قاچاق انسان سومين تجارت غيرقانوني در دنيا
مهمان ناخوانده
مدير درمان امور بيماري‌هاي معاونت درمان دانشگاه علوم پزشكي ايرانش هر: ناامني، سرقت، تجاوز و تشكيل باندهاي تبهكاري از تبعات قاچاق انسان است
بهاره شبانكارئيان
سيستان و بلوچستان با افغانستان و پاكستان هم‌مرز است، بنابراين اكثر ساكنان اين كشورها به صورت قاچاق وارد ايران مي‌شوند. آنها خود را داخل جعبه‌هايي پنهان مي‌كنند تا بتوانند با يك يا چندين ماشين وارد ايران شوند، اما مقصد در بيشتر مواقع ايران نيست و آنها در خانه‌هايي كه مربوط به پنهان كردن اين قربانيان است مدتي را سپري مي‌كنند تا از آنجا به تركيه، دوبي، ايتاليا و كشورهاي مختلف اروپايي رهسپار شوند. در اين ميان برخي آنها جان خودشان را از دست مي‌دهند و حتي راننده ماشيني كه آنها را جابه‌جا مي‌كند نيز در خطر است هم به لحاظ جاني و هم به لحاظ مجازات قانوني درخصوص «قاچاق انسان»...
مصاحبه‌شوندگان اين گزارش:
مدير درمان امور بيماري‌هاي معاونت درمان دانشگاه علوم پزشكي ايرانشهر
كارشناس روابط عمومي معاونت درمان دانشگاه علوم پزشكي ايرانشهر
راننده
پشيمان است، مي‌گويد: «اگر الان بابت قاچاق هر انسان 10 ميليون تومان هم به من پرداخت كنند حاضر نيستم اين كار را انجام دهم.» اينها از زبان راننده‌اي گفته شده كه حدود 12 سال پيش در سيستان و بلوچستان به دليل نبود شغلي مناسب مجبور به قاچاق انسان شده است.
برخي معتقدند؛ قاچاق انسان جزو جرم‌هاي كم‌ريسك با بازدهي زياد به حساب مي‌آيد. قربانيان اين جرم هميشه تحت سلطه و قدرت مجرمان هستند و از خودشان براي انجام كاري اختيار ندارند. بيشتر آنها نيز از جايگاه اجتماعي و مالي خوبي برخوردار نيستند، براي همين در‌اختيار چنين باندهايي قرار مي‌گيرند. اين خود شكل نويني از برده‌داري است كه مي‌تواند موارد زيادي را در نوع خود شامل شود. قاچاق انسان پس از قاچاق جنگ‌افزار و مواد‌مخدر، سومين تجارت غيرقانوني در دنيا به شمار مي‌رود.
قاچاق انسان در كشور ما از جمله جرم‌هايي است كه رشد روزافزوني داشته است، به همين دليل قانونگذاران نيز قوانيني را براي مقابله با اين جرم به تصويب رسانده‌اند تا بتوانند با آن مبارزه كنند.
در ماده 3 قانون اساسي بيان شده است كه در صورت اينكه قاچاق از مصاديق مندرج در قانون اساسي باشد مطابق با همان جزاي آنها نيز مشخص است. در غير اين صورت به حبس مي‌توانند محكوم شوند كه مجازات حبس آن بين 2 تا 10 سال است. همچنين جزاي نقدي دارد كه معادل دوبرابر آن چيزي است كه وعده پرداخت آن به مرتكب داده شده است.
