گفت‌وگوي «اعتماد» با يك جامعه‌شناس
در خصوص دستگيري سه نوجوان قرباني اينستاگرام:
نوجوانان در دام
برنامه‌هاي اينستاگرامي
سرهنگ پاشايي: دو دختري كه در اين ويديوها حضور داشتند احضار و تفهيم اتهام شده‌اند
بهاره شبانكارئيان
بي‌گناه هستند و سن كمي دارند. خودشان درك درستي از اعمالي كه انجام مي‌دهند، ندارند و مانند عروسك خيمه‌شب‌بازي در فضاي مجازي براي نمايش به مخاطبان به بازي گرفته مي‌شوند. كودكاني كه در فضاي مجازي خصوصا اينستاگرام براي بازي در سناريوهاي افراد بزرگسال به كار گرفته مي‌شوند در چهار سال اخير عنوان «كودكان كار مجازي» را در رسانه‌ها به خود اختصاص دادند. كودكاني كه فقط براي به دست آوردن مبالغ ميلياردي از طريق خانواده يا بستگان‌شان، بازيچه چنين فضاهايي مي‌شوند. تا قبل از اينكه فضاي مجازي در ميان مردم طرفداراني را پيدا كند برخي از خانواده‌ها فرزندان خود را بر سر چهارراه‌ها مي‌بردند و به آنها ياد مي‌دادند در مقابل ماشين‌ها و آدم‌هاي ديگر برقصند؛ گدايي كنند؛ خود را به مريضي بزنند؛ اسپند دود كنند و... تا مبلغي را دريافت كنند.، شايد ظاهرا كودك يا نوجواني كه براي انجام اين كار به خيابان‌ها برده مي‌شد شاد بود و مي‌خنديد، اما مگر آن كودك مي‌دانست كه در آينده چه تبعاتي از نظر روحي و رواني زندگي او را تحت‌الشعاع قرار مي‌دهد؟ حالا كمي پيشرفته شده و خانواده‌هاي اين كودكان در برخي موارد شايد نياز شديدي به دريافت اين مبالغ نداشته باشند، اما يا در به دست آوردن مبالغ هنگفت طمع مي‌كنند و كودكان خود را در اختيار فضاي مجازي مي‌گذارند يا به دنبال ديده شدن فرزندان‌شان هستند، اما به چه قيمت؟ به گفته يك جامعه‌شناس اكثر اين كودكان در آينده خودكشي خواهد كرد. در چند روز اخير ويديوهايي از پسر نوجوان ۱۴ سالهاي به همراه دو دختر نوجوان در اينستاگرام منتشر شده است كه نشان مي‌دهد اين كودكان بيشتر قربانيان اميال و خواسته‌هاي پدر و مادرشان هستند. يعني خودشان هم در اين صفحه‌ها فقط بازيگر هستند. اين ويديوها و صحبت‌هاي ميان اين نوجوانان به قدري نامتعارف بود كه ابتدا با واكنش‌هاي منفي زيادي در فضاي مجازي روبرو شد تا جايي كه پاي پليس فتا به ميان آمد و خبر دستگيري اين سه نوجوان از طريق پليس اعلام شد. پيرامون اين موضوع سرهنگ رامين پاشايي معاونت فرهنگي - اجتماعي پليس فتا در گفت‌وگو با برنامه راديويي استوديو هشت شبكه نمايش به اين موضوع اشاره كرد و درباره ورود پليس فتا اعلام كرد كه پليس فتا سراغ اين مورد رفته و پرونده در حال پيگيري است. چون ما درباره چند كودك يا در خوش‌بينانه‌ترين حالت نوجوان، صحبت مي‌كنيم و امثال اين پيج‌ها و افراد را ما زياد داريم. بيشتر سعي مي‌كنيم با احضار والدين و توجيه آنها پيش برويم. متاسفانه اين كودكان بيشتر قرباني اميال و خواسته‌هاي پدر و مادرشان هستند. يعني خودشان هم در اين صفحه‌هاي‌شان فقط بازيگر هستند. درباره اين پرونده بنده به ضرس قاطع عرض مي‌كنم اشخاص ديگري پشت صحنه هستند و پرونده درحال پيگيري است. همان‌طوركه عرض كردم چون مرتبط با طيفي از كودكان و نوجوانان است، ما نگاه‌مان نگاه ارشادي است، ولي متاسفانه اينها آن هنجارها و عرف را رد كرده‌اند و محتوايي را منتشر مي‌كنند كه واقعا باعث نگراني والدين و خانواده‌ها شده است. قطعا برخورد لازم انجام خواهد شد؛ آن هم نه فقط درمورد ايشان، بلكه درباره بيشتر صفحه‌هايي كه در رصد ما قرار مي‌گيرند. همان‌طوركه عرض كردم پرونده تشكيل شده است. حالا جهت اطلاع شهروندان بايد بگويم شخص ديگري از بستگان ايشان هم در اين پرونده نقش دارد كه ما در حال پيگيري اين موضوع نيز هستيم. دو دختري كه در اين صفحه حضور داشتند احضار و تفهيم اتهام شده‌اند.
