نگاهي به دوران كاري عادل آذر، رييس فقيد موسسه نياوران
درگذشت رييس ميانه‌رو
گروه اقتصادي
عادل آذر، استاد دانشگاه تربيت مدرس كه از ميانه دهه 80 در سمت‌هاي اجرايي مختلفي حضور داشت؛ ديروز در بيمارستان خاتم‌الانبياء تهران درگذشت. گفته مي‌شود كه آقاي آذر 56 ساله براي عمل جراحي ديسك كمر به اين بيمارستان مراجعه كرده بود؛ پس از عمل جراحي ريكاوري نشد و جان خود را از دست داد. او به شكلي عجيب سابقه حضور در سه دولت احمدي‌نژاد، روحاني و رييسي را در كارنامه داشت و از اين‌رو به چهره‌اي «ميانه‌رو» معروف بود.
شروع كار از آبادگران
آخرين سمت اجرايي او حضور به عنوان مشاور رييس‌جمهور و رييس موسسه عالي آموزش و پژوهش مديريت و برنامه‌ريزي (معروف به موسسه نياوران) بود. اما اين راهي طولاني بود براي نماينده سابق شهر دهلران در مجلس اصولگراي هفتم كه به رياست حداد عادل تشكيل شد و عمده كرسي‌هاي آن در اختيار طيف موسوم به «آبادگران» بود. طيف آبادگران كه پيش از اين با برنامه‌هاي پر سرو صدايي چون تثبيت قيمت حامل‌هاي انرژي يا خارج كردن دو شركت «ترك سل» و «تاو» از چرخه سرمايه‌گذاري خارجي در ايران اقدامات پر سرو صدايي انجام داده بود؛ چهره‌هاي اقتصادي را در خود داشت كه احمد توكلي، الياس نادران، حسن سبحاني و غلامرضا مصباحي‌مقدم از آن دسته بودند. عادل آذر در اين مجلس چهره شد و به عنوان نماينده عضو كميسيون برنامه و بودجه رابطه بسيار خوبي هم با رسانه‌ها داشت.
زاويه با احمدي‌نژاد
اما برخلاف ديگر همقطاران، عادل آذر در ميان نمايندگان طيف آبادگران، مواضع تلطيف شده‌تري داشت. به مباحث مديريتي علاقه‌مند بود و شايد براي نخستين‌بار از مفهومي به نام «بودجه‌ريزي عملياتي» در قوه مقننه دفاع مي‌كرد. آن هم در شرايطي كه دولت احمدي‌نژاد -برآمده از همين طيف آبادگران- دست به تخريب نظام برنامه‌ريزي و بودجه‌ريزي كشور زده و سازمان برنامه و بودجه را به كل «منحل» كرده بود. عادل آذر در چنين فضايي، اتفاقات رخ داده براي سازمان برنامه و بودجه را نيز تاييد نكرد و در واقع زاويه خاصي با برخي تصميمات دولتي داشت. حتي در اواخر مجلس هفتم كه خبرنگاري از وي پرسيده بود چه نمره‌اي به عملكرد اقتصادي دولت مي‌دهد، عدد هشت را انتخاب كرد. البته عادل آذر بعد از اين اظهارنظرها بود كه حساب خود را كاملا از احمدي‌نژاد و حاميان او جدا كرد و به طيف محسن رضايي نزديك شد. او در انتخابات پرحاشيه و ملتهب سال 88 در ستاد محسن رضايي حضور داشت و گفته مي‌شود كه خوراك فكري و برنامه‌هاي اقتصادي رضايي را تدوين مي‌كرد.
با اين همه، مشي «تعاملي» عادل آذر موجب شد تا حتي پس از فروكش كردن اتفاقات پس از انتخابات 88 و رويدادهاي آن، عادل آذر به عنوان رييس مركز آمار ايران در دولت دوم احمدي‌نژاد معرفي شود. اين شايد «سخت‌ترين انتخاب» براي او بود، چراكه در چندين سال پيش از اين، وي يكي از منتقدان عملكرد آماري دولت احمدي‌نژاد بود و حالا خود به سازماني رفته بود كه مسوول توليد همين آمار بود.
