توافق براي تعيين افزايش سقف قيمت نفت روسيه
گروه هفت براي وارد كردن ضربه اقتصادي جديد به مسكو آماده مي‌شود
محمدحسين لطف‌الهي
رهبران گروه هفت كشور صنعتي در دومين روز از نشست اين گروه در آلمان توافق كردند كه به منظور افزايش فشارها عليه روسيه مجموعه‌اي از تنبيهات اقتصادي جديد شامل تعيين سقف قيمت جهاني براي محموله‌هاي نفت اين كشور را در نظر بگيرند؛ ايده‌اي كه برخي سياستمداران و كارشناسان درباره عملي بودن آن اختلاف نظر دارند.
سران گروه هفت كه شامل هفت كشور صنعتي دنيا هستند روز دوشنبه پس از گفت‌وگوي ويديوكنفرانسي با ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين تعهد خود را در خصوص حمايت از اين كشور «تا هر زماني كه جنگ به طول بينجامد» اعلام كردند. آنها همچنين براي ضربه زدن به اقتصاد روسيه و خاموش كردن ماشين جنگي كرملين از طريق قطع كردن منابع تامين مالي، تدابير اقتصادي و تحريم‌هايي جديد را عليه روسيه در نظر گرفتند كه شامل تعيين سقف قيمت براي نفت روسيه و افزايش تعرفه واردات كالاهاي روسي مي‌شود. علاوه بر اين، ايالات متحده اعلام كرده كه در پي خريد و ارسال موشك‌هاي زمين به هوا براي ارسال آنها به اوكراين است تا توان كي‌يف براي مقابله با حملات ارتش روسيه افزايش يابد. اين تعهدات جديد در حالي از سوي كشورهاي غربي پذيرفته شد كه زلنسكي در سخنراني خود براي رهبران گروه هفت آشكارا از اينكه احتمال دارد غربي‌ها از هزينه‌هاي جنگ اوكراين و تبعات اقتصادي آن از جمله افزايش قيمت انرژي خسته شوند، ابراز نگراني كرد. آسوشيتدپرس به نقل از يك مقام ارشد امريكايي نوشته است: «جزييات نحوه تعيين سقف قيمت براي محموله‌هاي نفتي روسيه و همچنين بررسي نتايج و تاثير آن روي اقتصاد روسيه از جمله مسائلي است كه قرار است توسط وزراي دارايي كشورهاي گروه هفت در هفته‌ها و ماه‌هاي آينده در خصوص آن تصميم‌گيري شود.» به گفته او، ايالات متحده همچنين تصميم دارد روي 570 دسته از كالاهاي روسي تعرفه اضافه وضع كند و با استفاده از ابزار تحريم، زنجيره تامين دفاعي نيروهاي روسي را كه از مشكلات لجستيكي در جنگ اوكراين رنج مي‌برند را قطع كند. اين مقام آگاه امريكايي گفته: «هدف از تصميمات اخير، گرسنگي دادن به روسيه، گرسنگي دادن به پوتين، قطع دسترسي او به منبع اصلي تامين پول نقد و در نهايت جلوگيري از تبعات ادامه جنگ است.» اين خبرگزاري در خصوص تجهيزات دفاعي كه قرار است براي اوكراين ارسال شود نوشته است: «بايدن مي‌خواهد توافقي را اعلام كند كه بر اساس آن، نروژ در ازاي دريافت پول از ايالات متحده سامانه موشكي زمين به هواي NASMAS را براي اوكراين ارسال مي‌كند.» به نوشته آسوشيتدپرس، قرار است 7.5 ميليارد دلار پول نيز براي تامين هزينه‌هاي جاري دولت اوكراين به كي‌يف داده شود.
واشنگتن‌پست گزارش داده در خصوص جزييات اعمال سقف قيمت براي نفت روسيه اختلافاتي ميان رهبران گروه هفت وجود داشته و همين امر باعث شده جزييات هنوز نهايي نشود. به نوشته اين روزنامه، امانوئل مكرون رييس‌جمهور فرانسه خواهان تعيين سقف قيمت براي گاز روسيه هم بود، اولاف شولتز صدراعظم آلمان اظهار مي‌داشت تعيين سقف قيمت نفت تنها زماني جواب مي‌دهد كه همه خريداران نفت روسيه با آن موافق باشند و ماريو دراگي نخست‌وزير ايتاليا نيز مي‌خواست اطمينان حاصل كند كه اين اقدام با هدف پايان دادن به عامل اصلي تورم و گراني‌هاي كنوني (جنگ) انجام مي‌شود.
