رازهاي هستي
آب موجود در زمين از كجا آمده است؟
مزگشايي از پيشينه زمين و سامانه خورشيدي يكي از پيچيده‌ترين و جدي‌ترين چالش‌هايي است كه امروز دانشمندان با آن دست به گريبان هستند. با اين حال به نظر مي‌رسد كم‌كم قطعات اين پازل شگفت‌انگيز در حال تكميل شدن باشد. اصولا يكي از معماهاي حل نشده، خاستگاه آب‌هاي زمين است. به راستي آب‌هاي زمين از كجا آمده‌اند كه اينچنين بخش بزرگي از سطح آن را پر كرده‌اند؟! به ويژه شواهد حكايت از آن دارند كه زمين گذشته‌اي پرآشوب داشته است. چندي پيش نمونه‌هاي جمع‌آوري شده از سيارك «رايوگو» به زمين رسيد. اين دستاورد ماموريت سازمان فضايي ژاپن بود: هايابوشا 2. اكنون نتيجه تحقيقات روي اين نمونه‌ها منتشر شده است. اين يافته‌ها نشان مي‌دهد كه به احتمال زياد بخشي از آب‌هاي موجود در زمين از سيارك‌ها آمده‌اند! در اين زمينه برخي محققان بر اين باورند كه اين آب‌ها بر اثر برخوردهاي پرشمار در همان دوران آغازين پيدايش منظومه شمسي با زمين، به وجود آمده‌اند. البته اين ايده كه آب‌هاي زمين از سيارك‌ها تامين شده است، نظريه جديدي نيست. مشكل اصلي دستيابي به شواهد تاييد‌كننده اين نظريه بود كه حالا به نظر مي‌رسد چنين مداركي به تدريج به دست بيايد. با اين حال هنوز به‌طور قطع به يقين نمي‌دانيم چگونه چنين رويدادي رخ داده و البته هنوز هم براي پاسخ به اين سوال نياز به شواهد بيشتري است.
ستاره‌هايي كه سيارات‌شان ر ا مي‌بلعند!
دنياي اخترفيزيك نوين پر است از حقايق عجيب و دور از انتظار. در اين عرصه زمينه‌هاي مختلف آنچنان با يكديگر ارتباط پيدا مي‌كنند كه همانند يك ماجراي پليسي، بايد آنها را واكاوي كرد. نمونه‌اي اين دست معماها را مي‌توانيد در زير ببينيد.
دير زماني است كه اخترشناسان دريافته‌اند كه ممكن است ستاره‌ها سياره‌هاي‌شان را ببلعند. در اين بين سوال مهم اين است كه اين فرآيند چگونه انجام مي‌شود؟ سوالي كه كليد آن در عنصري به نام «ليتيوم» خلاصه مي‌شود.
واقعيت اين است كه بعد از مهبانگ، عمدتا هيدروژن و مقادير كمي هليوم و بسيار كمتر ليتيوم به وجود آمدند. در اين ميان مقدار ليتيوم به وجود آمده حدود 1 اتم در 10 ميليارد اتم بود. البته اين مقدار بسيار ناچيز است ولي مي‌تواند در ستاره‌ها به يادگار بماند. اما نه براي هميشه.
درواقع اگر ليتيومي باقي از مهبانگ باقي بماند طي فرآيند گداخت هسته‌اي مصرف خواهد شد. به بيان ساده ليتيوم گرچه نمي‌تواند در ستاره‌هاي مسن‌تر وجود داشته باشد اما سيارات همچنين مقدار كمي ليتيوم دارند، چرا كه فرآيند گداخت هسته‌اي در آنها رخ نمي‌دهد. برخي ستاره‌ها اما به وضوح پرجرم و بزرگ هستند و قطعا گداخت هسته‌اي در آنها رخ مي‌دهد. اما در جو آنها ليتيوم هم وجود دارد! اخترشناسان معتقدند چنين ستاره‌هايي داراي سياره‌هايي بوده‌اند كه آنها را بلعيده‌اند! و ليتيومي كه رصد مي‌شود در واقع برجا مانده از سيارات است.