يك دامپزشك حيات‌وحش در گفت‌وگو با «اعتماد»: پلنگ‌ها بدون دليل به انسان حمله نمي‌كنند و اين موضوع بعيد به نظر مي‌رسد
پلنگ سيستان مقصر نبود
مديركل حفاظت محيط‌زيست سيستان و بلوچستان در واكنش به خبر حمله پلنگ: به زيستگاه پلنگ تعرض كردند
بهاره شبانكارئيان
۷ شهريور ماه سال جاري يك قلاده پلنگ به ۵ نفر از اهالي شهرستان سرباز واقع در استان سيستان و بلوچستان حمله كرد. اين در حالي است كه اين پنج نفر خواسته يا ناخواسته وارد زيستگاه پلنگ شده بودند. سال‌هاي سال است كه اهالي روستاي كيشكور مي‌دانند كه منطقه كوهستاني كمبيگ جزو زيستگاه پلنگ‌ها بوده است اما با اين وجود اين پنج نفر به اين منطقه ورود كرده بودند. چهار نفر از اين افراد در پي حمله اين پلنگ به شدت زخمي شدند كه درنهايت يكي از آنها توانست فرار كند.
محمودرضا ناصح سرپرست اورژانس پيش بيمارستاني و مديريت حوادث دانشگاه درخصوص اين خبر گفت: «يك قلاده پلنگ در منطقه كوهستاني كمبيگ در روستاي كيشكور از توابع شهرستان سرباز به پنج نفر حمله كرد. اين موضوع به مركز اورژانس اعلام شد كه مصدومان با بالگرد اورژانس دانشگاه علوم پزشكي به بيمارستان منتقل شدند. اين حادثه چهار نفر مصدوم داشت كه وضعيت جسماني يكي از آنها وخيم گزارش شده و از ناحيه چشم به‌شدت دچار آسيب شده است.»
داوود ميرشكار مديركل حفاظت محيط‌زيست سيستان و بلوچستان نيز درباره حمله اين پلنگ اعلام كرد: «يك قلاده پلنگ به چوپاني از روستاي كمبيگ دپ بخش كيشكور در شهرستان سرباز حمله و باعث آسيب‌ديدگي و زخمي شدن چوپان از ناحيه صورت، شكم و دست شد. اين حادثه در زيستگاه پلنگ رخ داده و همكاران حفاظت محيط‌زيست شهرستان راسك از همان ساعات اوليه حادثه، در منطقه حضور پيدا كرده و طي هماهنگي‌هاي به عمل آمده نامبرده از طريق اورژانس پيش بيمارستاني و حوادث دانشگاه علوم پزشكي ايرانشهر با هلي‌كوپتر به بيمارستان ايرانشهر جهت مداوا انتقال يافت. حمله به دام‌هاي اهلي يكي از شايع‌ترين نوع تعارض حيات‌وحش بالاخص پلنگ با جوامع انساني در استان مي‌باشد و در برخي موارد محدود شاهد حمله پلنگ به انسان مي‌باشيم كه اغلب اين تعارضات به دليل حضور و ورود افراد به زيستگاه‌ها مي‌باشد.»
يكي از ريش سفيدان روستاي كيشكور كه حدود ۷۰ سال دارد به «اعتماد» مي‌گويد: «به خاطر دارم از كودكي به ما گفته بودند اين منطقه زيستگاه پلنگ‌ها است. تمام اهالي هم اين موضوع را مي‌دانند.»
«زهي» همراه اين مصدومان ادعا مي‌كند كه پلنگ بدون هيچ دليلي به آنها حمله كرده است. او در اين خصوص به «اعتماد» مي‌گويد: «اين پنج نفر از اقوام ما هستند و براي چيدن خرما به اين منطقه كوهستاني رفته بودند كه پلنگ به آنها حمله مي‌كند. دو نفر از آنها دو روز پيش به اتاق عمل منتقل شدند و يكي از آنها به شدت از ناحيه چشم دچار آسيب شده است.»
اعتماد در گفت‌وگو با يك دامپزشك حيات‌وحش و روابط عمومي معاونت درمان علوم پزشكي ايرانشهر جزييات بيشتري درخصوص اين حادثه ارايه مي‌كند.