كارشناسان معتقدند به رغم درآمدهاي سرشاري كه روسيه از زمان پايان جنگ از طريق فروش نفت و گاز كسب كرده، تحريم‌ها تاثيراتي جدي روي اقتصاد اين كشور داشته و قطع ارتباط روسيه از سيستم مالي جهاني باعث شده مسكو در تامين برخي نيازها و همچنين پرداخت برخي بدهي‌هاي خارجي خود با مشكل روبرو شود. به گزارش بلومبرگ، تحريم‌هاي غربي عليه روسيه راه‌هاي پرداخت اين كشور به اعتباردهندگان خارجي را بسته و باعث شده اين كشور براي اولين‌بار طي يك قرن گذشته بدهي‌هاي خارجي خود را نپردازد. روسيه طي ماه‌هاي اخير راه‌هايي براي دور زدن تحريم‌هاي اعمال‌شده به‌خاطر حمله به اوكراين پيدا مي‌كرد. اما ضرب‌الاجل پرداخت حدود 100 ميليون دلار از بدهي‌هاي اين كشور كه موعد آن در 27 ماه مه بود، با اتمام روز يكشنبه پايان يافت و روسيه نتوانست آن را پرداخت كند. اوراق قرضه اروپايي روسيه از ابتداي ماه مارس با پايين‌ترين قيمت معامله مي‌شوند، ذخاير خارجي بانك مركزي اين كشور مسدود شده‌اند و ارتباط بزرگ‌ترين بانك‌هاي روسيه از سيستم مالي جهاني قطع شده است.
ديدار دوجانبه جانسون و مكرون
لوموند فرانسه گزارش داده است كه در حاشيه نشست رهبران گروه هفت، امانوئل مكرون رييس‌جمهور فرانسه و بوريس جانسون نخست‌وزير بريتانيا گفت‌وگوهايي درباره موضوع جنگ روسيه و اوكراين داشتند. دفتر بوريس جانسون اعلام كرد كه اين دو رهبر در ديدار روز يكشنبه خود درباره ارايه كمك‌هاي بيشتر به اوكراين هم‌نظر بودند. در بيانيه دفتر نخست‌وزير انگليس آمده است: آنها توافق كردند كه اين يك لحظه بحراني در روند اين مناقشه (جنگ اوكراين) بوده و فرصت برگرداندن ورق و تغيير كلي وضعيت فراهم شده است. يك مقام ديگر رياست‌جمهوري فرانسه گفت، ماكرون در اين ديدار ايده خود براي ايجاد يك «جامعه سياسي اروپايي» را بار ديگر تكرار كرد. هدف اين جامعه ايجاد ساختاري جديد است كه به موجب آن، همكاري‌هاي نزديك‌تر كشورهايي كه خواستار عضويت در اتحاديه اروپا هستند يا مي‌خواهند روابط نزديك‌تري با آن داشته باشند، تسهيل مي‌شود و انگليس - كه از اتحاديه اروپا خارج شده - هم مي‌تواند عضوي از جامعه مذكور باشد. اين مقام گفت كه جانسون «اشتياق زيادي» نسبت به اين مساله نشان داده، چون اين طرح مي‌تواند همكاري انگليس با اروپا در زمينه‌هايي به خصوص را تسهيل كند، بدون اينكه نيازي به عضويت در اتحاديه اروپا داشته باشد. اين مقام گفت كه جانسون اين ايده را منصوب به خود دانسته و مي‌گويد كه در سال ۲۰۱۶ آن را مطرح كرده است. مقام مذكور با اين ادعاي جانسون مخالفتي نكرد. اما منابع نزديك به بوريس جانسون با اين ادعاي طرف فرانسوي مبني بر استقبال گرم وي از اين طرح مخالفت كردند و گفتند، احتمال اينكه انگليس به جامعه سياسي اروپايي ماكرون بپيوندد بسيار پايين است. با اين حال، به رغم تنش‌ها بر سر اين مساله، يكي از منابع آگاه هيات انگليسي گفت كه اين دو رهبر در هفته‌هاي آتي ديداري دوجانبه خواهند داشت. به گفته ماكرون، جامعه پيشنهادي وي كشورهاي درون و