31 درصد بلوط‌هاي جهان
در معرض انقراض هستند
براساس تازه‌ترين گزارش منتشره، نزديك به يك‌سوم گونه‌هاي بلوط جهان (31درصد) در كتاب سرخ اتحاديه جهاني حفاظت از طبيعت موسوم به Red List به عنوان گونه‌هاي در خطر انقراض قرار گرفته‌اند. اين گزارش كه آخرين وضعيت حفاظتي تمام 430 گونه بلوط (Quercus) در جهان را شرح مي‌دهد، نتيجه پنج سال تحقيق و پژوهش بيش از يك‌صد محقق در سراسر جهان است و نشان مي‌دهد 32 گونه بلوط در جهان به‌شدت در معرض خطر انقراض، 57 گونه در معرض خطر انقراض و 23 گونه در معرض تهديد قرار دارند. د‌رهمين حال بيشترين تعداد گونه‌هاي بلوط در معرض تهديد به ترتيب در چين، مكزيك، ويتنام و ايالات متحده يافت مي‌شود. چين كه بيش از 13درصد از جنگل‌هاي طبيعي‌اش پوشيده از بلوط است، بيشترين نسبت گونه‌هاي در معرض خطر بلوط در جهان را دارد.
در حال حاضر كشاورزي، بزرگ‌ترين تهديد براي جنگل‌هاي بلوط در سطح جهان است. اما توسعه شهري، تغييرات آب و هوايي، گونه‌هاي مهاجم، بيماري‌هاي گياهي و دخالت‌هاي انساني در طبيعت از جمله توسعه عمراني نيز بلوط‌ها را در سطح جهان تحت فشار مضاعف قرار داده است. در امريكاي لاتين كه داراي بيشترين تعداد گونه‌هاي بومي بلوط در جهان است، استفاده از بلوط براي تهيه زغال چوب يك تهديد بزرگ است.اين گزارش تاكيد مي‌كند بسياري از تهديدات براي جنگل‌هاي بلوط مي‌بايست با تغييرات بزرگ سيستمي در كشورها برچيده شوند اما هر اقدامي در جهت كاهش فشار بر جنگل‌ها مي‌تواند موثر و مفيد باشد كه در اين ميان آنچه مردم محلي مي‌توانند بيش از پيش در آن موثر باشند، جلوگيري از تهيه زغال چوب از جنگل‌هاي بلوط است.
در اسطوره‌شناسي و در دنياي قديم بلوط‌ها با عنوان «درخت زندگي » همواره مورد احترام جوامع مختلف بشري بودند تا جايي‌كه زئوس خداي يوناني و ثور خداي اسكانديناوي هر دو با بلوط قدرتمند مرتبط هستند. اما بلوط‌هايي كه عميقا در افسانه‌ها ريشه دارند و به خاطر قدرت‌شان همواره مورد احترام بوده و ارزشمند تلقي مي‌شدند، اكنون بيش از هر زماني در خطر نابودي هستند.
بلوط‌ها تقريبا در تمامي اكوسيستم‌هاي خشكي روي زمين يافت مي‌شوند: از بيابان‌ها گرفته تا مناطق ساحلي و زمين‌هاي پست، از قله كوه‌هاي مرتفع تا دره‌ها و حاشيه رودخانه‌ها، جنگل‌هاي ابر، دشت‌هاي آبرفتي، مراتع، دشت‌ها و حتي جنگل‌هاي استوايي. با اين حال، علي‌رغم موفقيت فوق‌العاده تكاملي و زيست محيطي آنها كه پنجاه و شش ميليون سال را در بر مي‌گيرد، امروزه بسياري از آنها آينده مبهمي دارند.
«ارزيابي وضعيت حفاظتي گونه‌هاي گياهي جهان» تا سال 2020 يكي از 16 هدف تعيين شده در استراتژي جهاني حفاظت از گياهان بود كه توسط سازمان ملل متحد و ساير آژانس‌هاي بين دولتي مرتبط با آن تصويب شده بود. اما اين اهداف و همچنين اهداف كنوانسيون تنوع زيستي در آيچي، به عنوان مجموعه‌اي از اهداف بزرگ‌تر براي حفاظت از تنوع زيستي جهان چندان محقق نشده است. با اين حال دانشمندان اميدوارند بتوانند با اين مطالعات گام‌هاي مهمي براي حفاظت از بلوط‌ها بردارند.
يافته‌ها نشان مي‌دهد تنها در بريتانيا، «بيش از 2300 گونه پرنده، خزه، قارچ، انواع حشرات، گلسنگ و پستانداران براي تامين غذا و سرپناه به بلوط‌ها درجنگل وابستگي دارند» و همين امر در مورد 113 گونه بلوطي كه اكنون در معرض انقراض هستند، صادق است. از اين رو دانشمندان تاكيد كرده‌اند كه از بين رفتن تنها يكي از اين‌گونه‌هاي درختي، عواقب فاجعه باري براي صدها گونه ديگر دارد.
مورفي وست وود، مدير برنامه حفاظت از درختان جهان مي‌گويد:« به‌طور كلي، حفاظت از بلوط دشوار است، زيرا دانه‌هاي آنها را نمي‌توان در بانك‌هاي بذر ذخيره كرد. دانه‌ها براي نگهداري طولاني‌مدت بايد خشك شوند و بلوط‌ها از اين فرآيند خشك شدن جان سالم به در نمي‌برند. بنابراين، اين بر‌عهده باغ‌هاي گياه‌شناسي و سازمان‌هاي مردمي است كه «بانك ژن زنده» را حفظ كنند و صدها گونه را در مكان‌هاي مختلف در سراسر جهان زنده نگه دارند.» او تاكيد مي‌كند: بسياري از تهديدات جهاني براي بلوط‌ها و همه گونه‌هاي روي زمين، بايد با «تغييرات سيستمي دگرگون‌كننده در سطح دولت‌ها» صورت گيرد، «اما اين مهم نبايد تاثيرات كوچك جوامع محلي و انجمن‌هاي غيردولتي كوچك را تحت‌الشعاع قرار دهد. جنبش‌هاي مردمي مي‌توانند براي حفظ بلوط‌ها موثر باشند.»
وست وود مي‌گويد: «براي برخي از اين‌گونه‌ها، متاسفانه كاري نمي‌توانيم انجام دهيم، چون بسيار دير شده است و احتمالا آنها منقرض خواهند شد. اما مطمئنا گونه‌ها، زيستگاه‌ها و مناطقي وجود دارند كه هنوز براي نجات آنها زمان داريم... ما هنوز فرصت داريم و هر كاري از دست‌مان بر مي‌آيد انجام مي‌دهيم تا اتفاقات بهتري بيفتد... قهرمانان گمنام زيادي در آن مناطق هستند كه كار را انجام مي‌دهند.»
منبع: mongabay.com