رنگين‌كمان دموكراسي عامل همبستگي و ثبات در هند
محمد‌حسين بني‌اسدي
خانم دروپادي مورمو به عنوان اولين سياستمدار قبيله‌اي و دومين بانو از بدو تشكيل هند به عنوان رييس‌جمهور هند انتخاب شد، وي معلمي ۶۴ ساله از ايالت ادويشا به عنوان يكي از كانديداهاي حزب حاكم هند معرفي شد كه توسط دو مجلس مركز و مجالس ايالتي و مناطق تحت اداره فدرال برگزيده شد.
هندوستان شامل ۲۸ ايالت و ۸ فرمانداري كل تحت اداره دولت مركزي (Union Territory) است كه هر كدام از ايالات نيز مجلس ايالتي خاص خود دارد لذا رييس‌جمهور توسط دو مجلس عوام و خواص در مركز و مجالس ايالتي و فرمانداري‌هاي كل انتخاب مي‌شود و در نتيجه نماينده كل تشكيلات مركز و ايالات است كه از احترام معنوي در تمام هند برخوردار است.
خانم مورمو پانزدهمين رييس‌جمهور هند متعلق به يكي از فقيرترين ايالات هند است. تاكنون در هند چهار نفر مسلمان ذاكر حسين، محمد هدايت‌الله، فخرالدين علي احمد و ابوبكر زين‌العابدين عبدالكلام از جامعه مسلمانان و آقاي زييل سينگ از جامعه سيك‌هاي هند به عنوان رييس‌جمهور انتخاب شده‌اند.
هند به عنوان بزرگ‌ترين دموكراسي دنيا مديون رهبران فرهيخته و معتقد به دموكراسي و عدم خشونت به ويژه مهاتما گاندي و جواهر لعل نهرو به عنوان معمار هند جديد است. جواهرلعل نهرو خود از طبقه برهمن و تحصيلكرده انگليس بود كه زمام امور كشور را به عنوان نخست‌وزير حزب يكه‌تاز كنگره به دست گرفت. يكي از اقدامات ماندگار او سخنراني در جمع رسانه‌هاي هند بود. او از ارباب رسانه خواست تا زمان شكل‌گيري احزاب با تجربه، براي رقابت در صحنه سياسي و جلوگيري از انحصار حزب حاكم نقش اپوزيسيون و احزاب را نيز ايفا كنند. همين اقدام شايسته جواهرلعل نهرو دموكراسي را در ريل واقعي خود قرار داد و بنايي گذارد كه هند به عنوان بزرگ‌ترين دموكراسي دنيا شناخته شد.
از ديگر اقدامات مهم جواهرلعل نهرو، مشاركت در تشكيل جنبش عدم تعهد به اتفاق ناصر، سوركارنو و تيتو است. رهبران هند جديد با اتكا به دموكراسي و واقع‌گرايي از بدو تشكيل هند از كليه امكانات موجود در جهان به منظور تامين منافع ملي خود استفاده كرده‌اند. هند علاوه بر تقويت پايه‌هاي دموكراسي، تحزب و رسانه‌هاي مستقل و آزاد، ايجاد حكومت قانون و سكولاريسم به منظور همبستگي در داخل و از طرف ديگر در حوزه سياست خارجي نيز سياستي بدون تنش برمبناي همزيستي مسالمت‌آميز اتخاذ كرده است. گرچه سابقه جنگ در دهه ۶۰ ميلادي با چين و چند جنگ با پاكستان را نيز در كارنامه خود دارد.
اقدامات همبستگي‌ساز در سايه حكومت قانون در داخل و همزيستي مسالمت‌آميز با همسايگان و ترفيع و تقويت روابط با كليه كشورهاي جهان هند را به كشوري مورد احترام در صحنه جهاني تبديل كرده است.
در حوزه داخلي به‌رغم اختلافات گسترده و حضور جنبش‌هاي استقلال‌طلب با خط‌مشي مبارزه مسلحانه از جمله در آسام، ناگالند، مانيپور ميزورام، كشمير، پنجاب، ناگزالها و... دولت‌هاي حاكم بر هند پيوسته كوشيده‌اند كه اين گروه‌هاي مسلح را از فاز نظامي دور كرده و آنان را تشويق به ورود به فاز سياسي و كسب قدرت در مناطق خود از طريق رقابت سياسي كنند.
