با ادامه پيشروي روسيه در لوهانسك، مقام‌هاي امريكايي از آينده جنگ اوكراين مي‌گويند
جنگ اراده‌ها و لجستيك
محمدحسين لطف‌الهي
زماني كه روسيه به محاصره شهر كي‌يف پايان داد و تمركز خود را روي پيشروي در مناطق شرقي اوكراين گذاشت، مقام‌هاي ارشد دولت بايدن اعلام كردند كه تحولات 4 الي 6 هفته آينده، مسير نهايي جنگ را تعيين خواهد كرد. با عبور از اين بازه زماني، اين مقام‌ها مي‌گويند تصوير آينده جنگ از هميشه آشكارتر است: روسيه قلمروي بيشتري را تحت سلطه خود در خواهد آورد اما هيچ يك از دوطرف نمي‌توانند كنترل كامل اين مناطق را در اختيار داشته باشند، چرا كه توان ارتش روسيه تحليل رفته و در مقابل نيروهاي اوكرايني مرتبا با سلاح‌هاي پيشرفته غربي تجهيز مي‌شوند.
در حالي كه روسيه گام‌هاي نهايي را براي تصرف شهر سويردونتسك در لوهانسك برمي‌دارد و به پيشروي آهسته اما پيوسته خود در شرق ادامه مي‌دهد، ژنرال مارك ميلي، رييس ستاد مشترك ارتش ايالات متحده مي‌گويد ارسال تجهيزات پيشرفته نظامي به اوكراين و يادگيري نحوه استفاده از سامانه‌هاي توپخانه دوربرد امريكايي از سوي نيروهاي اين كشور مي‌تواند به نظاميان اوكرايني فرصت دهد تا شرايط ميدان نبرد را تغيير داده و از ادامه پيشروي‌ها جلوگيري كنند. از نگاه مقام‌هاي وزارت دفاع امريكا، اين پيش‌بيني مارك ميلي به معناي آن است كه روسيه به رغم موفقيت در تسخير بخش عمده‌اي از لوهانسك، در ادامه پيشروي‌ها براي تحت اختيار گرفتن دونتسك كه از نظر استراتژيك اهميت بيشتري دارد با مشكلات زيادي روبرو خواهد شد. دونتسك يكي از استان‌هاي شرقي اوكراين و بخشي از منطقه موسوم به دونباس است كه منابع معدني و معادن زيادي را در خود جاي داده و از سال 2014 همزمان با اشغال شبه‌جزيره كريمه از سوي روسيه، خط مقدم درگيري‌ها ميان جدايي‌طلبان روس و نيروهاي ارتش اوكراين بوده است. فرماندار منطقه لوهانسك در شرق اوكراين مي‌گويد نيروهاي روسي تقريبا شهر استراتژيك سويردونتسك را تصرف كرده‌اند و نيروهاي اوكرايني تنها يك كارخانه را در اختيار دارند. در هفته‌هاي اخير شهر سويردونتسك صنعتي كانون اصلي حملات روسيه بود و درگيري‌هاي شديدي در آن رخ داد. سرهئي هايدايي گفت كه نيروهاي اوكرايني در كارخانه شيميايي آزوت موضع گرفته‌اند، جايي كه صدها غيرنظامي نيز به آن پناه برده‌اند. پيش‌تر درحالي كه غيرنظاميان در زيرزمين آزوت پناه گرفته بودند، نيروهاي اوكراين و روسيه براي كنترل شهر در بيرون اين كارخانه مي‌جنگيدند. با تصرف سويردونتسك، كنترل تقريبا تمام منطقه لوهانسك به دست روسيه مي‌افتد. سازمان ملل پيش‌تر در خصوص گير افتادن غيرنظاميان در اين شهر هشدار داده بود. رسانه‌هاي روسي هم نيروهاي اوكرايني را به خاطر اينكه غيرنظاميان در كنار آن به تله افتاده‌اند مقصر شناختند و گفتند كه جنگجويان در اين كارخانه از ساكنان به عنوان «سپر انساني» استفاده مي‌كنند. روسيه در روز چهارشنبه قول داد يك مجراي انسان‌دوستانه براي تخليه كارخانه آزوت از غيرنظاميان به طرف بخش تحت كنترل روسيه باز كند. اما باز شدن چنين مسيري تاكنون تاييد نشده است. روز چهارشنبه يك مقام جدايي‌طلب نزديك به روسيه، نيروهاي اوكرايني را متهم كرد كه برنامه تخليه كارخانه از غيرنظاميان را «كاملا نقش بر آب» كرده‌اند. بنابر آخرين اعلام كميسارياي عالي حقوق بشر سازمان ملل متحد، از زمان حمله روسيه به اوكراين تا ۱۹ ژوئن ۲۰۲۲ دست‌كم ۴۵۰۰ نفر جان خود را از دست داده‌اند. ۳۰۴ تن از كشته‌شدگان كودك بودند.
