ارتش‌هاي ايالات متحده و كره جنوبي روز دوشنبه
بزرگ‌ترين رزمايش ميداني پنج سال اخير خود را آغاز كردند
امريكا و تشديد عمدي تنش در شرق آسيا
محمدحسين لطف‌الهي
ارتش‌هاي ايالات متحده و كره جنوبي اين هفته بزرگ‌ترين رزمايش ميداني پنج سال اخير خود را آغاز كردند؛ اقدامي كه نشان‌دهنده رويكرد سختگيرانه دولت جديد سئول در قبال كره شمالي و تمايل جنوبي‌ها به افزايش همكاري با امريكاست اما مي‌تواند واكنش خشمگينانه پيونگ‌يانگ و تشديد تنش در شبه‌جزيره كره را در پي داشته باشد.
اين رزمايش تابستاني به نام «سپر آزادي اولچي» كه با مشاركت ده‌ها هزار سرباز از دو كشور ايالات متحده و كره جنوبي و همچنين طيف وسيعي از تسليحات و سخت‌افزارهاي نظامي از جمله هواپيماهاي جنگي، ناوها و تانك‌هاي پيشرفته برگزار مي‌شود در سال‌هاي اخير بارها به اميد خراب نشدن مسير ديپلماسي با كره شمالي و شيوع بيماري كوويد 19 عقب افتاده بود. به گفته مقام‌هاي سئول و واشنگتن، هدف از برگزاري اين رزمايش ارتقاي توان رزمي و ميزان هماهنگي نيروهاي دو طرف در زمان وقوع تقابل احتمالي عنوان شده است. رزمايش «سپر آزادي اولچي» همراه با يك برنامه آموزشي چهار روزه «دفاع غيرنظامي» براي كارمندان دولت كره جنوبي خواهد بود. طبق گزارش‌ها اين تمرين شامل اقداماتي براي شبيه‌سازي حملات مشترك دشمن، تقويت تسليحات و سوخت در خط مقدم و مقابله با سلاح‌هاي كشتار جمعي خواهد بود. رسانه‌هاي امريكايي همچنين گزارش داده‌اند كه در اين رزمايش نحوه استفاده از هواپيماهاي بدون سرنشين و ديگر تسليحات پيشرفته جنگي جديد كه در طول جنگ روسيه و اوكراين مورد استفاده قرار گرفته، به نيروهاي كره‌اي آموزش داده خواهد شد.
براي كيم جونگ اون رهبر كره شمالي اما اين رزمايش‌ها معناي متفاوتي دارد. پيونگ يانگ معتقد است اين رزمايش‌ها اقدامي خصمانه عليه كره شمالي است و از آنها براي توجيه برنامه تسليحاتي و برنامه هسته‌اي خود استفاده مي‌كند. اين رزمايش در شرايطي صورت مي‌گيرد كه نشانه‌هايي جدي از عدم اثربخشي راه‌حل ديپلماتيك براي كاهش تنش‌ها ديده مي‌شود و گزارش‌هاي غيررسمي از احتمال آماده شدن پيونگ يانگ براي انجام هفتمين آزمايش هسته‌اي در هفته‌هاي آتي خبر مي‌دهند.
كيم يو جونگ، خواهر رهبر كره شمالي كه از نفوذ بالايي نيز در ساختار سياسي كره شمالي برخوردار است هفته گذشته به‌شدت از رزمايش‌هايي كه كره جنوبي برگزار مي‌كند انتقاد كرد و در پاسخ به پيشنهاد يون سوك يئول رييس‌جمهور كره جنوبي مبني بر خلع سلاح كره شمالي در ازاي اعطاي امتيازات اقتصادي به اين كشور به تندي به مقام‌هاي سئول تاخت. به گزارش رويترز، كيم يو جونگ طي بيانيه‌اي كه از سوي خبرگزاري رسمي كره شمالي (KCNA) منتشر شد، عنوان داشت: «بهتر بود كه يون سوك يئول، رييس‌جمهوري كره جنوبي به جاي اينكه مهمل بگويد، به خاطر وجهه خود، دهانش را مي‌بست. او چيز بهتري براي گفتن نداشت. اين خيلي ساده و بچگانه است كه او فكر كند براي افتخار و تسليحات هسته‌اي كره شمالي مي‌تواند معامله اقتصادي كند.» او افزود: «هيچ كسي سرنوشتش را با كيك ذرت عوض نمي‌كند.» خواهر كيم جونگ اون در ادامه خطاب به يون گفت: «ما تصريح مي‌كنيم كه رو در روي او نخواهيم نشست.» وزير اتحاد كره جنوبي، شخصي كه روابط سئول با كره شمالي را مديريت مي‌كند، اظهارات خواهر كيم جونگ اون، رهبر كره شمالي را «بسيار توهين‌آميز و گستاخانه» خوانده است.