در اوايل سال‌هاي ۸۰ شمسي در دهلي‌نو شاهد دعوت دولت وقت حزب BJP به رياست اتال بيهاري واجپاي از رهبران جدايي‌طلب شوراي سوسياليستي خلق ناگالند -كه در تايلند حضور داشتند و همزمان چريك‌هاي آنان در داخل هند مبارزه مسلحانه مي‌كردند- براي مذاكره به دهلي‌نو بودم. اين رهبران خلق ناگالند بعد از مذاكره با نخست‌وزير هند مجددا به تايلند بازگشتند. تلاش دولت وقت هند در اين مذاكرات دعوت از آنها براي كنار گذاشتن مبارزه مسلحانه و در عوض ورود به مبارزات و رقابت‌هاي سياسي و كسب قدرت از اين طريق بود.
دولت‌هاي هند كه پايبند به حقوق شهروندي و حكومت قانون هستند اتباع خود را در داخل و خارج بزرگ‌ترين سرمايه خود مي‌پندارند و از تمام امكانات خود براي ايجاد همبستگي بين شهروندان داخل و خارج استفاده مي‌كنند.
طبق آمار وزارت خارجه هند حدود ۳۲ ميليون نفر به عنوان هندي‌هاي غير مقيم و خارج‌نشين در جهان وجود دارند كه دولت‌هاي حاكم در دهلي هرگز آنان را ناديده نگرفته‌اند، حتي از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۶ وزيري ويژه هندي‌هاي غير مقيم در كابينه دولت وجود داشت. اين ۳۲ ميليون هندي‌تبار كه در جهان پراكنده‌اند جوامع هندي را تشكيل مي‌دهند و ارتباط خود را با خاك اصلي خود حفظ كرده‌اند و به عنوان حامي كشور مقيم و دولت هند ايفاي نقش مي‌كنند. همزمان دولت هند نيز ضمن فراهم كردن امكانات و تسهيلات براي هندي‌تباران از لابي‌گري آنها در جهت روابط دوجانبه نيز برخوردار مي‌شود.
كمتر كشوري در جهان مي‌توان يافت كه فاقد جامعه هندي‌تبار باشد لذا دولت‌هاي هند از اين سرمايه به خوبي استفاده مي‌كنند. بر‌اساس آمار وزارت خارجه هند عمده هندي‌تباران در كشورهاي ذيل حضور دارند: امريكا ۴/۴ ميليون، امارات ۳/۴ ميليون، مالزي ۲/۹ ميليون، سنگال ۲/۶ ميليون، ميانمار ۲ ميليون، انگليس ۱/۹ ميليون، كانادا 6/1 ميليون، سريلانكا ۱/۵ ميليون، آفريقاي جنوبي ۱/۵ ميليون، كويت يك ميليون، عمان ۷۸۰ هزار، قطر ۷۴۰ هزار، استراليا ۶۶۰ هزار، بحرين ۳۲۰ هزار، موريس ۹۰۰ هزار، نيجريه ۸۰۰ هزار، سنگاپور۶۵۰ هزار، نپال۶۰۰ هزار، ترينيداد و توباگو ۵۵۶ هزار، تايلند ۳۶۵ هزار، فيجي ۳۱۵ هزار، فرانسه ۳۶۴ هزار، گويان ۳۰۰ هزار، هلند ۲۴۰ هزار، زلاندنو۲۴۰ هزار، سورينام ۲۴۰ هزار، ايتاليا ۲۰۳ هزار، آلمان ۱۸۵ هزار، فيليپين۱۲۰ هزار، اندونزي۱۲۰ هزار، كنيا ۱۰۰ هزار، سوئد ۴۸ هزار، برزيل ۲۴ هزار، پاكستان ۱۶هزار و...
