرگذار در معيشت مردم برشمرده‌اند.
اواخر فروردين سال 98 و پيش از شيوع كرونا، مديركل وقت وزارت راه و شهرسازي اعلام كرد كه آمار سفرهاي نوروزي شهروندان اعم از سفر با وسايل نقليه عمومي و خصوصي و همچنين ترددهاي جاده‌اي نسبت به نوروز سال قبل (1397) كاهش 10 درصدي داشته كه علت مهم اين كاهش هم تورم بوده است.
محسن صادقي به مهر گفته بود: «با توجه به اينكه هزينه سفر را سه آيتم حمل و نقل، اقامت و خوراك و گردش تشكيل مي‌دهد، در حوزه اقامت مسافران ۵۰ درصد تورم نسبت به نوروز سال 1397، در بخش خوراك و گردش تورم ۱۰۰ درصدي و در بخش حمل و نقل اعم از عمومي و شخصي به‌طور ميانگين ۲۰ درصد تورم داشته‌ايم.افزايش سفرها به معني وجود رفاه عمومي است، بنابراين كاهش ۱۰ درصدي سفرها، به معني كاهش سطح رفاه مردم است.»
آبان سال گذشته هم، مركز پژوهش‌هاي مجلس در يك گزارش آماري و در مقايسه تعداد سفرهاي انجام شده در كشور در بازه زماني 1387 تا 1398، از كاهش سفرهاي تفريحي شهروندان خبر داد. به استناد گزارش مركز پژوهش‌هاي مجلس، اگرچه كه سال 1387، تعداد سفرهاي انجام شده در كشور 17 ميليون و 800 هزار سفر بوده كه در سال 1398، به 102 ميليون و 200 هزار سفر افزايش يافته اما در همين بازه 11 ساله، درصد تغيير سفر، اتفاقا رشد منفي داشته چنانكه تعداد سفرهاي انجام شده در سال 1398 نسبت به سال 1387، 8.9 درصد رشد منفي داشته است. كارشناسان مركز پژوهش‌هاي مجلس در بخش ديگري از اين گزارش با تحليل برخي آمارها اعلام كرده‌اند: «سال 1398، حدود 66 درصد خانوارهاي ايراني به‌طور متوسط 6 بار سفر رفته‌اند اما در مقابل، در همين سال 34 درصد خانوارها هيچ سفري را تجربه نكرده‌اند در حالي كه سال 1387، تعداد خانوارهاي ايراني در سال 1387، حدود 17 ميليون و 600 هزار خانوار و سال 1398، حدود 25 ميليون و 400 هزار خانوار بوده است.»
در بخش ديگري از گزارش مركز پژوهش‌هاي مجلس، تعداد سفرهاي گردشي و تفريحي (هزينه‌كرد مجزا براي نوع وسيله سفر و محل اقامت) در بازه زماني 1387 تا 1398 در مقايسه با سفرهايي كه با قصد اقامت در منزل دوستان و بستگان يا با استفاده از خودروي شخصي (در مجموع با كمترين هزينه‌كرد) يا به قصد كسب و كار يا درمان انجام شده هم افزايش قابل توجهي ندارد چنانكه سال 1387، تعداد سفرهاي با قصد اقامت در منزل دوستان و بستگان، 7 ميليون و 200 هزار بوده كه در سال 1398، اين سفرها به 44 ميليون و 900 هزار در سال (حدود 6 برابر افزايش) رسيده در حالي كه در همين مدت، سفرهاي گردشي و تفريحي از 6 ميليون و 100 هزار در سال 1387 به 29 ميليون و 300 هزار سفر در سال 1398 (حدود 5 برابر افزايش) رسيده است. نوع وسيله سفر در اين بازه زماني هم تاييد مي‌كند كه كاهش قدرت اقتصادي شهروندان، در تصميم نهايي براي سفر نقش داشته چنانكه سال 1387، 16 درصد از سفرها با خودروي شخصي انجام مي‌شده اما در سال 1398، اين سهم به 128 درصد افزايش يافته است. بخش ديگري از همين گزارش درباره كاهش چشمگير سفرهاي داخلي همراه و توسط تورهاي گردشگري در اين بازه زماني است كه باز هم كاهش قدرت اقتصادي مسافران را تاييد مي‌كند چنانكه در سال 1387، تعداد سفرهاي همراه با تور 0.6 درصد بوده در كه سال 1398 به يك درصد رسيده در حالي كه در همين بازه زماني - در سال 1387 - تعداد سفرهاي بدون تور 17.3 درصد بوده كه سال 1398 به 101.3 درصد افزايش يافته است.
چند روز قبل هم «ايسپا» با انتشار نتايج يك نظرسنجي از جمعيت نمونه 1591 نفري اعلام كرد كه از 67.5 درصد از پاسخگويان اين نظرسنجي كه افراد بالاي 18 سال و ساكن در شهر و روستاهاي كل كشور بوده‌اند، گفته‌اند كه در طول تعطيلات نوروز 1401، به سفر نرفته‌اند كه 3.31 درصد از سفر نرفته‌ها، مشكلات و مسائل مالي را دليل چشم‌پوشي از سفر نوروزي عنوان كرده‌اند.