عملكردهايي كه ديگر ارشادي نيست
نعمت احمدي
معتقدم در زمان دولت سيزدهم، گشت ارشاد ديگر ارشادي نيست و شكل و شمايلي از برخي رفتارهاي خشونت‌آميز به خود گرفته است. بسياري از مخاطبان اين روزها مي‌خواهند بدانند ريشه گشت‌هاي ارشاد و طرح حجاب و عفاف در كشورمان به كدام دولت مي‌رسد و مهم‌تر از آن آيا ردي از اين ساختار نظارتي در قانون كشورمان مي‌توان پيدا كرد يا نه؟ براي بررسي اصل موضوع در تاريخ معاصر كشور بايد كمي به عقب و آغاز دولت احمدي‌نژاد بازگرديم. با روي كار آمدن محمود احمدي‌نژاد براي نخستين‌بار، طرحي با عنوان عفاف و حجاب توسط محمود احمدي‌نژاد در دولت اصولگراي نهم ابلاغ شد. احمدي‌نژاد در حالي اين طرح را ابلاغ كرد كه در دوران تبليغات انتخابات رياست‌جمهوري نهم خيره در چشمان بينندگان تلويزيوني نگاه كرد و گفت كه «مشكل كشور ما دو تار موي زنان نيست.» و برنامه‌اي براي گشت ارشاد ندارد. در مراحل بعدي پس از تصويب ابلاغيه، ظرفيت‌ها و امكانات و بودجه‌اي براي اين منظور تخصيص داده شد تا نهايتا گشت ارشاد وارد ادبيات سياسي و عمومي كشور شود. با توجه به افت و خيزهاي اين ايده و فصلي بودن آن، حاشيه‌هاي فراواني همواره در حول و حوش اين ايده شكل گرفت. موضوع استفاده از چكمه براي بانوان در فصل زمستان و استفاده از برخي مانتوها و ساپورت در فصل تابستان همواره حاشيه ايجاد مي‌كرد و خبرساز مي‌شد. طرحي گسترده با تفسير‌پذيري فراوان كه هرگز مشخص نشد در راستاي چه هدفي اجرايي شده است. اگر هدف ترويج حجاب بود، خروجي برآمده از اين گشت‌ها، نشان مي‌داد مردم بيشتر از حجاب بيزار مي‌شوند، چراكه رفتارهاي سلبي نتايج عكس به دنبال دارد. در اغلب موارد برخوردهاي نامناسبي با زنان و دختران جامعه صورت مي‌گرفت. زماني كه دولت اصلاح‌طلب و ميانه‌رو روي كار مي‌آمد، رفتارهاي متفاوتي در خصوص گشت ارشاد در پيش گرفته مي‌شد و زماني هم كه دولت اصولگرا در راس بود، برخوردهاي خشن‌تري انجام مي‌شد. اما اخيرا وزير كشور در خصوص ماجراي مهسا اميني اعلام كردند كه هيچ مردي در ون‌هاي گشت ارشاد حضور ندارد و تنها برخي بانوان در اين ون‌ها حضور دارند. اين حرف مبتني بر واقعيت‌هاي موجود نيست، يا آقاي وحيدي باخبر نيستند يا اطلاعات درستي در اختيارشان قرار نداده‌اند. در اين ون‌ها بسياري از مردها حضور دارند و در برخي موارد برخوردهاي نامناسبي با دختران و زنان ايراني صورت مي‌دهند. تصاويري كه در اين زمينه منتشر شده، بيانگر آن است كه رفتارهاي خشونت‌آميزي هم مشاهده مي‌شود. شخصا در ميدان ونك موردي را مشاهده كرده‌ام كه مردهاي ضابط در ون‌هاي گشت ارشاد با تندي، دختري را براي حضور در ون مي‌كشاندند كه با واكنش مردم رهگذر مواجه شدند. اين نمونه‌ها در رشت، تهران و ساير شهرها هم مشاهده شده است. مردم اما از خود مي‌پرسند زماني كه ضابطان گشت ارشاد در برابر مردم اين‌گونه خشن رفتار مي‌كنند، هنگامي كه كسي مراقب آنها نيست، چطور رفتار مي‌كنند؟ البته نمي‌توان از زحمات نيروي انتظامي در جامعه چشم‌پوشي كرد، اما مساله رويكرد اشتباهي است كه باعث شده، پليس كشور نيز تحت فشار زيادي قرار بگيرد. در حالي كه بر اساس قانون وظيفه پليس ايجاد امنيت براي شهروندان است، اين‌گونه رفتارها برخلاف فلسفه وجودي نيروي انتظامي است. واقع آن است كه عملكرد گشت‌هاي ارشاد در ماه‌هاي اخير بسيار مشكل‌ساز بوده و انتقادات زيادي را ايجاد كرده است. پرده نهايي اين رفتارها باعث شد تا مهسا اميني امروز در ميان خانواده‌اش نباشد. به نظرم زمان آن رسيده است كه در خصوص اين مصوبه تجديدنظر جدي صورت گيرد. اگر نياز است مجلس ورود كند و قانوني را مصوب كند، سريع‌تر انجام دهد و اگر لازم است مقامات ارشد كشور ورود كنند، به نظرم امروز وقت اين ورود است.