خشت اول چون نهد معمار راست
تا ثريا مي‌رود ديوار راست
بنيانگذاران هند جديد آنچنان قانون اساسي و دموكراسي پارلماني مبتني بر تفكيك قوا و آزادي احزاب و رسانه و حكومت قانون و تساوي شهروندان را در جامعه كاستي و طبقاتي هند به يادگار گذاشته‌اند كه امروز هند بر آن اساس جايگاه واقعي خود را در صحنه جهاني پيدا كرده و به عنوان يك قدرت نو ظهور توجه جهانيان را به خود جلب كرده است. بي‌گمان در صورت تنگ‌نظري يا دگم‌انديشي رهبران هند، اكنون شاهد هند يكپارچه و دموكراتيك نبوديم. امروزه همبستگي ملي برمبناي دموكراسي در هند به مراتب قدرتمند‌تر از بمب‌هاي اتمي اين كشور است. بر‌اساس قانون اساسي هند رييس‌جمهور اين كشور به پاس خدمات چهره‌هاي فرهنگي، علمي و فعالان اجتماعي تعدادي از آنان را براي مدت شش سال به عضويت مجلس علياي هند
(Rajya Sabha) منصوب مي‌كند. در همين راستا خانم لاتا منگشكار خواننده مشهور هندي به عضويت مجلس عليا مفتخر شد و زماني كه در سال گذشته فوت شد دولت هند دو روز را عزاي عمومي اعلام كرد و پرچم هند نيمه افراشته شد و بسياري از سياستمداران در مراسم تشييع خانم لاتا شركت كردند.
هندي‌هاي مقيم خارج از اين كشور به پاس خدمات و پشتيباني دولت از آنها در هر جاي دنيا به عنوان حامي روابط دوجانبه هند و كشورهاي مقيم تلاش خود را به كار مي‌بندند و با تشكيل جوامع ويژه خود نسبت به حفظ هويت و همبستگي با كشور اصلي خود اعلام وفاداري مي‌كنند و با ارسال سرمايه و سفرهاي مكرر پيوند‌هاي مختلف با خاك اصلي را حفظ مي‌كنند و در يك كلام به عنوان سرمايه‌اي گرانقدر براي هند محسوب مي‌شوند. گرچه نظام حكومتي هند با كشور ما تفاوت‌هاي آشكاري دارد و برخوردهاي جمهوري اسلامي با اتباع خود نيز غيرقابل مقايسه با روش دولت‌هاي هند است ولي استفاده از تجربه هند در برخورد با هندي‌تباران مي‌تواند سرمشق و تجربه خوبي براي ما نيز محسوب شود. گرچه دورهنگام و شايد ناكارآمد باشد ولي به نظر مي‌رسد در جهت تحبيب قلوب با ايرانيان مقيم خارج، اعلام عفو عمومي و تلاش براي آشتي ملي و همچنين گماردن وزيري در كابينه، ويژه امور ايرانيان خارج از كشور اقدامي مثبت به شمار مي‌رود. باشد كه با اين اقدام پلي بين ايرانيان مقيم خارج و موطن اصلي آنها حداقل براي آرميدن در خاك وطن كه آرزوي بسياري از اقشار مختلف ايرانيان است، محقق شود.
تو برگ به آب انداز كوچك مشمار آن را
شايد كه نجات افتد زنبور غريقي را
دولت‌هاي هند كه پايبند به حقوق شهروندي و حكومت قانون هستند اتباع خود را در داخل و خارج بزرگ‌ترين سرمايه خود مي‌پندارند و از تمام امكانات خود براي ايجاد همبستگي بين شهروندان داخل و خارج استفاده مي‌كنند. طبق آمار وزارت خارجه هند حدود ۳۲ ميليون نفر به عنوان هندي‌هاي غيرمقيم و خارج‌نشين در جهان وجود دارند كه دولت‌هاي حاكم در دهلي هرگز آنان را ناديده نگرفته‌اند، حتي از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۶ وزيري ويژه هندي‌هاي غيرمقيم در كابينه دولت وجود داشت. اين ۳۲ ميليون هندي‌تبار كه در جهان پراكنده‌اند جوامع هندي را تشكيل مي‌دهند و ارتباط خود را با خاك اصلي خود حفظ كرده‌اند و به عنوان حامي كشور مقيم و دولت هند ايفاي نقش مي‌كنند. همزمان دولت هند نيز ضمن فراهم كردن امكانات و تسهيلات براي هندي‌تباران از لابي‌گري آنها در جهت روابط دوجانبه نيز برخوردار مي‌شود. كمتر كشوري در جهان مي‌توان يافت كه فاقد جامعه هندي‌تبار باشد، لذا دولت‌هاي هند از اين سرمايه به خوبي استفاده مي‌كنند.