ايالات متحده كاملا از موضع كره جنوبي در قبال كره شمالي دفاع مي‌كند. سخنگوي وزارت خارجه امريكا روز سه‌شنبه گفت پيشنهاد كره جنوبي براي كمك به كره شمالي در ازاي خلع سلاح هسته‌اي اين كشور كاملا همسو با برنامه‌هاي ايالات متحده است. پرايس افزود: «ما نسبت به حمايت از برنامه‌هاي مصمم و جسورانه‌اي كه دولت كره جنوبي اتخاذ كرده، شفاف و صريح بوده‌ايم. اين برنامه‌اي است كه كاملا با رويكرد ما نسبت به برنامه‌هاي تسليحاتي و برنامه‌هاي موشك بالستيك جمهوري دموكراتيك خلق كره (كره شمالي) و خلع سلاح هسته‌اي اين كشور همسو است.» ند پرايس گفت كه امريكا و متحدانش به تلاش‌هاي خود جهت مذاكره با پيونگ‌يانگ ادامه خواهند داد. او اضافه كرد: «ما هم تعامل از جانب كره شمالي را ديده‌ايم و هم شاهد دوره‌اي از تحريكات از سوي اين كشور بوده‌ايم. بسيار واضح است كه ما در حال حاضر در دوره‌اي هستيم كه توسط مورد دوم (تحريكات) توصيف شده است. ما همچنان به موضع شفاف خود نسبت به آنچه كه آماده‌ايم انجام دهيم و آنچه به‌طور دسته‌جمعي با متحدان كره جنوبي و ژاپن به دنبال آن هستيم، ادامه خواهيم داد. ما به انتقال پيام‌ها به كره شمالي چه به صورت علني و چه به صورت مستقيم ادامه خواهيم داد.» ند پرايس همچنين از پيونگ‌يانگ خواست تا به ميز مذاكره برگردد. سخنگوي وزارت خارجه امريكا همچنين تصريح كرد: «ما بارها، علنا و حتي به صورت خصوصي به كره شمالي گفته‌ايم كه آماده شروع مذاكرات هستيم. كره شمالي اخيرا پيام مشابهي را از جانب كره جنوبي شنيده است. ما معتقديم كه پاسخ مثبت كره شمالي براي اين كشور ضروري است و همچنين مي‌توانيم از اين طريق به يك هدف دسته‌جمعي برسيم.»
كره شمالي از سال ۲۰۱۹ از مذاكرات خلع سلاح هسته‌اي خودداري كرده و در ماه‌هاي اخير نيز با آزمايش‌هاي متعدد موشكي براي دشمنان خود خط و نشان كشيده است. پارك جيه-وون، مدير سابق سرويس اطلاعات ملي كره جنوبي روز سه‌شنبه اعلام كرد، كره شمالي احتمالا پيش از انتخابات ميان‌دوره‌اي امريكا در ماه نوامبر يك آزمايش موشكي انجام خواهد داد تا توانايي‌هاي اتمي‌اش را به رخ بكشد. او به راديو كي‌بي‌اس گفت: «كره شمالي اين آزمايش اتمي را انجام خواهد داد تا تهديد كند كه موشك حامل كلاهك كوچك شده و سبك‌تر اين كشور مي‌تواند تا امريكا پرواز و ضربه‌اي به دولت جو بايدن، رييس‌جمهور امريكا در آستانه انتخابات ميان دوره‌اي وارد كند. كره شمالي احتمالا در اعتراض به مانورهاي نظامي كه كره جنوبي و امريكا از روز دوشنبه آغاز كردند، دست به اقدامات تحريك‌آميزي خواهد زد.» پارك جيه-وون تصريح كرد: «كيم جونگ- اون، رهبر كره شمالي اين مانورها را ناديده نخواهد گرفت و اينگونه فكر نخواهد كرد كه گويي اتفاقي نيفتاده است. اگر برنامه جسورانه يون سوك يئول، رييس‌جمهور كره جنوبي در رابطه با كره شمالي قرار است اجرايي شود، دولت بايد تلاش كند تا پشت پرده با كره شمالي ارتباط برقرار كند.»
سو كيم، تحليلگر سياسي در موسسه رند مستقر در واشنگتن معتقد است هم سئول و واشنگتن واكنش خشن كره شمالي به اين رزمايش را پيش‌بيني مي‌كردند. او به روزنامه واشنگتن‌پست مي‌گويد: «واكنش كره شمالي و تلاش پيونگ يانگ براي نشان دادن عصبانيت خود اتفاق جديدي به حساب نمي‌آيد. كيم مدت‌هاست كه مرتبا دست به اقدامات تحريك‌كننده مي‌زند در مواجهه با يك كره شمالي تهاجمي كه اشتهاي كمي براي گفت‌وگو دارد، دست روي دست گذاشتن اقدام مناسبي نيست.»