از مركز آمار تا ديوان محاسبات
عادل آذر 6 سال در مركز آمار ايران مشغول به فعاليت بود. يعني حتي پس از پايان گرفتن دولت احمدي‌نژاد نيز او تا دو سال بعد در سمت خود ابقا شد و اين موضوع نحوه تعامل و استقلال او را از خط‌مشي‌هاي سياسي به رخ مي‌كشيد. تا اينكه او بار ديگر از قوه مجريه به مقننه بازگشت و اين‌بار توسط علي لاريجاني رييس مجلس به عنوان رييس جديد ديوان محاسبات، جايگزين حسين رحيمي شد. نهادي كه به نوعي بازوي «نظارتي» مجلس محسوب مي‌شود و كارويژه آن حساب و كتاب چگونگي اجراي قوانين بودجه‌اي است كه پيش از اين در مجلس تصويب و به دولت ابلاغ شده است.
اين دوره‌اي است كه عادل آذر را وارد حاشيه‌هايي هم كرد. او سه بار با مديران دولتي بر سر گزارش‌هاي تفريغ بودجه به مجادله لفظي پرداخت. با محمدباقر نوبخت رييس سابق خود بر سر گزارش تفريغ بودجه سال 95، با ولي‌الله سيف در خصوص سياست‌هاي ارزي كشور و با ميعاد صالحي رييس وقت سازمان بازنشستگي، جوان جوياي نامي كه تريبون تلويزيون را براي افشاگري عليه برخي‌ها برگزيد و يكي از آنها عادل آذر بود.
حضور در موسسه نياوران
در انتخابات رياست‌جمهوري سال گذشته، عادل آذر به ستاد انتخاباتي علي لاريحاني اضافه شد. اما شوراي نگهبان لاريجاني را تاييد صلاحيت نكرد و آذر نيز قيد فعاليت در ستاد ديگري را زد. او اين‌بار در قالب يك چهره دانشگاهي در دولت رييسي به عنوان رييس موسسه نياوران انتخاب شد. پيش از او محمد نهاونديان در اين موسسه بود و گويا قرار بود كه موسسه در كاركرد جديد خود اتاق فكر دولت باشد و نقشي مانند شوراي مشاوران اقتصادي رييس‌جمهور امريكا بازي كند. هرچند موسسه نياوران از بدو تاسيس تاكنون يك نهاد پژوهشي باقي مانده و از اين سطح فراتر نرفته است. در زمان رياست آقاي آذر نيز اتفاق خاصي رخ نداد. با اينكه او اقداماتي را براي تغيير ساختار موسسه آغاز كرد؛ اما با مرگ وي، اين اقدامات نيز ناتمام ماند.
پيام‌هاي تسليت
در پي درگذشت عادل آذر، رييس‌جمهور و برخي مسوولان و نمايندگان مجلس پيام تسليت صادر كردند. ابراهيم رييسي در پيام خود نوشت: «اين استاد دانشگاه و مدير پرتلاش و توانمند، در جايگاه‌هاي مختلف خدمتگزاري از جمله نمايندگي مردم در مجلس شوراي اسلامي، رياست ديوان محاسبات كشور و مركز آمار ايران و در اين دولت به عنوان مشاور رييس‌جمهور و رييس موسسه عالي آموزش و پژوهش مديريت و برنامه‌ريزي با انجام فعاليت‌هاي ارزنده، نام و يادي نيك از خود باقي گذاشت.» محمد مخبر، معاون اول رييس‌جمهور نيز با ارسال پيامي گفته است: «مرحوم عادل آذر كه نمايندگي مردم استان ايلام در مجلس هفتم و رياست ديوان محاسبات كشور و رياست مركز آمار ايران را در كارنامه خود دارد، در دوران حيات خويش در جايگاه‌هاي مختلف خدمات ارزنده‌اي به مردم و كشور ارايه كرد.» محمدباقر نوبخت، رييس سابق سازمان برنامه و بودجه در پيامي عنوان كرد: «اينجانب كه سال‌ها از عواطف و تشريك مساعي او در اداره سازمان برنامه و بودجه كشور برخوردار بودم، فقدان اين مرد بزرگ را به جامعه علمي و اجرايي كشور، مردم حق‌شناس استان ايلام، به ويژه خانواده داغدارشان تسليت و تعزيت گفته و از خداوند رحيم مسالت دارم او را با اوليا و ائمه طاهرين محشور فرمايد.» وزراي امور خارجه و علوم، مهرداد بذرپاش رييس كنوني ديوان محاسبات، رييس كل بانك مركزي، دبير شوراي عالي انقلاب فرهنگي، دبير مجمع تشخيص مصلحت نظام و بسياري از نمايندگان مجلس نيز درگذشت عادل آذر را تسليت گفته‌اند.