افزايش بي‌سابقه هزينه‌هاي انرژي، بزرگ‌ترين چالش جانشين جانسون خواهد بود
زمستان سخت براي نخست‌وزير آينده بريتانيا
اعلام افزايش ۸۰ درصدي سقف قابل پرداخت قبوض گاز و برق براي خانوارهاي بريتانيايي از پاييز امسال، در آستانه برگزاري انتخابات درون‌حزبي حزب محافظه‌كار براي تعيين نخست‌وزير آينده اين كشور، سوالاتي را در مورد برنامه‌هاي دولت بعدي براي كمك به شهروندان در مقابل افزايش سرسام‌آور هزينه‌هاي معيشتي افزايش داده است.
دو هفته مانده به موعد برگزاري انتخابات رهبري حزب محافظه‌كار بريتانيا و تعيين جانشين بوريس جانسون، نخست‌وزير مستعفي بريتانيا، ليز تراس، وزير خارجه با فاصله قابل توجهي در نظرسنجي‌ها از ريشي سوناك، رقيب كمتر شناخته‌شده خود جلوتر است. با اين حال شرايط سخت اقتصادي و معيشتي شهروندان بريتانيايي، در آستانه اين انتخابات، چشم‌انداز بسيار سختي را براي مديريت دولت جلوي فرد پيروز قرار خواهد داد. بر اساس نظرسنجي كه از سوي پوليتيكوي اروپا منتشر شده است در ميان ۱۸۰ هزار راي‌دهنده حزب محافظه‌كار كه قرار است رهبر آينده اين حزب و جانشين بوريس جانسون را تعيين كنند، در حال حاضر ۵۷ درصد از ليز تراس، وزير خارجه حمايت مي‌كنند، ۳۱ درصد تصميم دارند به ريشي سوناك راي بدهند و ۱۱ درصد هنوز تصميم نهايي خود را نگرفته‌اند. اگر ليز تراس بتواند به اين مقام برسد، سومين نخست‌وزير زن بريتانيا بعد از مارگارت تاچر و ترزا مي‌خواهدبود.
ليز تراس در حالي به كرسي نخست‌وزيري نزديك مي‌شود كه به گفته تحليل‌گران برنامه‌اي كه او براي نخست‌وزيري ارايه داده است به‌شدت پرهزينه و در شرايط شكننده اقتصاد بريتانيا عملا غيرممكن به نظر مي‌رسد. يكي از كليدي‌ترين وعده‌هاي خانم تراس، اعلام كاهش ماليات‌ها از نخستين روز شروع به كار دولتش است. در دوراني كه هزينه‌هاي كمرشكن معيشتي شهروندان بريتانيا را تحت فشار بي‌سابقه قرار داده است و بسياري از نهادهاي دولتي به ويژه سيستم بهداشتي بريتانيا با كمبود بودجه دست و پنجه نرم مي‌كنند، اين برنامه خانم تراس به‌شدت از سوي رقيب محافظه‌كارش مورد انتقاد قرار گرفته است و حزب رقيب نيز آن را غيرعملي و آسيب‌رسان توصيف مي‌كند. با اين حال بسياري از راي‌دهندگان حزب محافظه‌كار كه روياي بازگشت اين حزب به دوران مارگارت تاچر و در پيش گرفتن سياست‌هاي ماليات حداقلي و دولت‌هاي كوچك را در سر مي‌پرورانند، از اين شعار خانم تراس استقبال كرده‌اند. مخالفان معتقدند كه در شرايط كنوني كاهش ۳۰ ميليارد دلاري درآمد مالياتي براي دولت غيرممكن است، به علاوه اينكه دولت علاوه بر هزينه‌هاي خود بايد بتواند به شهرونداني كه بيشترين آسيب را از افزايش هزينه‌هاي معيشتي ديده‌اند كمك مالي كند.
نخست‌وزير آينده بريتانيا در شرايطي بايد كار خود را آغاز كند كه هزينه‌هاي معيشتي در بريتانيا به شكل بي‌سابقه‌اي افزايش پيدا كرده است. تورم در بريتانيا دو رقمي شده است و بانك مركزي اين كشور هشدار داده است كه يك دوره ركود بلندمدت در انتظار اقتصاد اين كشور است. نهاد تنظيم مقررات انرژي بريتانيا روز جمعه اعلام كرد كه سقف قانون قبوض انرژي خانوارهاي بريتانيايي از پاييز امسال تا ۸۰ درصد افزايش خواهد يافت و از ۱۹۷۱ پوند به ۳۵۴۹ پوند مي‌رسد. بر اساس مقررات بريتانيا مجموع قبوض گاز و برق هر خانوار بريتانيايي در انگليس، اسكاتلند و ولز نبايد از يك سقف مشخص در سال بيشتر باشد. تقريبا ۲۴ ميليون خانوار بريتانيايي تحت‌تاثير اين افزايش قيمت قرار مي‌گيرند.
