سير تا پياز بازي دوستانه نافرجام تيم ملي فوتبال كشورمان
ايران- كانادا لغو شد
چه كسي برد؟ چه كسي باخت؟
علي ولي‌اللهي
قرار بود تيم ملي فوتبال ايران چند روز ديگر در ونكوور مقابل تيم ملي كانادا قرار بگيرد. اين بازي در صورت برگزاري تبديل به اولين بازي دوستانه ملي‌پوشان كشورمان در چارچوب آماده‌سازي جهت حضور در جام جهاني قطر مي‌شد. گفته شد تمام بليت‌هاي بازي خيلي زود به فروش رفت. روز پنجشنبه صبح دراگان اسكوچيچ سرمربي تيم ملي اسامي نفرات دعوت‌شده به اردوي خرداد را اعلام كرد. رسانه‌ها و علاقه‌مندان به تيم ملي درگير بحث پيرامون نفرات دعوت شده بودند كه حوالي غروب اتحاديه فوتبال كانادا در توييتي اعلام كرد بازي دوستانه لغو شده است. در نخستين اطلاعيه فدراسيون فوتبال كانادا چنين آمد: «فدراسيون كانادا ديدار با تيم ملي ايران را كه قرار بود روز ۵ ژوئن برگزار شود و بخشي از برنامه تداركاتي تيم ملي كانادا براي شركت در جام جهاني ۲۰۲۲ محسوب مي‌شد، لغو كرده است. جزييات بيشتر براي خريداران بليت‌هاي اين مسابقه ارايه مي‌شود.»
ارتباط فوتبال و هواپيماي اوكرايني
لغو بازي ايران و كانادا از چند روز قبل محتمل شده بود. فشارهاي سياسي در اين كشور روي دولت، فدراسيون فوتبال كانادا و اتحاديه فوتبال اين كشور بالا گرفته بود. اولين جرقه‌هاي مخالفت با برگزاري اين مسابقه از سوي برخي خانواده‌هاي جانباختگان هواپيماي اوكرايني صورت گرفت. سي‌بي‌اس‌نيوز كانادا نوشت سخنگوي خانواده‌هاي داغ‌ديده به دولت كانادا اعلام كرده تصميم شما براي ميزباني از تيم ملي فوتبال ايران «بي‌احترامي به خانواده‌هاي كساني است كه در پرواز PS752 جان باختند» .سي‌بي‌اس‌نيوز نخستين رسانه‌اي بود كه يك روز قبل از لغو بازي به نقل از يك مقام مطلع در فدراسيون فوتبال ايران فاش كرد كانادا بابت سفر تيم ملي ايران به ونكوور قرار است ۴۰۰ هزار دلار به فدراسيون فوتبال ايران بپردازد. اين رسانه به صحبت‌هاي حميد استيلي نيز استناد كرده بود. استيلي چند روز پيش در مورد سود مالي ايران در برگزاري اين ديدار دوستانه گفته بود: «براي اولين‌بار در بيش از دو دهه گذشته فدراسيون فوتبال ايران از يك بازي دوستانه سود مالي مي‌برد.»
در چند روز گذشته بسياري از مقامات سياسي محافظه‌كار در كانادا با برگزاري اين بازي مخالفت كردند. رالف گوديل كميسر عالي كانادا در بريتانيا و مشاور ويژه سابق كانادا در ماجراي هواپيماي اوكرايني روز چهارشنبه در توييتي نوشت «رفتار اتحاديه فوتبال كانادا منفور‌كننده است و صلاحيت ارزش‌هاي سازمان را زير سوال مي‌برد.»
كندي استوارت شهردار ونكوور نيز اين بازي را محكوم كرده بود. نخست‌وزير جاستين ترودو اوايل هفته پيش گفت برگزاري اين بازي ايده بدي است. او تاكيد كرد دولت خود را از اين مسابقه و بودجه آن دور مي‌كند. مت جنروكس و ريچارد مارتل نمايندگان محافظه‌كار تصميم اتحاديه براي دعوت و پرداخت پول به ايران را «غير قابل قبول» خواندند. نمايندگان مجلس كانادا در بيانيه‌اي نوشتند: «ميزباني از تيم ملي فوتبال ايران در حالي كه قربانيان پرواز PS752 همچنان در رنج هستند و درخواست دريافت غرامت را دارند تنها به مشروعيت بخشيدن به نظام ايران كمك مي‌كند.»
در تلويزيون كانادا و رسانه‌هاي اين كشور هم بسياري از كارشناسان اعلام كردند سياست و ورزش در ايران به هم گره خورده است و نهادهاي نظامي و امنيتي مستقيم يا غيرمستقيم بسياري از سازمان‌هاي ورزشي از جمله باشگاه‌هاي فوتبال را كنترل مي‌كنند.
