رافائل گروسي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي
مدعي ابهام در برنامه هسته‌اي ايران شد
پرونده ايران در چندقدمي انتقال از شوراي حكام
به شوراي امنيت
گروه ديپلماسي
همزمان با توقف رفت و آمدها در چارچوب مذاكرات احياي برجام، پرونده ايران در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي هم شرايط خوبي را پشت‌سر نمي‌گذارد. آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در حال حاضر در دو پرونده مجزا اما موازي با ايران اختلاف‌نظر دارد؛ پرسش‌هايي درباره برنامه هسته‌اي ايران از حيث عضويت تهران در معاهده منع تكثير تسليحات اتمي و توقف فعاليت‌هاي آژانس در ايران در چارچوب برجام. ايران تمامي تعهدات خود ذيل برجام را به حالت تعليق درآورده و در حالي كه پس از متوقف كردن اجراي تعهدات داوطلبانه‌اش در قالب پروتكل الحاقي به تفاهمي موقت با آژانس براي نگهداري فيلم دوربين‌هاي فراپادماني رسيده بود در واكنش به صدور قطعنامه در نشست خرداد ماه شوراي حكام اتصال 27 دوربين را قطع كرد. اقدامي كه رافائل گروسي مي‌گويد منجر به اصطلاح كور شدن چشم نظارتي آژانس نسبت به فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران شده است. در همين راستا در حالي كه مذاكرات براي احياي برجام به نتيجه نرسيده ايران مي‌گويد پرونده اختلاف‌هاي پادماني با آژانس هم بايد در همين چارچوب حل و فصل شود. در چنين شرايطي به نظر مي‌رسد كه اگر تحولي در روند مذاكرات صورت نگيرد، تروئيكاي اروپايي به علاوه امريكا آماده نمايش ديگري از اجماع در نشست دوره‌اي آتي شوراي حكام باشند. اجماعي كه ماحصل آن مي‌تواند مشخص كردن يك فرصت نهايي براي حل و فصل اختلاف با تهران و در‌نهايت ارجاع پرونده به شوراي امنيت سازمان ملل متحد باشد. روندي كه ناصر هاديان، تحليلگر ارشد مسائل سياست خارجي در گفت‌وگوي اخير با روزنامه اعتماد آن را پيش‌بيني كرده و تاكيد كرده بود كه با وتوي روسيه يا چين در شوراي امنيت روبه‌رو مي‌شود و پس از آن اگر اختلاف‌ها همچنان لاينحل باقي بمانند احتمال توسل تروئيكاي اروپايي به مكانيسم ماشه براي بازگرداندن قطعنامه‌هاي شوراي امنيت عليه ايران زياد خواهد بود.
در چنين شرايطي سخنان روز گذشته رافائل گروسي در گفت‌وگو با شبكه امريكايي سي‌ان‌ان بهترين نمونه از تلاش غرب براي اين بسترسازي است. براساس ترجمه خبرگزاري فارس، سارا سيدنر، مجري شبكه با اشاره به اظهارات گروسي در مصاحبه با نشريه «اِل پايس» مبني بر اينكه برنامه هسته‌اي ايران با سرعت به پيش مي‌رود، پرسيد: مي‌توانيد دقيقا بگوييد كه ايران چقدر به ساخت بالقوه سلاح اتمي نزديك است، چون دهه‌هاست كه مي‌شنويم كه آنها نزديك شده‌اند، نزديك شده‌اند، نزديك شده‌اند؛ اما واقعا چقدر نزديك هستند؟»
گروسي پاسخ داد: «بايد بگويم كه آژانس اتمي كه هيچ‌وقت چنين تخمين‌ها و ارزيابي‌هايي انجام نداده است. اين [تخمين‌ها] براي تحليلگران و خبرنگاران است. چيزي كه ما گزارش مي‌كنيم درباره فعاليت‌هاي هسته‌اي در يك كشور و اينكه به چه نحوي پيش مي‌رود، است.»