نوجوانان با ديدن اين ويديوها تحت‌تاثير
قرار مي‌گيرند
«امان‌الله قرايي مقدم» جامعه‌شناس در خصوص خبر منتشر شده مربوط به اين سه نوجوان به «اعتماد» مي‌گويد: «با توجه به اينكه در حال حاضر فضاي مجازي تمام افكار نوجوانان، جوانان و حتي ميانسالان را در برگرفته و چون نوجوانان و جوانان بيشتر به جاي اينكه ادراكي فكر كنند احساسي فكر مي‌كنند، بيشتر مي‌توانند تحت‌تاثير اين ويديوها و امثال اين صحنه‌ها در فضاي مجازي قرار بگيرند. بهرهبرداري از اين كودكان و نوجوانان در واقع به نوعي بهرهبرداري محسوب مي‌شود و افرادي كه در پشت پرده از آنها استفاده اين‌چنيني مي‌كنند، مي‌خواهند از آنها بهرهبرداري كنند. البته اين را هم بگويم افرادي كه با اين افكار از اين كودكان يا نوجوانان بهره مي‌برند مي‌خواهند كودكان و نوجوانان ديگر را تحت‌تاثير قرار بدهند تا بتوانند از آنها نيز بهرهبرداري كنند و چه بسا با اين روش افراد سودجو نيز به منبع درآمد زيادي از طريق اين كودكان دست پيدا مي‌كنند. متاسفانه بهرهبرداري از اين كودكان و نوجوانان در فضاي مجازي و حتي نوجواناني كه چنين صحنه‌هايي را مي‌بينند، بسيار آسيب‌زا است و در جامعه مي‌تواند اثرات مخربي را از خود به جا بگذارد. ديدن چنين صحنه‌هايي در فضاي مجازي براي كودكان و نوجوانان مناسب نيست و همان‌طوركه گفتم چون آنها احساسي فكر مي‌كنند و مساله را درك نمي‌كنند به راحتي مي‌توانند به انحراف كشيده شوند و ديگر افرادي كه در همين سن قرار دارند را آلوده كنند. ببينيد اين نوجوانان فكر نمي‌كنند كه چرا بايد اين كارها را انجام بدهند و چون در معرض ديد مخاطبان زيادي قرار مي‌گيرند، حتي برايشان خوشايند نيز مي‌تواند باشد. اگر اين كودكان و نوجوانان از طريق خانواده‌ها راهنمايي نشوند ممكن است از ارزش‌هاي اجتماعي فاصله بگيرند و اكثر اين نوجوانان در آينده خودكشي خواهند كرد. از سوي ديگر وقتي اين كودكان و نوجوانان از جامعه طرد مي‌شوند و احساس همبستگي و تعلق به جامعه را نداشته باشند به انحراف كشيده مي‌شوند. حالا اين انحرافات مي‌تواند انحرافات جنسي، اخلاقي، ناموسي و... باشد.» اين جامعه‌شناس در ادامه مي‌گويد: «اين سه نوجوان و امثال اينها چون وارد مرحله ادراكي نشدند بنابراين هرچه به آنها ديكته مي‌شود را گوش مي‌دهند و به آن دستورات توجه مي‌كنند. حالا به او مي‌گويند ملكه كنارت باشد براي اين نوجوان كه فرقي نمي‌كند او فقط به حرف افرادي كه پشت پرده اين نمايش هستند گوش مي‌دهد. ببينيد ما در جامعه‌شناسي از اين بچه‌ها به عنوان يك سلول فاسد نام مي‌بريم كه مي‌توانند هم سن و سالهاي خودشان را نيز فاسد كنند. در نتيجه آسيب‌زايي در جامعه بيشتر و بيشتر مي‌شود. من توضيحي هم در مورد تلفن، فضاي مجازي و امثال اينها بدهم؛ تمام اين ابزار كه جنبه منفي ندارند، جنبه مثبت هم دارند اما به دليل محروميت‌ها و محدوديت‌هايي كه در مورد جوانان و نوجوانان به كار گرفته شده و ما اين قشر را نه در مدرسه و نه در خانواده آگاه و آشنا نمي‌كنيم و گاهي صحبت در خصوص اين مسائل تابوي اجتماعي حساب مي‌شود و ممنوع است كه به نوجوانان و جوانان تمام مسائل را بياموزيم، چه مسائل جنسي، چه دوستي و... بنابراين نوجوانان و جوانان بدون آگاهي به اين سمت كشيده مي‌شوند و تحت‌تاثير قرار مي‌گيرند. البته اين مسائل در تمام دنيا وجود دارد، اما جايي كه مدرسه و خانواده نمي‌تواند آگاهي‌سازي كند مشكلات مخربي دامن اين نوجوانان و جوانان را مي‌گيرد.» پسربچه‌اي كه دو سال پيش در لايوي با «مينا نامداري» يكي از بلاگرهاي اينستاگرام صحبت‌هاي نامتعارفي را عنوان كرد. آن پسربچه ممكن است تحت‌تاثير فضاي مجازي و دوستان خود قرار گرفته باشد چه بسا كه در اين سن و سال نوجوانان گرايش زيادي به چنين فضاهايي دارند اما نقش خانواده‌ها در برخورد با فرزندان خود چيست؟ آيا بايد آنها را براي ديده شدن به هر نحوي در معرض نمايش مخاطبان بگذارند يا نكات لازم را براي استفاده از فضاي مجازي به نوجوانان خود آموزش بدهند.