در مقابل اين فشارها اتحاديه فوتبال كانادا و فدراسيون فوتبال اين كشور تاكيد مي‌كردند كه ما نهادي مستقل و جدا از سياست هستيم. آنها اعلام كردند اگر قرار باشد پولي به طرف ايراني پرداخت شود از درآمدهاي خودشان است نه از پولي كه دولت سالانه به فدراسيون كمك مي‌كند. در كانادا دولت سالي ۳ ميليون دلار به فدراسيون فوتبال كمك مالي مي‌كند.
امان از جغرافياي سياسي
اتحاديه و فدراسيون فوتبال كانادا با وجود تاكيد روي استقلال در تصميم‌گيري‌هاي ورزشي در نهايت نتوانست مقابل فشارها دوام بياورد و در بيانيه‌اي اعلام كرد اين بازي لغو شده. در بيانيه اتحاديه فوتبال كانادا آمده است: «اتحاديه فوتبال كانادا نهايت تلاش خود را با نيت حصول اطمينان از افزوده شدن بر ميزان تجربه تيم ملي مردان كشور از بازي مقابل تيم‌هاي شركت‌كننده در جام جهاني ۲۰۲۲ قطر انجام مي‌دهد. در يك هفته اخير شرايط ژئوپوليتيك (جغرافياي سياسي) غيرقابل دفاع مربوط به ميزباني از تيم ملي ايران به طرز چشمگيري تفرقه‌انداز شده بود و در واكنش به آن، اين بازي لغو شد. اگرچه كه ما عوامل خارجي را هم در انتخاب رقيبي مناسب در فرآيند تصميم‌گيري اوليه خود لحاظ كرده بوديم، اما براي موارد بعدي سعي خواهيم كرد كه بهتر عمل كنيم. اتحاديه فوتبال كانادا بازبيني جامعي در فرآيند ميزباني از بازي‌هاي ملي خواهد داشت تا اطمينان حاصل شود كه در مسير كمال‌گرايي در داخل و خارج از زمين مسابقه هيچ نكته‌اي از قلم نيفتاده است كه اين شامل مشورت با تمام سهامداران مي‌شود. خودمان را نسبت به ايجاد محيطي سرشار از احترام براي تيم‌ها، بازيكنان و هواداران متعهد مي‌دانيم. از اين رو تلاش خود را براي يافتن رقيب جايگزين انجام خواهيم داد. به تمامي افرادي كه بليت اين بازي را خريداري كرده بودند درباره لغو آن اطلاع‌رساني شده و وجه خريد بليت به آنها مسترد خواهد شد». چند روز قبل از اين اتفاق يكي از اعضاي فدراسيون فوتبال كانادا در واكنش به اظهارنظر نخست‌وزير اين كشور در مورد برگزاري بازي ايران و كانادا گفته بود بهتر است افراد در كاري كه به آنها مربوط نيست دخالت نكنند!
تاثير يك عكس در سرنوشت بازي
در كنار فشارهاي سياسي دو دليل عمده براي لغو بازي از سوي رسانه‌هاي كانادايي اعلام شد: خودداري بازيكنان كانادا از حضور در اين بازي و كنار كشيدن يك اسپانسر مشترك. ريك وستهد خبرنگار كانادايي، پيش از اعلام رسمي لغو يك‌طرفه بازي دوستانه كانادا و ايران از سوي فدراسيون فوتبال كانادا، نوشت بازيكنان تيم ملي كانادا امتناع خود را از حضور در اين ديدار دوستانه به فدراسيون فوتبال كشورشان اعلام كرده‌اند. يكي ديگر از خبرنگاران هم اعلام كرد اسپانسر مشترك هر دو كشور بعد از افزايش فشارها از همكاري انصراف داده است.
جدا از این دو مورد، یک عکس نیز در سرنوشت بازی اثرگذار شد؛ عکس حمید استیلی در کنار یکی از افرادی که وزارت خزانه‌داری آمریکا آنها را تحریم کرده است. روز ۱۲ شهریور ماه خبرگزاری ایسنا نوشت: «وزارت خزانه‌داری آمریکا از اعمال تحریم علیه ۴ ایرانی به اتهام «تلاش برای ربودن یک خبرنگار واقع در نیویورک» خبر داد. به نقل از پایگاه خبری دو دیسکورس، وزارت خزانه‌داری آمریکا با صدور بیانیه‌ای، از اعمال تحریم علیه ۴ عامل اطلاعاتی ایران به دلیل آنچه دست داشتن در طرح ناکام «ربایش خبرنگار و فعال حقوق بشری آمریکایی» عنوان کرده، در لیست تحریم‌های خود قرار داد. طبق بیانیه وزارت خزانه‌داری آمریکا، علیرضا فراهانی، محمود خاضعین، امید نوری و کیا صادقی، هدف تحریم‌های واشنگتن قرار گرفتند.» رسانه‌های کانادا عکس حمید استیلی مدیر تیم ملی فوتبال در کنار محمود خاضعین را منتشر کرده و خواستار لغو بازی ایران و کانادا شدند.