پس از هفته‌ها نبرد خونين در شرق، در حالي كه مقام‌هاي اوكرايني تعداد كشته‌شدگان را به‌طور ميانگين روزانه 200 سرباز ارزيابي مي‌كنند، سرويس‌هاي اطلاعاتي غربي تلفات روسيه را نيز تقريبا به همان ميزان تخمين مي‌زنند. مقام‌هاي امريكايي مي‌گويند انتظار دارند روسيه به زودي كل منطقه لوهانسك را تصرف كند. يكي از مقام‌هاي دفاعي ايالات متحده به نيويورك تايمز گفت كه او پيش‌بيني مي‌كند كه شهرهاي سويردونتسك و ليزيچانسك طي چند روز آينده به‌طور كامل سقوط كنند، زيرا نيروهاي روسي منطقه را به‌طور مداوم با توپخانه سنگين و «بمب‌هاي كور» - مهمات هدايت نشده‌اي كه تلفات زيادي وارد مي‌كند - هدف قرار مي‌دهند.
مقام‌هاي امريكايي پيشروي نيروهاي زميني روسيه را «كند» توصيف كرده و مي‌گويند در برخي موارد هفته‌ها زمان مي‌برد كه آنها يك يا دو مايل رو به جلو حركت كنند. از نگاه اين مقام‌ها اين مساله يا نشانگر كمبود سربازان پياده نظام در ارتش روسيه است يا نشان مي‌دهد پس از اتفاقات فاجعه‌بار هفته‌هاي اوليه در پيش‌بيني خطوط تداركاتي مسكو بسيار محتاط‌تر از قبل شده و اين پيشروي آهسته و پيوسته تصميمي دورانديشانه براي جلوگيري از تكرار اشتباهات گذشته است.
بسياري از كارشناسان نظامي معتقدند در جبهه شرقي نيروهاي روسيه عملا در بهترين وضعيت ممكن قرار دارند. واشنگتن پست در اين باره مي‌نويسد: «روسيه در اوج كارآمدي نظامي در شرق قرار دارد چرا كه توپخانه‌هاي وعده داده شده به اوكراين هنوز در مسير رسيدن به اين كشور هستند و توان تسليحاتي اوكراين قابل مقايسه با روس‌ها نيست كه توپخانه‌اي سنگين و آمادگي عملياتي لازم براي استفاده از اين توپخانه دارند.» ولوديمير زلنسكي رييس‌جمهور اوكراين نيز روز گذشته به اين مساله اشاره كرد و گفت كه «تأمين تعداد كافي از تجهيزات توپخانه‌اي به ما كمك خواهد كرد تا بر روس‌ها برتري پيدا كنيم و در نهايت به شكنجه حضور روس‌ها در دونباس پايان بدهيم.»
مقام‌هاي پنتاگون انتظار دارند تكميل فرآيند تحويل تجهيزات توپخانه‌اي و هويتزرها به اوكراين و آماده شدن اوكرايني‌ها براي استفاده از اين تجهيزات، روند پيشروي روس‌ها در منطقه دونتسك را تغيير بدهد. آنها معتقدند زمانبر بودن اين فرآيند باعث مي‌شود اميدي به كاربردي بودن اين تجهيزات تا پيش از تسخير كامل لوهانسك از سوي روسيه وجود نداشته باشد.
رييس‌جمهور امريكا روز چهارشنبه هفته گذشته اعلام كرد كه يك ميليارد دلار تسليحات شامل توپخانه دوربرد، موشك‌هاي ضد كشتي و هويتزرهاي پيشرفته براي اوكراين ارسال خواهد شد. بر اساس گزارش‌ها از زمان آغاز تجاوز نظامي روسيه به اوكراين در 24 فوريه، ايالات متحده به حدود 5.6 ميليارد دلار كمك امنيتي به اوكراين متعهد شده اما هنوز مشخص نيست چه بخشي از اين كمك‌ها به اوكرايني‌ها تحويل داده شده است. مقام‌هاي كي‌يف از روند دريافت تجهيزات ناراضي هستند و طي هفته گذشته رييس‌جمهور اوكراين و مشاورانش چندين بار از كشورهاي غربي خواستند تا تجهيزاتي را كه تعهد كرده‌اند به اوكراين تحويل دهند. به گفته آنها، هيچ چيز ديگري جز تسليح مداوم ارتش اوكراين نمي‌تواند جلوي پيشروي روسيه را بگيرد.