به گزارش «اعتماد»، گروسي در ادامه پاسخ به اين پرسش با اشاره به اينكه شواهدي در دست نيست كه ثابت كند ايران در حال توليد سلاح اتمي است، ادعا كرد كه رويكرد و تلاش ايران در حوزه هسته‌اي مي‌تواند علامتي از اين موضوع باشد. او در تاييد اين بخش از سخنانش به غني‌سازي اورانيوم با خلوص ۶۰درصد اشاره كرده كه فاصله كمي با غني‌سازي ۹۰درصدي كه براي ساخت سلاح اتمي نياز است، دارد.
گروسي با بيان اينكه ايران هم‌اكنون مشغول غني‌سازي هرچه بيشتر اورانيوم در سطوح بالا است، گفت: «ايران در حال راه‌اندازي سانتريفيوژهاي نسل جديد است كه براي غني‌سازي ضروري هستند. اما من بايد تاكيد كنم كه هيچ اطلاعاتي درباره اينكه آنها مشغول توليد سلاح اتمي هستند، نداريم. آنها دسترسي بازرسان ما را محدود كرده‌اند و ديدي كه آژانس بر اين فعاليت‌هاي [هسته‌اي ايران] داشت، قطع شده است؛ همان‌طور كه خودشان گفته‌اند تعدادي از دوربين‌هاي نصب‌شده ما را برداشته‌اند.»
گروسي در پاسخ به سوالي مبني بر اينكه ايران چقدر به غني‌سازي اورانيوم با درجه تسليحاتي نزديك است، توضيح داد: «به نظرم چيزي كه اينجا مهم است، اين است كه به حقايق همان‌طور كه هستند نگاه كنيم و براساس آنها ارزيابي داشته باشيم. مواد اتمي كه مي‌توانند در يك سلاح اتمي استفاده شوند، اكنون در جهان بسيار زياد هستند ولي مساله مهم اين است كه نظارتي بر آنها وجود دارد يا خير.»
وي با غير‌معقول خواندن چنين ارزيابي‌هايي مبني بر اينكه ايران در حال انجام مقدمات توليد سلاح اتمي است، افزود: «اما چيزي كه ما مي‌گوييم اين است كه آنها (ايران) بايد تمام بازرسي‌هاي ما را به حالت اول برگردانند، اگر مي‌خواهند به آنها اعتماد كنيم. در حوزه اتمي، تنها راه براي اعتماد داشتن نيز تحت بازرسي بودن است. صحبت‌هاي خوب، فايده ندارد.»
مديركل آژانس اتمي در پاسخ به سوال ديگري درباره مذاكرات وين و اينكه چه موانعي در احياي برجام وجود دارد، تصريح كرد: «آژانس اتمي جزو مذاكره‌كنندگان نيست بلكه ضامن است. آژانس، ناظر و بازرس هر چيزي است كه در آن مذاكرات مورد توافق قرار مي‌گيرد... مذاكرات هنوز به نتيجه‌اي كه بايد مي‌رسيد، نرسيده و ما به زودي وارد مرحله نامشخصي مي‌شويم كه در آن ايران برنامه هسته‌اي خواهد داشت كه به سرعت پيش مي‌رود ولي فاقد برخي بازرسي‌ها خواهد بود.»
گروسي با ادعاي اينكه زمان براي رسيدن به توافق در مذاكرات وين در حال كمتر شدن است، گفت: «ما با فعاليت‌هاي [هسته‌اي] مواجه هستيم كه به جلو مي‌رود اما همزمان نظارتي بر آنها نداريم و نمي‌دانيم كه چه اتفاقي رخ مي‌دهد. در اينجا دو مشكل داريم؛ اول اينكه اگر توافقي حاصل شود، بايد روش‌هايي را پيدا كنيم تا اين پازل را دوباره كنار هم بچينيم.»
وي ادامه داد: «چون هر وقتي كه اين اتفاق بيفتد (حاصل شدن توافق) كه احتمالا زمان زيادي نيز طول خواهد كشيد؛ مواد غني‌شده و سانتريفيوژهاي بيشتري وجود خواهد داشت كه آژانس بايد براي آنها حد مشخصي تعيين كند.»