پول سياه
«نادر ستوده»، مدير درمان امور بيماري‌هاي معاونت درمان دانشگاه علوم پزشكي ايرانشهر در رابطه با موضوع قاچاق انسان و معضلات آن به «اعتماد» مي‌گويد: «درخصوص مشكل و چالشي كه همراه با توفيق اجباري مرز نصيب دانشگاه علوم پزشكي ايرانشهر شده، بحث قاچاق انسان كه همان ورود غيرقانوني آنها از طريق مرز افغانستان و پاكستان است وارد مرز دانشگاه مي‌شوند و مشكلاتي را به وجود مي‌آورند. گذشته از مشكلات امنيتي، اجتماعي و اقتصادي مشكلات بهداشتي است كه معاونت درمان ايرانشهر درگير آن است. اين افراد كه به صورت غيرقانوني وارد كشور مي‌شوند، بيماري‌هاي مختلفي را چه در زمينه انگلي و ويروسي مي‌توانند در كل كشور به خصوص در سيستان و بلوچستان پخش كنند. اينها به عنوان مهمان ناخوانده وارد كشور مي‌شوند و مشكلات بسياري را در هر زمينه‌اي كه فكر كنيد، پديد مي‌آورند و چه بسا باعث مرگ و ميرهاي زيادي به واسطه بيماري‌هايي كه با خود به كشور ما تحميل مي‌كنند، مي‌شوند. اين قضيه نياز است از طرف مسوولان مورد توجه قرار بگيرد. اين موضوع باعث مي‌شود ما در سيستان و بلوچستان دچار كمبود دارو، سرم و تخت‌هاي بيمارستاني شويم، آن‌هم به دليل بيماري‌هاي گوناگوني است كه اين افراد با خود وارد كشور مي‌كنند و اينها بالطبع عوارضي را به جا خواهند گذاشت كه در سال‌هاي آينده ما از رقابت ارايه خدمات بهداشتي به دور خواهيم بود.»
او در ادامه مي‌گويد: «در ارتباط با مشكلات اقتصادي، اجتماعي و امنيتي كشور در سيستان و بلوچستان ما سال‌هاست كه ميراث‌دار اين معضلات و مشكلات هستيم. داستان از بحث مهمان‌نوازي گذشته و به صورت غيرمتعارف و غيرقانوني پيش مي‌رود. به قول شاعر كه مي‌گويد؛ مهمان عزيز است همچون نفس خفه مي‌سازد اگر آيد و بيرون نرود... اين افراد تبديل به همين مهماناني شدند كه بحث خروج‌شان از بحث حوزه ما خارج است. اكثر مشكلاتي كه ما در سرزمين مادري خودمان دچار آن شديم حضور ميليوني اين افراد است كه در بيشتر مشاغل كشور توسط اينها اش غال شده است. فقط مانده به حوزه‌هاي دولتي و استخدامي ورود كنند كه در برخي موارد ما مي‌بينيم در اين پهنه هم تعرض داشته‌اند. اين افراد كه به صورت قاچاق وارد كشور مي‌شوند در حوزه اجتماعي، اقتصادي و حتي حوزه پولشويي بسيار مشكل‌ساز شده‌اند. اينها در بحث اعتياد و قاچاق مخصوصا قاچاق انسان كه به صورت‌هاي خيلي عجيب و خطرناكي صورت مي‌گيرد، دخيل هستند. حتي در بحث ازدواج و تشكيل خانواده اينها مي‌توانند مشكلات زيادي را در آينده به وجود بياورند. الان هم بعد از 40 سال ما شاهد برخي مشكلاتي كه به واسطه اين افراد در كشورمان پيش آمده، هستيم. هر چه در اين زمينه‌ها با حساسيت‌هاي بالاتري برخورد شود مشكلات نيز بالطبع كمتر خواهد شد تا جايي كه رفع شود. قاچاق انسان بالاي سي سال است كه مرزهاي كشورهاي افغانستان و پاكستان تا مرز بازرگان و اروپا را درگير كرده است و اين چالش تبديل به مافياي پولشويي و قاچاق انسان شده است. اين معضل نيز تبعاتي مانند ناامني، سرقت، تجاوز و تشكيل باندهاي تبهكاري در جامعه مي‌شود. حتي مفقود شدن كودكان كم سن و سال و زنان ايراني از طريق اين باندها صورت مي‌گيرد. اين افراد در بحث انتقال و تردد نيز مشكلاتي را به وجود آورده‌اند. همين تصادفاتي كه در جاده‌هاي سيستان و بلوچستان رخ مي‌دهد اكثرا به جابه‌جايي قاچاق انسان مربوط مي‌شود. پول سياهي كه از طريق قاچاق انسان وارد كشور مي‌شود مجددا در جاي سياه‌تري هزينه خواهد شد كه مي‌توان در اين مورد به داستان سوخت‌بري يا قاچاق سوخت اشاره كرد. در يك كلام اين مساله معضلات و مشكلات ديگري را به دنبال خواهد داشت كه به صورت زنجيروار همه اينها به هم وصل هستند.»