لويد آستين وزير دفاع ايالات متحده هفته گذشته در سفر به اروپا از مقام‌هاي كشورهاي اروپايي خواست تا كمك‌هاي نظامي به اوكراين را دو برابر كنند چرا كه «لحظه حياتي» در جنگ فرا رسيده و تداوم تجهيز ارتش اوكراين مي‌تواند به تحقق پيش‌بيني واشنگتن درباره آينده جنگ كمك كند. فردريك بي‌هادجز، از فرماندهان ارشد پيشين ارتش امريكا و تحليلگر مركز سياست‌هاي اروپايي درباره اين مساله مي‌گويد: «جنگ اوكراين براي ماه‌ها به طول خواهد انجاميد اما نظاميان اوكرايني – با تجهيز شدن به توپخانه دوربرد و تسليحات پيشرفته غربي – از اواخر تابستان مي‌توانند جلوي پيشروي روس‌ها را گرفته و براي بازپس‌گيري بخشي از مناطق اشغال شده تلاش كنند.» به گفته او، «عامل موثر در اين تغيير وضعيت برتري لجستيكي اوكراين خواهد بود.» هادجز مي‌افزايد: «ما شاهد آن هستيم كه اوكراين هفته به هفته و با توجه به حمايت‌هاي ناتو و متحدان غربي وضعيت لجستيكي بهتري پيدا مي‌كند در حالي كه روسيه از اين نظر روز به روز بيشتر در مضيقه قرار مي‌گيرد.»
مايكل كافمن، مدير بخش مطالعات روسيه در موسسه تحقيقاتي C.N.A در آرلينگتون باور دارد كه اكنون دوره‌اي حساس براي هر دو طرف است.» به گفته او، «طي چندماه آينده احتمالا نيروهاي هر دو طرف فرسوده خواهند شد، چرا كه اوكراين از هم‌اكنون با كمبود تجهيزات و مهمات روبرو است و روسيه نيز كه آماده يك جنگ زميني مداوم براي اين مدت طولاني نبود، آمادگي لجستيكي خود را به مرور از دست مي‌دهد.» او پيش‌بيني مي‌كند روسيه به پيشروي مايل به مايل ادامه دهد تا زماني كه كرملين تصميم به توقف پيشروي مستحكم‌سازي خط مقدم بگيرد؛ در آن زمان روس‌ها خط مقدم را با ميادين مين و ايجاد استحكامات قابل توجه قدرتمند خواهند كرد كه امكان بازپس‌گيري زمين‌هاي اشغال شده از اوكرايني‌ها گرفته شود. نيويورك تايمز مي‌نويسد: «ضعف‌هاي ارتش اوكراين در حال نمايان شدن و باعث نگراني است. در حالي كه برخي از تحليلگران مستقل پيش‌بيني كرده‌اند كه پيشروي روسيه در سويردونتسك متوقف خواهد شد، كارشناسان دولت ايالات متحده چندان در اين خصوص مطمئن نيستند. برخي از آنها مي‌گويند كه پيشروي روسيه مي‌تواند ادامه يابد و روس‌ها به زودي مي‌توانند در مناطقي كه ضدحمله‌هاي اوكراين موفقيت‌آميز بوده، پيشروي بيشتري داشته باشند. به گفته مقامات فعلي و سابق، تاكتيك‌هايي كه روسيه از آن استفاده مي‌كند، تأثير مخربي در شرق اوكراين دارد و آنقدر ويراني به بار مي‌آورد كه آقاي زلنسكي گفته است كه سربازان بر سر «شهرهاي مرده» مي‌جنگند كه اكثر غيرنظاميان از آنجا فرار كرده‌اند.»
مي‌توان نتيجه گرفت ادامه جنگ، جنگ ميان اراده طرفين براي ادامه متحمل شدن هزينه و همچنين توان آنها در تأمين تجهيزات لازم براي ادامه جنگ است.