خاطرات سفر و حضر (245 )
اسماعيل كهرم
مي‌گويند اگر خودخواهي و جنگ‌افروزي بشر به حدي برسد كه تمام انباشته‌هاي جهنمي خود را در يك لحظه و آن به كار گيرد؛ به طور قطع، تنها دو موجود در روي كره خاكي باقي خواهند ماند: 1- سوسك حمام 2- موش خانگي. اين دو موجود به توسط جمع كثيري از دانشمندان و با مطالعه همه‌جانبه و دقيق انتخاب شده‌اند و دلايل فراوان براي محكم بودن اين انتخاب اقامه شده‌اند. و اما دلايل چنين انتخابي با بيش از 5.5 ميليون جاندار كه در كره خاكي زندگي مي‌كنند چه مي‌تواند باشد. من نمي‌دانم و جايي هم نخواندم ولي اگر از من مي‌‌خواستند كه معيارهايي را انتخاب كنم اينها را در نظر مي‌گرفتم. محل زندگي، رژيم غذايي، خورد و خوراك، جثه، رفتارهاي بخصوص، اندام‌هاي بخصوص براي سازش با شرايط و محيط‌هاي گوناگون، ميزان و سرعت توليدمثل، شانس زنده ماندن فرزندان.(كفايت پدر و بخصوص مادر در مراقبت از فرزندان) و خلاصه بسياري عوامل ديگر كه به فكرم نرسيده ولي اينجاست بالاي قلبم! گير كرده. اين موجود نيم‌وجبي به راستي هزاران سال است كه بشر را عاصي كرده. تله موش 4000 ساله گواه اين مثال است.
ناوهاي هواپيمابر امريكا در سان ديه‌گو ايالات متحده با حدود 6000 نفر خدمه داراي انبارهاي آذوقه فراوان است كه از شر موش‌ها در امان نمانده موش‌ها با دست‌ها و پاها از طناب‌ها و زنجيرهاي زيردريايي‌ها و ناوهاي هواپيمابر، خود را به انبار مي‌رسانند. در اين انبارها از گربه براي دفع موش‌ها استفاده مي‌شود. دندان‌هاي موش سالي 14 سانتيمتر رشد مي‌كند و بايد مرتب آنها را به اجسام سخت بسايند تا اندازه آنها كنترل شود. با وجود پوست نرم و استخوان‌هاي نازك،اگر از يك ساختمان 14 طبقه سقوط كند زنده مي‌ماند (حدود 42 متر) اگر موش به داخل حوض و يا بركه آب بيفتد، تا سه روز به طور خستگي‌ناپذير مي‌تواند شنا كند. مي‌تواند متابوليسم بدن خود را كنترل كند و تا نيم ساعت زير آب زنده بماند. موش ماده در هر بار حاملگي تا 20 بچه مي‌زايد و جزو فداكارترين مادران حيوانات هستند. آنها مرتب در جست و خيزند تا بچه‌هاي خود را تر و خشك كنند. بچه‌هاي موش‌ها به ويروسي شبيه زكام بسيار حساس مي‌باشند و مادر مرتبا در حال جابه‌جا كردن آنان مي‌باشد. بچه‌ها كه به اندازه يك نخود هستند در دوماهگي آبستن مي‌شوند و بچه مي‌زايند و مادر هم در حالي كه به بچه‌هايش شير مي‌دهد، آبستن مي‌شود. بنابراين استراژي موش‌ها براي بقا، توليدمثل فراوان است. موش‌ها بارها در جهان موجب اپيدمي وبا شده‌اند و انسان را تهديد به فنا كرده‌اند. بسياري از بيماري‌ها، به طور مستقيم و غيرمستقيم به موش‌ها نسبت داده شده.
سوسك‌ها به طور قطع يكي از چندش‌آورترين موجودات جهان هستند ولي در آفريقا مزارع پرورش سوسك (حمام) وجود دارد كه آنها را براي چيني‌ها مي‌فرستند. مردم چين اين سوسك‌ها را مي‌خورند! ولي آنها نيز خصوصياتي دارند كه موجب بقاي آنها مي‌شود. اين سوسك‌ها مي‌توانند ارتفاع بدن خود را با خم‌كردن دست و پا به يك‌سوم كاهش دهند و از درزهاي باريك عبور كنند. پس از جفت‌گيري تخم خود را در انتهاي بدن براي مدت‌ها نگه مي‌دارند تا به يك نقطه مناسب (گرم و مرطوب) برسند و آن را رها كنند. هر تخم داراي 20 حجره مي‌باشد و در هر كدام يك سوسك مينياتور خوابيده. شاخك‌هاي اين جنين از خود جنين بزرگ‌تر است. بعد از توليد جنين‌ها شاخك‌ها از خود سوسك بزرگ‌تر خواهد بود. هر شاخك از 20 قسمت تشكيل شده كه به طور مستقل در جهات مختلف حركت مي‌كنند. شاخك‌ها در مقابل نور حساسند و يك چشم كمكي محسوب مي‌شود. در مقابل بو هم حركت مي‌كنند و حساس مي‌باشند (بيني‌كمكي) چيني‌ها دريافته‌اند كه بدن سوسك مملو از پروتئين است و براي تغذيه مناسب است. مساله‌اي كه اخيرا در مورد سوسك‌ها روشن شده است كه بر روي پاها خارهايي دارند كه جهت حركت هوا (باد) را تشخيص مي‌دهند. اين موضوع در حفظ جان آنها موثر است. وقتي موجودي مثل انسان يا پرنده به طرف آنها حركت مي‌كند، بدن او توده هوا را به طرف خارهاي پاي او حركت مي‌دهد و سوسك به طرف مخالف مي‌گريزد. بدن خود را مسطح كرده از كوچك‌ترين درز فرار مي‌كند و سالي 12 تخم مي‌گذارد كه در هر كدام 20 نوزاد است! استراتژي توليد مثل در سوسك حمام هم موثر است ؛بچه سوسك‌ها در يك‌ماهگي، پدر و مادر مي‌شوند!