غرامت ۱۰ ميليون دلاري
اولين واكنش به لغو برگزاري بازي از سوي سردار آزمون صورت گرفت. مهاجم تيم ملي فوتبال ايران در استوري اينستاگرامش نوشت: «عجيب بازيچه فدراسيون كانادا شديم. متاسفم كه اعلام كردن اين بازي لغو شده. اميدوارم بازي‌هاي آينده اين اتفاقات نيفته و ورزش رو قاطي سياست نكنن. اين حق ورزشكاران عزيز كشور نيست كه نتونن بازي‌هاي بزرگ رو انجام بدن يا به فكر بازي كردن واسه كشور ديگه‌اي باشن. اميدوارم يخورده دلتون به حال نوجوانان و جوانان كشورم بسوزه. اين حق جوانان كشورم نيست. زنده باد ايران و ايراني.»
وزير ورزش كانادا پاسكال اونگ در بيانيه‌اي نوشت: «كانادا فوتبال را به خاطر اتخاذ اين تصميم تحسين مي‌كند و مشتاقانه منتظر تشويق تيم كانادا در جام جهاني ۲۰۲۲ قطر است.» مليسا لانتسمن يكي از نمايندگان مجلس كانادا نوشت: «تصميمي ديرهنگام اما مورد استقبال در مسير عدالت.»
سفير اوكراين در كانادا نيز از اتحاديه فوتبال كانادا خواست اين كشور به جاي ايران با اوكراين يك بازي دوستانه برگزار كند. يوليا كوواليو در توييتر نوشت: «۴۰۰ هزار دلار مي‌تواند براي نيازهاي بشردوستانه اوكرايني‌هاي آسيب‌ديده از جنگ روسيه هزينه شود. من حدس مي‌زنم اين يك رابطه برد- برد باشد.»
پيش از اين و در زماني كه احتمال لغو بازي ايران و كانادا شدت گرفته بود سعيد خطيب‌زاده، سخنگوي وزارت خارجه ايران، گفت «ورزشي‌ترين امور هم بازيچه جهت‌گيري‌هاي حزبي و جبهه‌بندي‌هاي سياسي» در كانادا شده است.
ساعاتي بعد از اعلام خبر لغو بازي فدراسيون فوتبال ايران بيانيه‌اي صادر كرد. در اين بيانيه كوتاه آمده است: «ديدار دوستانه تيم‌هاي ملي دو كشور ايران و كانادا به دلايل نامعلوم از جانب كشور ميزبان لغو شده و در موعد مقرر برگزار نخواهد شد. فدراسيون فوتبال كانادا كه بر اساس قرارداد دوجانبه متعهد به برگزاري و ميزباني از اين مسابقه بود به‌رغم انجام كليه اقدامات و مقدمات سفر همچنين تعهدات مورد اشاره از جانب فدراسيون فوتبال ايران با ارسال نامه‌اي از لغو بازي خبر داده با اين وجود جزييات و علت عدم انجام تعهدات خود در اين خصوص را اعلام نكرده است.» روز بعد مدير رسانه‌اي تيم ملي از طرح شكايت توسط فدراسيون فوتبال ايران عليه فدراسيون فوتبال كانادا خبر داد.
سينا كلهر معاون فرهنگي و ورزش همگاني وزارت ورزش در توييتي عجيب اعلام كرد كانادا بايد مبلغ ده ميليون دلار به فدراسيون فوتبال ايران غرامت پرداخت كند! اين مقام نوشت: «لغو يكجانبه بازي ايران و كانادا از سوي فدراسيون فوتبال كانادا يك بار ديگر نشان داد كه شعار سياسي نبودن ورزش پوششي است براي منافع كشورهاي غربي. فدراسيون فوتبال ايران طبق قرارداد درخواست غرامت ده ميليون دلاري لغو يك‌طرفه بازي را از طريق مجاري قانوني پيگيري خواهد كرد.»
