زنان شهر و ساختمان‌هاي ناايمن
زهرا نژاد بهرام
خطري كه زندگي آنان و خانواده‌شان
را تهديد مي‌كند
شهر مكان زندگي و حيات اجتماعي شهروندان است در اين ميان ساختمان‌هاي شهري بخش بزرگ و حياتي از شهرها هستند كه عموما محل سكونت موقت و دائم آنها است. ساختمان‌هايي كه اگر به صورت دايمي درنظر بگيريم يعني محل اسكان خانواده‌ها؛ كه بستري است براي سكونت زنان كه بيشترين زمان را در آن طي مي‌كنند. زنان؛ خانه را به اميد ايمن و امن بودن براي خود و خانواده همواره مورد توجه قرار مي‌دهند. خانه سرپناهي است كه اميد و آرزو و زندگي در آن جريان دارد و زنان اين بستر را محيطي امن براي خود و خانواده مي‌دانند. ساخت خانه‌ها و محل‌هاي سكونت موقت كه معمولا شامل محيط كار يا اوقات فراغت يا خريد فضاي ديگري است كه ايمني و امنيت آن ضرورتي انكارناپذير در شهر است. كم‌توجهي به ايمني سازه‌هاي سكونت شهري نگراني است كه امروزه به‌شدت از سوي شهروندان و مديريت شهري بايستي مورد توجه قرار گيرد. براساس اين نگراني در ايران بعد از زلزله بم مقررات ملي ساختمان با شدت و توجه بيشتري ايجاد و تسري پيدا كرد و سازمان نظام مهندسي با اين دستور كار در فضاي ساخت و ساز شهري با قوت بيشتري وارد شد، اما با تجربه ساخت و سازهاي اخير و كم‌توجهي به مقررات ملي ساختمان براساس آمارهايي كه از سوي رييس سابق اين سازمان ارايه شده ظاهرا امنيت و ايمني ساختمان‌ها با هاله‌اي از ابهام روبه‌رو شده است. به گفته خرم رييس وقت اين سازمان دردوره قبل، 120 برج در شمال شهر تهران روي گسل ساخته شده و براساس آمارهاي سال 1399 بيش از 33 هزار ساختمان ناايمن در شهر تهران شناسايي شده كه قريب به 129تاي آن در حوزه پرخطر هستند!
با اين نگاه تصوير امن و امنيت در ساختمان‌هاي شهري براي زنان كه فرزندان يا همسران‌شان يا حتي خودشان براي اقامت موقت يا دايم به آنها مراجعه مي‌كنند چگونه است؟!
زنان كه دغدغه سلامت خانواده براي آنها از جدي‌ترين مسائل مي‌باشد هر روز را با نگراني طي مي‌كنند و هر شب را با نگراني از مكاني كه در آن زندگي مي‌كنند به‌سر مي‌برند. براساس آمارهاي سازمان آموزش و پرورش تهران در دوره‌اي كه عضويت شوراي شهر را برعهده داشتم در سال 1399 بيش از 1000 مدرسه در بافت فرسوده بود كه نگراني جدي از ادامه فعاليت آنها به دليل سازه نامناسب وجود داشت. با اين آمارها به واقع زنان شهري هر روز را با دغدغه‌اي از جنس ايمني و ناامني طي مي‌كنند و نگراني آنها بستري براي بروز دغدغه‌هاي فراوان است. دراين ميان آتش‌سوزي‌هاي احتمالي كه بر اثر كم‌توجهي به سازه‌ها و نظارت سازمان آتش‌نشاني در كمين آنها است نيز قابل تامل مي‌باشد. در حادثه سينا اطهر تهران(1) تعدادي از همشهريان جان خود را از دست دادند كه بخش بزرگي از آن زنان بودند. در حادثه متروپل اهواز تعداد زيادي از زنان، جان خود را از دست دادند! اين مهم بيانگر آن است كه ايمني ساختمان‌ها به صورت مداوم و هميشگي بايد مورد توجه مسوولان و مديريت كشوري قرار بگيرد. بر اين اساس در سال 1398 طرح ايمني برخط يا سامانه ايمني ساختمان به تصويب شوراي پنجم رسيد و سازمان آتش‌نشاني مسوول بررسي و انتشار اسامي ساختمان‌هاي ناايمن در اين سامانه بود!
اما اين مهم از سوي مديريت بعدي شهري مورد توجه قرار نگرفت و از همه نگران‌كننده‌تر حذف سازمان آتش‌نشاني از نظارت و تاييد ايمني ساختمان‌هاي شهري بود!(2)
از اين رو ضروري است مديريت شهري و نظام مهندسي با توجه به تجارب حادثه متروپل و غم و رنج زناني كه بازمانده اين حادثه دردناك بودند يا قرباني ناايمني اين سازه شهري بودند! با بازنگري و ايجاد شناسنامه ايمني براي ساختمان‌هاي شهري اعم از مسكوني و تجاري و اداري اقدام عاجل نمايند. پيش از اين با تلاش‌هاي كميسيون‌هاي عمران و شهر‌سازي شوراي شهر تهران، صدور شناسنامه فني براي ساختمان‌ها از الزامات جدي بود اما با مقاومت از سوي سازندگان و برخي بخش‌هاي شهرداري به سرانجام نرسيد.حتي نمونه عيني آن نيز رونمايي شد! اين مهم دو اثر جدي بر ايمني ساختمان‌هاي شهري دارد؛ نخست آنكه در صورت بروز حادثه امكان دسترسي به بخش‌هاي مختلف به وجود مي‌آيد و دوم آنكه با عنايت به اصول و قواعد مصوب ساخت آنها مورد بررسي قرار مي‌گيرد. با اين وجود بروز حادثه متروپل شايد زنگ خطري براي توجه به اين مهم باشد كه ايمني اصلي اساسي براي حيات در شهر است. زنان شهري با اطمينان به نهادهاي ناظر و تصميم‌سازي و تصميم‌گير در زير سرپناهي زندگي مي‌كنند كه بايد پاسخ آن را به روشني در يابند. اين مهم در صورتي محقق مي‌گردد كه تمركز بر رعايت قوانين ساخت و ساز در كشور و پيوستگي بيشتر سازمان نظام مهندسي و مديريت شهري از يك‌سو و نظارت نهادهاي صنفي و سازمان استاندارد بر مصالح مورد استفاده و اصول ساخت صورت پذيرد.
زنان كه شهروندان شهرها هستند نيازمند امنيت خاطر از سرپناهي هستند كه در آن زندگي، كار و... مي‌كنند. بي‌توجهي به اين خواست يعني ناديده گرفتن حقوق شهروندي آنان و ديگر شهروندان و بي‌توجهي به حداقل‌هاي مسووليت‌پذيري شهري!
1- https: //www.farsnews.ir/news
2- https: //www.yjc.news/fa/news/