بيرون اتحاديه اروپا را در بر گرفته و «عصري جديد در همكاري‌هاي سياسي» ايجاد خواهد كرد. ماكرون همچنين در سخنراني خود نسبت به همراهي انگليس ابراز تمايل كرد و گفت: پيوستن به اين جامعه سياسي، به معناي عضويت آتي اتحاديه اروپا نبوده و براي كشورهايي كه اين اتحاديه را ترك كرده‌اند نيز ممنوع نخواهد بود. لندن همچنين نگران اين است كه انگليس در اين جامعه كه تحت سلطه فرانسه و ديگر كشورهاي اتحاديه اروپاست، نفوذ چنداني نخواهد داشت. اين منبع انگليسي گفت: نمي‌خواهيم در سازماني مشابه اتحاديه اروپا محبوس شويم. يك سخنگوي دفتر جانسون گفت: فكر مي‌كنم داشتن كنترل بر مهاجرت و كنترل مرزهاي‌مان يكي از دلايل خروج ما از اتحاديه اروپا بود و به هيچ‌وجه نمي‌خواهيم اين را تغيير دهيم. وي تصريح كرد: البته منطقي است هر ايده‌اي كه كشورهاي هم‌فكر ما ارايه مي‌كنند را در نظر گرفته و به طريق مناسب به آن پاسخ دهيم.
مهار چين و موضوعات اساسي ديگر
موضوع روسيه اما تنها موضوع جدي مذاكرات رهبران هفت كشور صنعتي نبود. رهبران گروه هفت روز يكشنبه در اولين روز نشست، وعده دادند تا براي مقابله با تغييرات اقليمي و بهبود وضعيت سلامت جهاني و همچنين برابري جنسيتي و ارتقاي زيرساخت‌هاي ديجيتال در مجموع حدود ۶۰۰ ميليارد دلار سرمايه‌گذاري كنند. يورونيوز نوشته است: هفت كشور صنعتي دنيا در نظر دارند طي پنج سال آينده پروژه‌هاي خصوصي و دولتي در كشورهاي در حال توسعه را با هدف مهار طرح سرمايه‌گذاري در زيربناهاي اقتصادي چين كه با نام « ابتكار كمربند و جاده» معروف است، تامين مالي كنند. جو بايدن، رييس‌جمهوري امريكا به همراه ديگر سران گروه هفت طرح جديدي را با نام تازه «مشاركت و سرمايه‌گذاري در زيرساخت‌هاي جهاني» راه‌اندازي كرده‌اند. امريكا به تنهايي حدود ۲۰۰ ميليارد دلار از اين بودجه را قرار است تامين كند. بايدن در روز نخست تصريح كرد كه «اين كمك يا فعاليت خيرخواهانه نيست بلكه سرمايه‌گذاري است كه در زمان خود، با سوددهي همراه خواهد شد.» رييس‌جمهوري امريكا تاكيد كرد اين ابتكار به همه كشورها امكان مي‌دهد تا نفع مشخصي از همكاري با «دموكراسي‌ها» عايدشان شود. بايدن بر اين باور است كه صدها ميليارد دلار ديگر هم مي‌تواند از طريق بانك‌هاي توسعه متقابل و موسسات تامين مالي و نهادهاي مرتبط ديگر تامين شود. اورزولا فن در لاين، رييس كميسيون اروپا هم تاكيد كرد كه كشورهاي اروپايي هم حدود ۳۰۰ ميليارد يورو در همين مدت زماني براي به ثمر نشاندن يك گزينه جانشين پايدار در برابر آنچه رييس‌جمهور چين در سال ۲۰۱۳ ايجاد كرده، سرمايه‌گذاري خواهند كرد. طرح اقتصادي گسترده چين با هدف ايجاد نسخه‌اي مدرن از راه ابريشم سابق، شامل «كمربند اقتصادي راه ابريشم» و «راه ابريشم دريايي» براي اتصال آسيا به اروپاست و حدود يك صد كشور را در بر مي‌گيرد. سران اين هفت كشور صنعتي در اين نشست خود همچنين درباره بحران حال حاضر انرژي در دنيا بحث و تبادل نظر كردند و بر لزوم سرمايه‌گذاري در سوخت‌هاي فسيلي تاكيد كردند.