فارن پاليسي بررسي كرد
كمك موشكي چين به عربستان
و رقابت محمد بن سلمان با ايران
كاخ سفيد بار‌ها تاكيد كرده است كه ديدار جو بايدن، رييس‌جمهور امريكا در جده، عربستان سعودي، با رهبران عربستان و ديگر كشور‌هاي عربي در اواسط جولاي، موضوعات مختلفي فراتر از افزايش شديد قيمت‌هاي بين‌المللي نفت را پوشش خواهد داد. دولت حق دارد بر اين پيام پافشاري كند. گفت‌وگوي بايدن با سعودي‌ها نبايد محدود به درخواست از آنها براي پمپاژ نفت بيشتر شود كه به هر حال در كوتاه‌مدت مشكلات بازار انرژي را حل نمي‌كند. اولويت‌هاي ديگري نيز وجود دارد كه مقامات ايالات متحده بايد و اميدواريم در گفت‌وگو با سعودي‌ها به آنها بپردازند؛ همه آنها در نامه شش دموكرات برجسته مجلس نمايندگان در ۷ ژوئن خلاصه شده است. برنامه موشك‌هاي بالستيك عربستان و توسعه آن با كمك چين يكي از اين اولويت‌هاست كه بيش از همه وزارت دفاع ايالات متحده را نگران مي‌كند. احتمالا براي بايدن سخت باشد كه سعودي‌ها را از تقويت قابليت‌هاي موشكي بالستيك و پهپاد‌هاي مسلح خود منصرف كند. ظاهرا رياض قصد دارد اين برنامه را پيش ببرد كه در اواخر دهه ۱۹۸۰ با خريد تعداد نامشخص، اما احتمالا كمي از موشك‌هاي بالستيك ميان‌برد چيني آغاز شد. دو دليل براي اين برنامه وجود دارد: اول، محدوديت‌هاي جدي دفاع موشكي عربستان و دوم، شكست قدرت‌هاي جهاني، از جمله ايالات متحده، در مهار برنامه موشكي ايران كه بزرگ‌ترين برنامه در خاورميانه است. با اين حال، به‌رغم دشواري كار بايدن، او بايد تمام تلاش خود را براي متقاعد كردن سعودي‌ها انجام دهد، زيرا تكثير موشك‌هاي بالستيك در خاورميانه ذاتا بي‌ثبات‌كننده است. در واقع، آخرين چيزي كه منطقه به آن نياز دارد، مسابقه موشكي تهاجمي با توجه به قدرت و مخرب بودن آن سلاح‌هاست. اگر ايران و عربستان سعودي (و همچنين سايرين در منطقه) به سلاح هسته‌اي دست يابند، موشك‌هاي بالستيك با توجه به برد و سرعت‌شان، اگر نگوييم سيستم ايده‌آل، حداقل سيستم مقرون به صرفه خواهند بود. بسياري از تحليلگران به عدم اطمينان فزاينده به ايالات متحده در تامين امنيت عربستان سعودي به عنوان يكي ديگر از دلايل مهم سرمايه‌گذاري سعودي‌ها در برنامه موشكي گسترده اشاره مي‌كنند (در سپتامبر سال گذشته، ايالات متحده با وجود موجي از حملات حوثيها عليه اين كشور، سيستم‌هاي پاتريوت خود را از عربستان سعودي خارج كرد). اين واقعيت كه سعودي‌ها نسبت به تمايل واشنگتن براي محافظت از آنها در برابر تجاوز ايران كمتر از هميشه اطمينان دارند، ممكن است بر تصميم‌گيري امنيتي آنها تاثير گذاشته باشد، اما حتي اگر اين نگراني‌ها وجود نداشت، مشخص نيست كه رياض به طور كلي گزينه موشكي تهاجمي را كنار مي‌گذاشت.
عربستان سعودي مانند ساير نقاط جهان دريافته است كه هر قدر هم كه دفاع موشكي قوي باشد، نمي‌تواند حملات موشكي و پهپادي پيشرفتهاي را متوقف كند كه متحدان حوثيها در يمن بار‌ها عليه اين كشور انجام دادند. ويرانگرترين حمله در پاييز ۲۰۱۹ عليه تاسيسات نفتي عربستان بود. در اواخر ماه مارس سال جاري، حوثيها با موفقيت چندين هدف غيرنظامي را در چندين بخش از پادشاهي از جمله تاسيسات نمك‌زدايي انرژي و آب مورد حمله قرار دادند. حتي بهترين فناوري ايالات متحده كه سعودي‌ها با سيستم‌هاي دفاعي منطقه‌اي پاتريوت و ترمينال در ارتفاع بالا دارند، قادر به دفاع در برابر حملات پيچيده و همزمان نبوده است. گزارش شده است كه اسراييل اخيرا در فناوري دفاع موشكي پيشرفتهاي داشته و يك سيستم ليزري جديد به نام «پرتو آهن» را با موفقيت آزمايش كرده، اما نتيجه‌گيري قطعي در مورد اثربخشي آن، به ويژه قبل از آزمايش در نبرد‌هاي واقعي، بسيار زود است. حتي اگر عربستان سعودي به همكاري دفاع موشكي با اسراييل علاقه‌مند باشد -كه هست- اين سيستم جديد به اين زودي‌ها عملياتي نخواهد شد.