جدا از كار غيرقانوني احتمال خطر تصادف وجود دارد
«خالد بياباني»، كارشناس روابط عمومي معاونت درمان دانشگاه علوم پزشكي ايرانشهر درخصوص قاچاق انسان به «اعتماد» مي‌گويد: «اين افرادي كه به صورت قاچاق وارد كشور ما مي‌شوند سه مقصد را دنبال مي‌كنند؛ مقصد اول كه ايران است ولي پس از مدتي از طريق مرزهاي شمالي كشور ما خودشان را با هزار مشقت به كشور تركيه مي‌رسانند و از مرز تركيه هم خودشان را به كشورهاي اروپايي ازجمله ايتاليا مي‌رسانند. اينها كلي سرمايه از كشور ما بيرون مي‌برند. اين افراد در ابتدا در ايرانشهر از توابع استان سيستان و بلوچستان ساكن مي‌شوند بعد از آن به كرمان مي‌روند و باز پس از مدتي به تهران مي‌آيند. اين افراد گروه‌گروه از طريق قاچاق وارد كشور مي‌شوند. آنها مواد مخدر هم جابه‌جا مي‌كنند و از طريق مرز كه مي‌خواهند وارد شوند مواد مخدر را نيز با خود مي‌آورند. خيلي از كارهاي خلاف ديگر هم توسط اين افراد صورت مي‌گيرد. اين روند هم اين‌گونه است كه مواد مخدر در كشور خودشان ارزان است، بنابراين آن را وارد كشور ما مي‌كنند و به قيمت بالايي آن را مي‌فروشند.»
او در رابطه با ورود اين افراد در ادامه توضيح مي‌دهد: «زمان ورود اين افراد ساعت مشخصي ندارد. يك‌بار مي‌بينيد ظهر وارد مي‌شوند يك‌بار هم مي‌بينيد شب وارد مي‌شوند. برخي رانندگاني كه قاچاق انسان مي‌كنند جدا از كار غيرقانوني كه انجام مي‌دهند احتمال خطر تصادف نيز آنها را تهديد مي‌كند، چون مجبور هستند از مسيرهايي بروند كه ايست بازرسي نباشد. مثلا يكي از همسايه‌هاي ما شغلش قاچاق انسان با ماشينش بود. 5 سال پيش در يكي از مسيرهايي كه اين افراد را وارد مي‌كرد، تصادف كرد و قطع نخاع شد. حالا نمي‌تواند كاري انجام دهد و خانه‌نشين شده. سال پيش هم يكي از فرزندانش كه 7 سال داشت به دليل اينكه قرص‌هاي پدرش را خورد جانش را از دست داد.»
هيچ شغلي نداشتم
12 سال پيش اين راننده به قاچاق انسان مشغول بوده ولي حالا كارمند است و در رابطه با شغلي كه داشته است به «اعتماد» مي‌گويد: «مي‌خواستم ازدواج كنم و هيچ شغلي هم نداشتم. شما خودتان مي‌دانيد در سيستان و بلوچستان كار نيست يا اكثرا سوخت‌بر هستند يا دروغ نگويم قاچاق انسان انجام مي‌دهند. آن زمان بابت هر انساني كه از مرز واردش مي‌كرديم نزديك 650 هزار تومان مي‌گرفتيم. مثلا در ماشينم 5 نفر را در صندلي پشت سوار مي‌كردم دو، سه نفر را در صندلي جلو. دو، سه نفر هم در كارتن در صندوق عقب پنهان مي‌كردم. بقيه ماشين‌ها هم همين بودند، اما بعد خسته شدم و از كارم بدم آمد. هر چه باشد ما انسانيم و با حيوان فرق داريم. وقتي مي‌ديدم اينها گرسنه گوشه جاده رها مي‌شدند و ساعت‌ها بايد مي‌ماندند تا افراد ديگر به دنبال‌شان بيايند، ناراحت مي‌شدم. اگر الان بابت قاچاق هر انسان 10 ميليون تومان هم به من پرداخت كنند حاضر نيستم اين كار را انجام دهم.»