اين افراد وارد قلمرو پلنگ شده بودند
«خالد بياباني» روابط عمومي معاونت درمان علوم پزشكي ايرانشهر درخصوص اين خبر به «اعتماد» مي‌گويد: «با اعلام اين خبر به اورژانس بيمار به بيمارستان ولايت راسك منتقل شد، چون مصدوم به واسطه حمله پلنگ خون زيادي از دست داده بود در بيمارستان ولايت خون به او تزريق مي‌شود و با بالگرد به بيمارستان ايراشهر انتقال پيدا مي‌كند. يكي از اين افراد كه از ناحيه چشم به شدت آسيب ديده بود به بيمارستان چشم پزشكي الزهرا زاهدان منتقل مي‌شود. اگر اين مصدوم سريع به بيمارستان اعزام نمي‌شد جانش را از دست مي‌داد.»
او در ادامه مي‌گويد: «با پيگيري مداوم ما از محيط‌بانان مشخص شده است كه اولين نفر كه يك چوپان بوده با گوسفندانش وارد حوضه اين پلنگ شده و بعد از اينكه وارد قلمرو اين پلنگ شده متوجه حضور اين حيوان مي‌شود كه سنگ يا يك وسيله‌اي به سمت اين پلنگ پرتاب مي‌كند. پلنگ هم به اين فرد حمله كرده و رفته است. چهار نفر بعدي نيز به خونخواهي به آن منطقه مي‌روند كه پلنگ سه نفر از آنها را غافلگير كرده و به آنها حمله كرده و يك نفر ديگر هم موفق شده فرار كند. ببينيد منطقه كيشكور يك بخش آن كوهستاني است كه اين پلنگ‌ها زندگي مي‌كنند. اين پلنگ با توله‌هايش در آن منطقه بوده كه اين افراد وارد قلمرو اين حيوان شدند. اين موضوع در اين مناطق تازگي ندارد و همين چند وقت پيش با بارش‌هاي مونسوني يك خرس سياه در جاده مشاهده شده بود كه به خاطر بارش‌ها گويا قصد داشته به مكاني ديگر برود. تا جايي كه ما از محيط‌بانان شنيديم پلنگ‌ها اگر خيلي گرسنه بمانند به گله گوسفندان حمله مي‌كنند وگرنه طعمه آنها آهوهايي هستند كه از يكي از دشت‌هاي كرمان وارد اين منطقه مي‌شوند آن‌هم به خاطر يك نوع گياه كوهي. با آمدن آهوها به اين منطقه پلنگ‌ها هم دنبال آنها به اين منطقه مي‌آيند. با تحقيقاتي كه ما انجام داديم مشخص شده كه اين افراد وارد قلمرو اين حيوان شدند و پلنگ هم به آنها آسيب وارده كرده است.»
حمله پلنگ بعيد به نظر مي‌رسد
«فربود هومن» دامپزشك حيات‌وحش درخصوص اين حادثه به «اعتماد» مي‌گويد: «پلنگ به آدم‌ها حمله نمي‌كند و اين موضوع كه پنج نفر براي چيدن خرما به منطقه كوهستاني رفته باشند و اين پلنگ بدون هيچ دليلي به آنها حمله كرده باشد، بعيد به نظر مي‌رسد. مگر وقتي كه پلنگ همراه توله‌هايش بوده باشد و مي‌خواسته از توله‌هايش مراقبت كند. يعني احساس خطر كند آن‌هم به اين معني كه انسان بخواهد به پلنگ نزديك شود. درخصوص رفتارشناسي پلنگ بايد بگويم اگر پلنگ احساس خطر كند ابتدا غرش مي‌كند و رفتارهايي از خودش نشان مي‌دهد مبني بر اينكه سعي مي‌كند شكارچي، شخص يا اشخاص را از حريم خودش دور كند و اگر انسان قصد نزديك شدن به پلنگ را داشته باشد اين احتمال وجود دارد كه پلنگ حمله كند. از ديد بنده پلنگ بي‌دليل به انسان حمله نمي‌كند و حتما بايد خطري را از جانب انسان حس كند تا حمله كند. شايد من از معدود دامپزشكاني باشم كه دو پلنگ را