رمزگشايي از نقاط مبهم مذاكرات
حسن بهشتي‌پور
به نظر مي‌رسد، مذاكرات ايران با كشورهاي 1+4 و امريكا در وضعيت ويژه‌اي قرار گرفته كه پيش‌بيني در خصوص چشم‌اندازهاي محتمل را بسيار دشوار مي‌سازد. هرچند وزير امور خارجه ايران با صراحت اعلام نكرده كه ايران طرح بورل را رد كرده است، اما اظهار داشته كه بعد از ارايه طرح بورل، ايران طرح متقابلي را روي ميز گذاشته است تا از سوي مقامات اروپا به امريكا پيشنهاد شود. عباراتي كه نشان مي‌دهد طرح بورل مورد توجه ايران قرار نگرفته و گفت‌وگوها وارد مسير متفاوتي شده است. از سوي ديگر بررسي موضع‌گيري‌هاي مقامات امريكايي، نشان مي‌دهد كه امريكا رويكرد دو‌گانه‌اي را در مواجهه با پرونده هسته‌اي ايران در پيش گرفته است. رويكرد دو‌گانه‌اي كه ممكن است برجام را وارد فاز تازه‌اي از ابهام و ركود كند. صحبت‌هاي رابرت مالي در كميته روابط خارجه سنا، بيانگر آن است كه مقامات دولت فعلي امريكا به‌رغم همه انتقاداتي كه از سياست‌هاي گذشته ترامپ داشته‌اند و معتقدند كه رويكرد ترامپ، برجام را به كما برده، اما خودشان همان سياست‌ها را به شكل تازه‌اي ادامه مي‌دهند. يعني فحواي اظهاراتي كه توسط مالي مطرح شده، مبتني بر اين ديدگاه كلي است كه دولت فعلي امريكا معتقد است، موضوع كلي تحريم‌هايي كه ترامپ عليه ايران و سپاه وضع كرده، خارج از برجام است و اگر قرار باشد درباره موضوعاتي خارج از برجام صحبت شود، بايد در خصوص ساير گزاره‌هاي مورد علاقه امريكا مانند مسائل منطقه‌اي، مساله موشكي و... نيز بحث و تبادل نظر شود. اين صحبت‌ها نشان مي‌دهد كه حتي برخي تصورات در خصوص اينكه امريكا پذيرفته نام سپاه پاسداران از ليست گروه‌هاي تروريستي (در عين باقي ماندن تحريم‌ها عليه سپاه) خارج شود، واقعيت نداشته و امريكا زير بار يك چنين تعهداتي نيز نرفته است. به نظر مي‌رسد امريكا يكي به ميخ مي‌زند و يكي هم به نعل مي‌كوبد. هرجا پاي منافع امريكا در ميان باشد، طوري رفتار مي‌كند كه مايل به توافق است و هر زمان كه صحبت از منافع و مطالبات ايران در ميان است، رويكرد سفت و سخت‌گيرانه‌اي از خود نشان مي‌دهد. در واقع هر وقت قرار است فضاي داخلي كشور امريكا مهار شود، محكم اعلام مي‌شود، تحريم‌ها تداوم دارد و ايالات متحده تنها در چارچوب برجام گفت‌وگوها با ايران را ادامه مي‌دهد. اما هر زمان كه پاي ميز مذاكره قرار مي‌گيرند و با اين واقعيت روبه‌رو مي‌شوند كه بايد به مطالبات ايران نيز توجه كنند، هيچ انعطافي از خود نشان نمي‌دهند. در عين حال همواره در فضاي رسانه‌اي نيز اينگونه فضاسازي مي‌كنند كه خواستار رسيدن به تفاهم و توافق هستند و در اين زمينه اراده جدي دارند. از سوي ديگر، ايران هم نشان داده تا زمان دستيابي به مطالباتش، عقب‌نشيني نخواهد كرد و همچنان خواستار دستيابي به منافع خود ذيل برجام است. در اين ميان اظهارات تازه‌اي از سوي امير عبداللهيان وزير خارجه مطرح شده است كه مسير تحليل‌ها را مبهم مي‌كند. امير عبداللهيان اخيرا اشاره كرده موضوع اصلي در بحث مذاكرات، موضوع تحريم‌هاي سپاه پاسداران و قرار گرفتن سپاه در ليست گروه‌هاي تروريستي نيست و مسائل ديگري در اين ميان وجود دارد كه باعث توقف در پيشرفت مذاكرات شده است. وزير امور خارجه كشورمان اما اشاره نمي‌كند كه اين موضوعات مبهم در روند كلي گفت‌وگوها كه باعث ايجاد مانع شده، چيست. وقتي تحليلگران مجموعه اين قطعات پازل را در كنار هم قرار مي‌دهند به اين نتيجه مي‌رسند كه هنوز گشايش جديدي در روند گفت‌وگوها شكل نگرفته است. در واقع دو طرف هنوز بر سر مواضع بنيادين خود هستند و تلاش مي‌كنند تا طرف مقابل را مجبور به قبول خواسته‌هاي مورد نظر خود كنند. در اين شرايط بايد منتظر تحولات آتي و رخدادهاي بعدي باشيم تا از طريق داده‌هاي اطلاعاتي تازه، تصويري از نقاط مبهم پازل پديدار شود.