پهپادهاي ايران، تحكيم روابط تهران با دوشنبه
و نگاه به شرق
وبگاه شبكه خبري «الجزيره» اخيرا در گزارشي به قلم «جورجيو كافيرو» به موفقيت ايران در تقويت روابط با كشورهاي آسياي مركزي پرداخت و نوشت، ساخت پهپاد «ابابيل» ايران در تاجيكستان به نشانه تقويت روابط تهران و دوشنبه و نگاه ايران به شرق است. به گزارش خبرگزاري فارس، در بخش‌هايي از اين گزارش آمده است، ايران از ديرباز با تمركز بر كشورهاي عربي در غرب خود و حمايت از دولت‌هاي متحد و بازيگران غيردولتي، يك قدرت تاثيرگذار در منطقه اطراف خود بوده، با اين حال، سفر «امامعلي رحمان» رييس‌جمهور تاجيكستان به تهران در ۳۰ مه (دوشنبه ۳۰ خرداد) و افتتاح كارخانه جديد پهپادهاي ايران در شهر «دوشنبه» پايتخت تاجيكستان در دو هفته قبل، گواه جهت‌گيري سياست خارجي ايران در «نگاه به شرق» را نشان مي‌دهد.
ايران و تاجيكستان با زبان و فرهنگ مشترك
در بخش ديگر اين گزارش با تمركز به دامنه روابط تهران با دوشنبه آمده است، تاجيكستان نه در خاورميانه، بلكه در آسياي مركزي قرار دارد. با اين حال، از زمان استقلال تاجيكستان در سال ۱۹۹۱، ايران عمدتا روابط خوبي با دوشنبه داشته است. زبان مشابه و پيوندهاي فرهنگي قوي، براي روابط ايران و تاجيك حياتي بوده است. تاجيكستان به عنوان فقيرترين جمهوري‌هاي شوروي سابق، خوشحال است كه شركاي بين‌المللي جديدي براي كمك به كاهش وابستگي خود به روسيه به دست آورده، در حالي كه براي ايران، گشايشي به سمت آسياي مركزي و احياي مجدد فضاي فرهنگي گسترده‌تري فراهم كرده است. اگرچه اين روابط در اواسط دهه ۲۰۱۰ كاهش يافت، اما روابط بار ديگر بهبود يافت و منجر به افزايش بيش از دو برابري تجارت دوجانبه بين سال‌هاي ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ به ۱۲۱ ميليون دلار شد. در فوريه، مقامات ايران و تاجيكستان همچنين متعهد شدند كه تجارت سالانه را به ۵۰۰ ميليون دلار افزايش دهند.
كافيرو نوشت، تاجيكستان به عنوان كشور محصور در خشكي، بنادر «چابهار» و «بندرعباس» ايران را براي دسترسي به خليج‌فارس و درياي عرب حياتي مي‌بيند. از سويي ديگر تقويت روابط، به ويژه همكاري‌هاي دفاعي، بين ايران و تاجيكستان با نگراني هر دو كشور در مورد ناامني در افغانستان تحت حاكميت طالبان همراه است.
تقابل ايران با تركيه و عربستان در تاجيكستان
«اميد رحيمي» از تحليلگران موسسه «مطالعات آسياي مركزي و افغانستان» گفت: «ايران و تاجيكستان هر دو نگراني‌هاي امنيتي متقابلي در افغانستان دارند. ايران همچنين ثبات و امنيت در تاجيكستان و آسياي مركزي را به عنوان منافع راهبردي خود تعريف مي‌كند. شمال شرق تنها منطقه امن بدون تهديد مستقيم در جغرافياي پيراموني ايران است.»
ايران در حالي كه به تاجيكستان نفوذ مي‌كند و همكاري دفاعي با اين كشور را تعميق مي‌بخشد، در عين حال مي‌خواهد با نفوذ عربستان سعودي در دوشنبه مقابله كند. رقابت تركيه و ايران در منطقه نيز در اين معادله نقش دارد. تركيه قبلا جمهوري آذربايجان را با هواپيماهاي بدون سرنشين «بيرقدار» مسلح كرده و آنها را به ساير كشورهاي آسياي مركزي فروخته است. ايران احتمالا كارخانه جديد خود را در دوشنبه به عنوان بخشي از تلاش براي رقابت با آنكارا مي‌بيند.