با اين حال، برخي كارشناسان هشدار مي‌دهند در شرايطي كه روابط واشنگتن و پكن به دليل دخالت‌هاي امريكا در تايوان به سردي گراييده و حجم تنش‌ها به‌شدت افزايش يافته است، رزمايش‌هاي مشترك امريكا و كره جنوبي مي‌تواند تشديد‌كننده تنش‌ها و باعث امنيتي‌تر شدن فضاي منطقه باشد. هونگ مين، كارشناس ارشد موسسه اتحاد ملي كره در سئول، مي‌گويد: «درحالي‌كه به‌طور سنتي هدف رزمايش‌هاي كره جنوبي و امريكا مقابله با تهديدهاي كره شمالي است اما به عقيده من اين رزمايش، بايد چند منظوره تلقي شود و مي‌توان آن را پاسخي به رزمايش‌هاي چين نيز دانست.»
پل چوي، مدير گروه استارت ويز، يك شركت مشاوره ريسك‌هاي ژئوپليتيك مستقر در سئول باور دارد كه هم دو كشور امريكا، كره جنوبي و هم ژاپن به نياز جدي خود به ارتقاي توانايي‌ها براي غلبه بر چالش‌ها و به ويژه چالش‌هاي نظامي كه از سوي كره شمالي و چين عليه آنها ممكن است ايجاد شود واقفند و در همين راستا تلاش مي‌كنند.»
يوجي هوساكا، استاد تاريخ و سياست دانشگاه سجونگ سئول معتقد است: «يون سوك يئول دارد به وعده‌هايي عمل مي‌كند كه در تبليغات انتخاباتي‌اش مطرح كرده بود، يعني تقويت رابطه امنيتي با امريكا براي حفاظت از سئول در برابر خطر تسليحات هسته‌اي كره شمالي. علاوه بر اين، يون روابط امنيتي نزديك‌تري با ژاپن برقرار كرده و نيروي دريايي ژاپن در رزمايش‌هاي جست‌وجو و رديابي موشكي در هاوايي به نيروهاي امريكا و كره جنوبي پيوست.»
در دوره رياست‌جمهوري مون جائه- اين، رييس‌جمهوري سابق كره جنوبي، سئول سياست تنش‌زدايي را در قبال كره شمالي در پيش گرفته بود، اما برگزاري اين رزمايش‌ها نشان‌دهنده فاصله‌گيري دولت كنوني اين كشور از سياست مذكور است. رزمايش‌هاي معمول امريكا و كره جنوبي در دوره رياست‌جمهوري دونالد ترامپ در امريكا تعليق شد، زيرا ترامپ و مون جائه- اين در حال گفت‌وگو با كيم جونگ اون، رهبر كره شمالي بوده و براي اثبات حسن نيت خود، همكاري‌هاي نظامي خود را متوقف كردند.
اما گفت‌وگوها درباره پايان رسمي جنگ كره و همچنين تعهد كره‌شمالي نسبت به از بين بردن تسليحات هسته‌اي خودش در قبال دريافت تضمين‌هاي امنيتي، راه به جايي نبرد. ترامپ تمايلي به از سرگيري گفت‌وگوها نداشت و آن را غيرضروري و پرهزينه مي‌دانست. همه‌گيري كرونا هم ادامه گفت‌وگوها را به تعويق انداخت. قرار است چند ماه بعد، گفت‌وگوها از سر گرفته شود، اما اين نگراني وجود دارد كه كره شمالي در تدارك هفتمين آزمايش هسته‌اي زيرزميني خود باشد.
تنش‌ها ميان امريكا و چين هم در پي سفر نانسي پلوسي، رييس مجلس نمايندگان امريكا به تايوان و واكنش‌هاي شديد چين افزايش يافته است. تايوان جزيره‌اي خودگردان است كه چين آن را بخشي از خاك خود دانسته و گزينه حمله نظامي براي پس گرفتنش را رد نمي‌كند. روسيه هم اخيرا اعلام كرد كه در اواخر ماه ميلادي جاري رزمايشي هفت‌روزه با حضور چين، بلاروس، مغولستان، هند و تاجيكستان برگزار مي‌كند. اين رزمايش‌ها از ۳۰ ماه اوت آغاز مي‌شوند.
دان پينكستون، استاد روابط بين‌الملل دانشگاه تروي گفت، مقامات ارشد نظامي در واشنگتن و سئول مي‌گويند كه برگزار نشدن رزمايش‌هاي مشترك، موجب تضعيف سربازان دو كشور شده و خواستار ازسرگيري همكاري‌هاي نظامي هستند. او به دويچه‌وله گفت: اين يك تنظيم مجدد و احياي تمرينات حياتي براي تقويت وضعيت دفاعي مشترك در شبه‌جزيره كره است. در سال‌هاي اخير كه رزمايش‌هاي واشنگتن و سئول متوقف مانده بود، كره شمالي به آزمايش‌هاي موشكي خود ادامه داده، برنامه هسته‌اي خود را به پيش برده و به رزمايش‌هاي نيروهاي متعارف خود ادامه داده است. اما اكنون رهبران متفاوتي در واشنگتن و سئول روي كار آمده‌اند. اين يك اقدام اصلاحي در قبال تهديدات كره شمالي و عدم قطعيت در وضعيت بي‌ثبات جهاني است.