آسيب‌هاي ناشي از جهان‌گيري بيماري كرونا، اجراي بركزيت و جنگ اوكراين، تاثيرات شديدي بر توانايي معيشتي شهروندان بريتانيايي گذاشته است. ليز تراس در ابتداي كارزار تبليغاتي خود براي رهبري حزب محافظه‌كار با هرگونه پرداخت يارانه مستقيم به شهروندان نيازمند مخالفت كرده‌بود، اما بعد از فشار شديد مخالفان و افكار عمومي، حالا او و حاميانش اعلام كرده‌اند كه در بودجه اضطراري كه دو هفته بعد از انتخابات قرار است به پارلمان تقديم شود، يارانه‌هاي مستقيم براي جبران افزايش قيمت‌ها با هدف كمك به اقشار ضعيف جامعه در نظر گرفته‌مي‌شود.
اما اظهارنظرهاي غيرعادي ليز تراس فقط به وعده كاهش شديد ماليات‌ها خلاصه نمي‌شود. او براي راضي نگه داشتن اعضاي حزبش خواهان لغو كردن تمامي مقررات باقي‌مانده از دوران عضويت بريتانيا در اتحاديه اروپا است. او در عين حال در واكنش به سوالي در مورد احتمال بروز جنگ اتمي، خود را آماده استفاده از سلاح اتمي معرفي مي‌كند. وقتي از او در مورد احتمال استفاده از زرادخانه هسته‌اي بريتانيا سوال شد، تاكيد كرد: «اين موضوع يكي از وظايف مهم نخست‌وزير است، من آماده‌ام كه اين كار را بكنم.» بسياري معتقدند كه اين مواضع خانم تراس، تلاش او براي بازآفريني چهره‌اش به عنوان بدل مارگارت تاچر، نخست‌وزير اسبق بريتانيا است كه به «بانوي آهنين» مشهور بود.
هيچ برنامه‌اي وجود ندارد
جاني مارشال از انديشكده بنياد رزولوشن مي‌گويد: «زمستان امسال با افزايش قبوض انرژي آبستن يك فاجعه است كه مي‌تواند آسيب‌هاي فيزيكي و مالي شديدي به خانواده‌ها در سراسر بريتانيا وارد كند.» وي به سي‌ان‌بي‌سي مي‌گويد: «ما به زودي شاهد قطع برق و گاز هزاران نفر خواهيم بود و ميليون‌ها نفر نيز قادر به پرداخت قبوض خود نيستند كه به تدريج به انباشت معوقه‌هاي غيرقابل پرداختي تبديل خواهد شد.» راه‌حل‌هاي مختلفي براي مبارزه با مشكلات ناشي از افزايش بي‌سابقه قيمت انرژي مطرح شده است، اما موقت بودن دولت كنوني و رقابت‌هاي درون‌حزبي براي گزينش رهبر آينده حزب باعث مي‌شود كه دست‌كم تا ۱۵ شهريورماه كه نخست‌وزير جديد كار خود را آغاز مي‌كند، هيچ تصميم جديدي براي حل اين بحران اتخاذ نشود. روز پنجشنبه در سخنراني انتخاباتي دو نامزد در جمع راي‌دهندگان، ريشي سوناك وعده داد كه كمك‌هاي مستقيم مالي براي اقشار و كسب‌وكارهاي آسيب‌پذير در نظر بگيرد. در برابر ليز تراس، همچنان راهكار همه مشكلات را كاهش ماليات‌ها مي‌داند و مي‌گويد كه كاهش ماليات به خانوارها كمك مي‌كند تا با كمتر شدن بار هزينه‌هاي ماليات، پول بيشتري براي پرداخت قبوض انرژي خود داشته باشند.