علاوه بر نقص‌هاي عملياتي، دفاع موشكي، قيمت بسيار بالايي نيز دارد. براي دستيابي و نگهداري سامانه‌هاي دفاع موشكي پيشرفته ميليارد‌ها دلار هزينه لازم خواهد بود. در نتيجه يك راه فوق‌العاده ناكارآمد، اگرچه هنوز اجتناب‌ناپذير، براي دفاع در برابر پهپاد‌ها و موشك‌هاي مهاجم ارزان‌تر است (دومي، بسته به مشخصات آنها، ممكن است چند ميليون دلار هزينه داشته باشد، درحالي كه قيمت اولي فقط چند هزار دلار است). چنين كاري حتي براي ثروتمندترين كشور‌ها نيز به صورت دايمي شدني نيست. البته هيچ كدام از اينها به اين معني نيست كه سعودي‌ها از سرمايه‌گذاري‌هاي خود در دفاع موشكي چشم‌پوشي كرده يا آن را محدود خواهند كرد. اما نشان مي‌دهد كه آنها -مانند بسياري از كشور‌هاي ديگر در سراسر جهان، از‌جمله كشور‌هاي عضو ناتو- ممكن است ديگر براي حفاظت از شهر‌ها و زيرساخت‌هاي حياتي خود به دفاع موشكي تكيه نكنند. احتمال چنين سناريويي كمتر مي‌شد. ديپلماسي و تحريم‌هاي امريكا و همچنين استفاده اسراييل از زور در سال‌هاي اخير، نتوانسته‌اند زرادخانه ايران را محدود كنند. هر بار كه واشنگتن موضوع موشك‌ها را با تهران مطرح كرده، تهران بلافاصله هرگونه مصالحه را رد كرده است.
ديپلماسي منطقه‌اي يا چندجانبه راه ديگري براي مقابله با موشك‌هاي ايران است. طبق گزارش‌ها، خود سعودي‌ها و ايراني‌ها از سال ۲۰۲۱ تاكنون چندين دور مذاكرات مستقيم در بغداد انجام داده‌اند و اگرچه فيصل بن فرحان، وزير امور خارجه عربستان سعودي از پيشرفتهاي حاصل شده راضي به نظر مي‌رسيد، اما اعتراف كرد كه هنوز راه زيادي در پيش است. مشخص نيست كه آن حوزه‌هاي همگرايي چيست، اما بعيد است ايران موافقت كرده باشد كه برنامه موشكي خود را به هر نحوي محدود كند.
ايراني‌ها چه در گفت‌وگو با كشور‌هاي منطقه، چه اروپايي‌ها و چه با ايالات متحده، در اين موضوع كاملا ثابت بوده‌اند. در سال ۲۰۱۸، سرلشكر فرزاد اسماعيلي، فرمانده قرارگاه پدافند هوايي خاتم‌الانبياء(ص) برنامه موشكي ايران را «خط قرمز» خواند. سه سال بعد، ابراهيم رييسي، رييس‌جمهور ايران، موضع نظام اسلامي مبني بر «غيرقابل مذاكره بودن» موشك‌ها را تاييد كرد. برنامه موشكي ايران همواره يكي از عناصر اصلي استراتژي اين كشور براي دفاع از خود و حتي اعمال قدرت فراتر از مرزهايش بوده است. رياض مي‌خواهد با نشان دادن اينكه در حال توسعه توانايي مبارزه با آتش است، بازدارندگي قوي‌تري عليه تهران ايجاد كند. سوال نهايي براي سعودي‌ها اين است كه آيا اين رويكرد موفق خواهد بود يا خير. به احتمال زياد اين‌طور نخواهد شد، زيرا درك آنچه ايرانيان را باز مي‌دارد، موضوعي فوق‌العاده دشوار براي همه دشمنان تهران بوده است. دولت ترامپ با سياست فشار حداكثري خود دسترسي به همه چيز را براي ايران دشوار و فرمانده ارشد نظامي آن قاسم سليماني را در ژانويه ۲۰۲۰ در يك حمله هواپيماي بدون سرنشين ترور كرد و همچنان نتوانست ايران و متحدان غيردولتي در منطقه باز دارد. آرزوي سعودي‌ها براي دستيابي به موشك‌هاي قوي‌تر احتمالا مي‌تواند تاثير معكوس داشته باشد. ايران در نتيجه تجربه وحشتناك خود با عراق در طول جنگ ۱۹۸8-۱۹۸0 به موشك‌ها بسيار حساس است، بنابراين ممكن است حملات پيشگيرانه‌اي را براي كاهش يا از بين بردن تهديد انجام دهد كه مي‌تواند به انتقام‌گيري سعودي‌ها و در‌نهايت جنگ همه‌جانبه منجر شود. شانس بايدن براي متقاعد كردن سعودي‌ها جهت تجديدنظر در همكاري با چين در زمينه موشك‌هاي بالستيك (يا با هر كشور ديگري كه بخشي از رژيم كنترل فناوري موشكي نيست) خيلي خوب نيست، اما او اهرم مهمي دارد؛ نقش ضروري ايالات متحده در ايجاد معماري يكپارچه دفاع هوايي و موشكي در منطقه. بدون فناوري و مشاركت ايالات متحده، يك سيستم هشدار اوليه مشترك غيرممكن است. اين سيستم بسيار حياتي است، زيرا اولين لايه دفاعي است و فقط مي‌تواند توسط ايالات متحده اداره و مستقر شود. اين سيستم مي‌تواند به عنوان مركز داده از طريق ماهواره‌هاي خود به تمام پايانه‌هاي سيستم‌هاي هشدار اوليه مشترك در داخل كشور‌هاي عربي خليج‌فارس عمل كند.
ترجمه: سايت انتخاب