بي‌هوش كرده است. براي همين كاملا با رفتارشناسي اين حيوان آشنايي دارم. پلنگ حيواني است كه تنها در صورت اينكه خطري برايش ايجاد شود ممكن است آسيب برساند. آسيبي هم كه پلنگ مي‌رساند اين‌گونه است كه به هدف خود آسيب مي‌زند و فرار مي‌كند. اين حيوان مانند خرس و ببر نيست كه صبر كند انسان را بكشد و فرار كند. پلنگ فوق‌العاده حيوان باهوشي است حتي اگر مقابل انسان هم قرار بگيرد ضربه مي‌زند و فرار مي‌كند صبر نمي‌كند تا مشكلي برايش ايجاد شود. در اين حادثه قطعا و قطعا براي پلنگ خطري ايجاد شده است. در بحث رفتارشناسي پلنگ هنگامي هم كه با انسان مواجه مي‌شود چون زور خودش را كمتر از زور يك انسان مي‌بيند به هيچ عنوان به انسان نزديك نمي‌شود. يعني اگر در مكاني باشد كه انسان وجود داشته باشد حتي در فاصله خيلي نزديك، فقط غرش مي‌كند و مي‌رود مگر اينكه آسيبي به پلنگ وارد شود. مثلا به واسطه اسلحه، چوب و سنگ خطري برايش ايجاد شده باشد و با حمله بخواهد رفع خطر كند. وگرنه اگر كسي بخواهد به بالاي درخت برود و خرما بچيند اين موضوع امكان ندارد كه پلنگ به او حمله كند. ببينيد شكار پلنگ اصلا انسان نيست و اصلا در دنيا نادر است كه شكار پلنگ، انسان باشد. حالا اين پلنگ كه به اين پنج نفر حمله كرده يا اين پلنگ همراه توله‌هايش بوده يا طعمه‌اي را شكار كرده و اين افراد براي جذابيت خواستند به طعمه او نزديك شوند و پلنگ احساس خطر كرده يا اينكه اين افراد به پلنگ آسيب رساندند. اينكه پلنگ به چهار، پنج نفر حين چيدن خرما آسيب بزند بعيد است و چنين موضوعي امكان ندارد.»
قانون مجازات اسلامي درخصوص حيوان‌آزاري
بنا بر ماده 79 قانون مجازات اسلامي امكان صدور احكام جايگزين حبس و استفاده از خدمات عام‌المنفعه از جانب متهمان به جاي مجازات حبس وجود دارد كه استفاده از چنين امكان قانوني، تعامل و همكاري دستگاه قضايي و مسوولان حوزه محيط‌زيست و منابع طبيعي را مي‌طلبد.
ماده 362 - هرگاه كسي حيواني را بزند و به آن حيوان بر اثر زدن خسارتي وارد نمايد، آن شخص زننده عهده‌دار خسارت‌هاي وارده خواهد بود. ماده 679 - هر كس به عمد و بدون ضرورت حيوان حلال گوشت متعلق به ديگري يا حيواناتي كه شكار آنها توسط دولت ممنوع اعلام شده است را بكشد يا مسموم يا تلف يا ناقص كند به حبس از 91 روز تا 6 ماه يا جزاي نقدي از يك ميليون و پانصد هزار ريال تا سه ميليون ريال محكوم خواهد شد. ماده 680 - هر كس برخلاف مقررات و بدون مجوز قانوني اقدام به شكار يا صيد حيوانات و جانوران وحشي حفاظت شده نمايد به حبس از سه ماه تا سه سال يا جزاي نقدي از يك و نيم ميليون ريال تا هجده ميليون ريال محكوم خواهد شد. در اصل 50 قانون اساسي آمده است: «در جمهوري اسلامي، حفاظت محيط‌زيست كه نسل امروز و نسل‌هاي بعد بايد در آن حيات اجتماعي رو به رشدي داشته باشند، وظيفه عمومي تلقي مي‌شود؛ از اين رو فعاليت‌هاي اقتصادي و غير آن كه با آلودگي محيط‌زيست يا تخريب غير قابل جبران آن ملازمه پيدا كند، ممنوع است.»