جانسون: يارانه‌هاي نقدي حتما اضافه خواهد شد
حتي نخست‌وزير كنوني بريتانيا، بوريس جانسون هم معتقد است كه دولت بعدي بريتانيا بايد براي كمك به پرداخت هزينه‌هاي انرژي به شهروندان اين كشور كمك مالي پرداخت كند. او مي‌گويد كه نخست‌وزير بعدي قطعا مجبور به پرداخت يارانه‌هاي نقدي براي پرداخت قبوض گاز و برق به شهروندان آسيب‌پذير است، اما ثروتمندان نبايد از مزيت سقف پرداخت براي قبض‌هاي‌شان برخوردار باشند. به نوشته گاردين، جانسون با قرار دادن فشار روي جانشينش كه احتمالا ليز تراس خواهد بود، مي‌گويد: «يارانه‌هاي نقدي قطعا اضافه خواهد شد و دولت در ماه سپتامبر اين مبالغ را اعلام خواهد كرد.» جانسون تاكيد كرد: «چيزي كه من فكر مي‌كنم نبايد انجام دهيم اين است كه سقف پرداخت را براي همه شهروندان از جمله ثروتمندترين افراد در كشور حفظ كند.» نخست‌وزير مستعفي بريتانيا تاكيد كرد: «اين شرايط تا چندين ماه در زمستان ادامه پيدا خواهد كرد. شرايط سختي است ولي من تصريح مي‌كنم كه تمام مي‌شود. ما بايد اقداماتي را در نظر بگيريم كه بتوانيم در حدي استقلال انرژي داشته‌باشيم كه از پس اين شرايط بربياييم.»
دعوا با فرانسه براي انحراف افكار عمومي
ليز تراس كه با نگاهي به نظرسنجي‌ها جايگاه خود را به عنوان نخست‌وزير آينده بريتانيا قطعي مي‌بيند، روز پنجشنبه در سخنراني خود در نورفولك، مدعي شد كه نمي‌داند «فرانسه دوست بريتانيا است يا دشمن بريتانيا.» وي گفت: «هيات ژوري هنوز تصميم نگرفته‌اند، من روابطم را با مكرون بر اساس رفتارش تعيين مي‌كنم، نه گفتارش.» اين اظهارنظر ليز تراس، يك اقدام تاكتيكي براي نمايش اقتدار ملي، همزمان با مشكلات متعدد اقتصادي تصور شد. امانوئل مكرون، رييس‌جمهور فرانسه بلافاصله به اين اظهارات نامزد نخست‌وزيري بريتانيا واكنش نشان داد و تاكيد كرد كه ممكن است رابطه دو كشور دچار مشكلات جدي شود. مكرون كه براي سفري رسمي به الجزاير رفته است در پاسخ به سوالي در مورد اظهارات ليز تراس گفت: «اصلا خوب نيست كه آدم زود از كوره در برود. اگر چنين سوالي را از من پرسيده بودند بدون لحظه‌اي ترديد جواب مي‌دادم كه فرانسه دوست مردم بريتانيا است.» وي ادامه داد: «اگر نتوانيم بگوييم كه فرانسه و بريتانيا دوست هستند يا دشمن كه به نظرم حرف بي‌طرفانه‌اي نيست، آنگاه به نظرم در حال نزديك شدن به مشكلات بسيار جدي هستيم.»
مكرون ادامه داد: «بريتانيا همواره يك ملت دوست و متحد قدرتمند است، بدون توجه به اينكه چه كسي رهبر اين كشور باشد و گاهي حتي به‌رغم كسي كه رهبر اين كشور باشد و بدون توجه به اينكه چه اشتباهات كوچكي ممكن است در سخنراني‌هاي‌شان انجام بدهند.»
بوريس جانسون، نخست‌وزير بريتانيا هم كه خود معمولا به اظهارنظرهاي عجيب مشهور است، در واكنش به اظهارات تراس، تاكيد كرد كه همواره «روابط بسيار خوب» با مكرون داشته است و او را «هوادار جدي كشورمان» مي‌داند. نخست‌وزير مستعفي بريتانيا اضافه كرد: «روابط با بريتانيا در طول زمان و تصور مي‌كنم از دوران ناپلئون براي آنها بسيار مهم بوده و من تصور مي‌كنم كه بايد اين مساله را مورد تقدير قرار دهيم.»
ديپلمات‌هاي ارشد پيشين بريتانيا و فرانسه اين اظهارات ليز تراس را محكوم كرده‌اند. پيتر ريكتس، سفير پيشين بريتانيا در پاريس مي‌گويد كه اظهارات تراس سوءتدبير است. وي معتقد است: «ما در موقعيتي از انتخابات درون‌حزبي هستيم كه نامزدها بايد به خودشان بيايند و شبيه رهبران آينده كشور رفتار كنند.» ناتالي لويسو، وزير پيشين اتحاديه اروپا در كابينه فرانسه كه در حال حاضر رييس مجمع مشترك فرانسه و بريتانيا در پارلمان اروپا است، گفته است كه اين اظهارات نه نمايانگر وضع خوب موجود در روابط دو كشور همسايه است و نه برازنده رهبر آينده يك دولت.