در واكنش به اين اظهارنظر مقامات فوتبال كانادا اعلام كردند بندي محرمانه در قرارداد در رابطه با لغو بازي وجود دارد اما نمي‌توانند اين بند را افشا كنند. رييس فدراسيون فوتبال كانادا ضمن بيان اين موضوع تاكيد كرد تا به اين لحظه هيچ پولي به فدراسيون فوتبال ايران پرداخت نشده است.
يك كارشناس حقوقي ورزشي در اين رابطه گفت بعيد است كه بند ده ميليون دلاري در قرارداد بازي آمده باشد اما حتي اگر هيچ‌بندي در مورد پرداخت غرامت در قرارداد وجود نداشته باشد باز هم مي‌توان از فدراسيون و اتحاديه فوتبال كانادا شكايت كرد و از آنها غرامت گرفت.
دراگان بالاخره اعتراض كرد
با از دست رفتن فيفادي خرداد تنها دو فرصت ديگر براي برگزاري بازي دوستانه براي ايران وجود دارد و با شرايط فعلي احتمال اينكه بازي قابل توجهي تدارك ديده شود بسيار اندك است. سه روز ديگر قرار است مجمع عمومي فدراسيون فوتبال برگزار شود و اعضا به ماندن يا بازگشت شهاب‌الدين عزيزي خادم و چند نفر از اعضاي هيات‌رييسه راي بدهند. هر اتفاقي در مجمع دهم خرداد يك تنش ديگر در فوتبال ايران به وجود خواهد آورد و بخش ديگري از انرژي تيم ملي را هدر خواهد داد. تيم ملي در چنين شرايطي قرار است آبان‌ماه در جام جهاني به مصاف رقباي تا بن دندان مسلحي برود كه بازي‌هاي تداركاتي‌شان فيكس شده و اردوها‌ي‌شان به صورت منظم برگزار مي‌شود. شايد بهتر باشد از همين امروز همه روي ايده پايين آوردن انتظارات مردم از تيم ملي كار كنند تا در صورت بروز يك نتيجه غير قابل باور مردم دچار افسردگي نشوند! دراگان اسكوچيچ سرمربي تيم ملي بعد از مدت‌ها سكوت در مورد شرايط روز گذشته بالاخره اعتراض خود را نشان داد. مرد كروات در استوري اينستاگرامش نوشت: «به نظر مي‌رسد كه رتق و فتق امور مهم‌تري چون برگزاري مجمع فدراسيون فوتبال موجب شده آماده‌سازي تيم ملي و برآورده كردن نيازهاي فني و تداركاتي اين تيم اولويت اول مسوولان مربوطه نباشد. در وضعيت سورئال‌گونه فعلي وظيفه حرفه‌اي و اخلاقي كادر مربيان و بازيكنان اين است كه آنچه در توان دارند را با تمام وجود براي حفظ بزرگ‌ترين سرمايه تيم ملي كه عشق و اميد هواداران اين تيم در سراسر دنياست به كار گيرند. حق مسلم هر ايراني است كه در مورد تيم ملي و به ويژه آنچه از آغاز مسابقات انتخابي جام جهاني تا به امروز بر اين امانت ارزنده گذشته و مي‌گذرد بيشتر بدانند. در يك كنفرانس خبري در اين مورد به تفصيل صحبت خواهم كرد.»
دو دلیل عمده برای لغو بازی از سوی رسانه‌های کانادایی اعلام شد: خودداری بازیکنان کانادا از حضور در این بازی و کنار کشیدن یک اسپانسر مشترک. ریک وستهد خبرنگار کانادایی، پیش از اعلام رسمی لغو یک طرفه بازی دوستانه کانادا و ایران از سوی فدراسیون فوتبال کانادا، نوشت بازیکنان تیم ملی کانادا امتناع خود را از حضور در این دیدار دوستانه به فدراسیون فوتبال کشورشان اعلام کرده‌اند. یکی دیگر از خبرنگاران هم اعلام کرد اسپانسر مشترک هر دو کشور بعد از افزایش فشارها از همکاری انصراف داده است.
دراگان اسکوچیچ سرمربی تیم ملی در واکنش به لغو بازی ایران و کانادا در استوری اینستاگرامش نوشت: «به نظر می‌رسد که رتق و فتق امور مهم‌تری چون برگزاری مجمع فدراسیون فوتبال موجب شده آماده‌سازی تیم ملی و برآورده کردن نیازهای فنی و تدراکاتی این تیم اولویت اول مسوولین مربوطه نباشد. در وضعیت سورئال گونه فعلی وظیفه حرفه‌ای و اخلاقی کادر مریبان و بازیکنان این است که آنچه در توان دارند را با تمام وجود برای حفظ بزرگ‌ترین سرمایه تیم ملی که عشق و امید هواداران این تیم در سراسر دنیاست به کار گیرند.