مجري سي‌اِن‌اِن سپس با قطع كردن صحبت‌هاي گروسي، پرسيد آيا به‌نظر شما خروج امريكا از توافق با ايران، فاجعه‌بار بود و گروسي نيز اين‌گونه پاسخ داد: «به نظرم چيزي كه اتفاق افتاد، اتفاق افتاده است... البته بله مشكلي ايجاد كرد كه بايد حل شود.»
محمد اسلامي:
با بازگشت اتهام‌ها، دوربين‌هاي فرابرجامي را برداشتيم
به گزارش «اعتماد»، همزمان با اين سخنان رافائل گروسي، محمد اسلامي معاون رييس‌جمهور و رييس سازمان انرژي اتمي نيز در سخناني مرتبط تاكيد كرد كه مقصر وضعيت موجود در رابطه ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، كشورهاي غربي هستند. اسلامي با اشاره به اينكه بسيار مهم است تا همه مردم و مسوولان كشور، حافظه تاريخي خود را بهنگام كنند، گفت: ۲۰ سال است كه اين كشورها به جمهوري اسلامي ايران اتهام مي‌زنند، هر روز يك جاي جديد را آدرس داده‌اند. بررسي‌هاي تاريخي نشان مي‌دهد به صورت مرتب پرونده ما را به شوراي امنيت سازمان ملل ارجاع داده و عليه ما قطعنامه وضع كرده و عليه ما تحريم اعمال كرده‌اند. در طول اين ۲۰ سال؛ همه دولت‌هاي گذشته مذاكره كرده‌اند و حاصل اين مذاكرات تبديل به سند برجام در چارچوب خاص خود شده است، اكنون اين كشورها دوباره اتهامات قبلي را در قالب اسناد جعلي و مكان‌ها و مدارك ادعايي روي ميز گذاشته‌اند. اساس پذيرش جمهوري اسلامي ايران در برجام، اين بوده كه رفع اتهامات صورت گيرد و اعتمادسازي شود و جمهوري اسلامي پذيرفته كه فعاليت‌هاي غني‌سازي اورانيوم را محدود كند، ظرفيت و سرعت حركت خود را كاهش دهد تا اعتمادسازي اتفاق بيفتد، اما طرف مقابل پايبند نبوده است. هنگامي كه نظارت‌ها تشديد شده و جمهوري اسلامي ايران موارد را پذيرفته، براي رفع اتهامات عليه كشور بوده است.
رييس سازمان انرژي اتمي درباره نصب دوربين‌هاي برجامي گفت: دوربين‌هاي برجامي با هدف رفع اتهامات نصب شد و اگر قرار بود اتهامات پابرجا بماند، دليلي نداشت تا دوربين‌هاي برجامي وجود داشته باشد، بنابراين اين دوربين‌ها به دست آژانس بين‌المللي انرژي اتمي جمع و پلمب شده و در تاسيسات نگهداري مي‌شود. متاسفانه شاهد
به اصطلاح نوعي «لفاظي» از سوي طرف مقابل هستيم در حالي كه بايد گفت جمهوري اسلامي ايران هيچ‌گاه پنهان‌كاري نداشته و هيچ زماني در زمينه غني‌سازي خارج از چارچوب و بدون هماهنگي با آژانس اقدام نكرده‌ايم و ايجاد ظرفيت آب‌سنگين و همه زيرساخت‌هاي صنايع اتمي ايران با هماهنگي آژانس و تحت نظارت آنها بوده و اكنون نيز اين نظارت وجود دارد و كسي تصور اشتباه نكند؛ زيرا آژانس هم‌اكنون در سازمان انرژي اتمي و همه تاسيسات، مطابق ضوابط پادمان، مستقر بوده و در حال انجام نظارت‌هاي خود است. دوربين‌هاي فراپادماني كه به اصطلاح برجامي ناميده مي‌شود در اصل به توافقنامه برجام مرتبط است و اگر طرف‌هاي مقابل به اين توافقنامه بازگشتند، همان‌طور كه در برجام با شرح و بسط PMD را بستند، دوباره همان كار را انجام دهند، حتم بدانند ما نيز زماني كه اطمينان حاصل كنيم كه شيطنتي قرار نيست انجام شود، نسبت به اتخاذ تصميم مناسب اقدام خواهيم كرد.