براي درگذشت ابراهيم قنبري مهر
پدرسازسازي نوين ايران
سياوش اكبري
جمعه 21 مرداد ماه ۱۴۰۱ پيكر يكي از بزرگان عرصه فرهنگ و هنر كشور ايران به خاك سپرده شد.
استاد ابراهيم قنبري مهر، پدر سازسازي نوين ايران و يكي از تاثيرگذارترين اساتيد عرصه موسيقي ايران بود. مردي كه به پيشنهاد استادش ابوالحسن صبا به ساخت ويولن روي آورد و در ساخت اين ساز جهاني آنقدر پيشرفت كرد كه ديويد اويستراخ (يكي از بزرگترين نوازندگان ويولن عصر خود) را به اشتباه انداخت؛ طوري كه اويستراخ ساخته استاد را با ساختههاي استراديواريوس، سازنده شهير ايتاليايي اشتباه گرفت و در همانجا (كارگاه ويولنسازي واتلو در فرانسه) ويولن ايشان مورد تاييد و تحسين كتبي ديويد اويستراخ قرار گرفت كه ميشود گفت مدال طلايي براي هنر سازسازي ايران بود (توضيح اينكه اين ساز قبل از مراجعه استاد به فرانسه ساخته شده بود).
يهودي منوهين نوازنده برجسته ويولن قرن بيستم كه در انتخاب ويولن بسيار سختگير و حساس بود در سفري كه به ايران داشت به ويولن ابتكاري استاد قنبري كه ويولن مهر يا ويولن دوكاسه نامگذاري شده، علاقهمند شد و يك عدد با خود برد كه بعد از فوتش به قيمت بسيار بالايي براي صرف در امور خيريه به فروش رفت كه خود داستان جالبي دارد.
همانطور كه گفته شد، استاد ابراهيم قنبري مهر يكي از شاگردان خوب استاد صبا بود كه استاد صبا حتي فرموده بودند ميتواند در يكي از اركسترهاي آن زمان فعاليت داشته باشد.
استاد قنبري مهر ضمن ساخت ويولن در كارگاه وزارت فرهنگ و هنر سابق دست به كارهاي بزرگي زده بود كه از آن جمله ميتوان به بازسازي سازهاي ايراني از زمان هخامنشي تا دوران پهلوي و همچنين تحقيق و ابداعاتي در سازهاي ملي و جهاني اشاره كرد.
استاد قنبري مهر بعد از انقلاب پس از اندكي وقفه مجددا فعاليت سازسازي خود را شروع كرده و اينبار علاوه بر ساخت ويولن در جهت تكامل سازهاي ملي ابداعاتي دارد كه توضيح آن در اين صفحه ممكن نيست؛ اما به طور خلاصه ميتوانم بگويم تغيير در سرپنجه تار، سه تار، كمانچه و...
تغيير در كليدهاي قانون، ابداع روانكوك (نوعي گوشي مكانيكي) براي سنتور، ابداع پردههاي فلزي متحرك براي تار و سه تار، تغييراتي در مكانيزم هارپ، خرك ثابت براي سهتار، ابداع ساز جديدي به نام شورانگيز و هنر جديدي به نام مهر كاري و دهها ابداع و ابتكار در قالبهاي سازسازي و...
اينها همه كارهايي است كه به چشم ميتوان ديد اما مهمتر از اينها شخصيت والاي استاد بود كه زبانزد خاص و عام است. فردي به تمام معنا ايراني و علاقهمند به ايران كه با وجود اينكه فرصتهاي خوبي برايش پيشنهاد شد هيچوقت به فكر مهاجرت نيفتاد. مردي رئوف و در عين حال شجاع و مومن به كار خويش و تابوشكن و تلاشگر بود. احترام به بزرگان سرلوحه زندگياش بوده و در عين حال مورد احترام تمامي هنرمندان و بزرگان موسيقي بود.
استاد ابراهيم قنبري مهر علاقه و ارادت خاصي نسبت به استاد خويش ابوالحسن صبا داشت كه تا آخر عمر هميشه با يادآوري خاطرات صبا سخت متاثر ميشد.
و از همه مهمتر تربيت شاگرداني خوب بدون هيچگونه چشمداشت و توقع كه موجب تغيير و تضمين و اعتبار سازسازي ايران شده كه امروز ساز خود را با اطمينان به نقاط مختلف دنيا ارسال كرده و قابل رقابت با آنها ميدانند. در آخر ميتوانم بگويم كه استاد ابراهيم قنبري مهر، كاملترين انساني بود كه به عمرم ديدم. دعاگوي هميشگياش هستم.