ولاديمير پوتين انتقام ضدحمله‌هاي اوكراين را با حمله به زيرساخت‌هاي حياتي مي‌گيرد
ورود جنگ اوكراين به فاز غيرقابل پيش‌بيني
محمدحسين لطف‌الهي
اصابت موشك روسي به مكاني در 300 متري رآكتورهاي دومين نيروگاه هسته‌اي بزرگ اوكراين، نگراني‌ها در خصوص بروز يك فاجعه هسته‌اي را افزايش داده، موضوعي كه مقام‌هاي اوكرايني از آن به عنوان «تروريسم هسته‌اي» ياد مي‌كنند.
اين حملات در شرايطي صورت مي‌گيرد كه ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه در روزهاي گذشته تهديد كرده بود كه زيرساخت‌هاي اصلي اوكراين هدف حملات نيروهاي نظامي روسيه قرار خواهند گرفت.
شركت اوكرايني انرژو اتم كه مسووليت نگهداري و بهره‌برداري از اين تاسيسات را بر عهده دارد، در بيانيه‌اي اعلام كرده كه در پي حمله موشكي نيروهاي روسيه آسيبي به سه رآكتور اصلي نيروگاه وارد نيامده اما انفجار در فاصله 328 ياردي (300 متري) آنها باعث شده تا بخشي از تجهيزات صنعتي نيروگاه هسته‌اي پيودنوكراينسك كه از آن با عنوان نيروگاه هسته‌اي جنوب اوكراين نيز نام برده مي‌شود، آسيب ببيند.
تصاوير سياه و سفيد دوربين‌هاي مداربسته نيروگاه كه از سوي وزارت دفاع اوكراين منتشر شده، نشان مي‌دهد كه در ساعت 19 دقيقه بامداد روز دوشنبه دو موشك در تاريكي مسير خود را طي كرده و پس از برخوردشان با اهداف، شعله‌هاي آتش زبانه مي‌كشد.
هم شركت انرژو اتم و هم وزارت دفاع اوكراين اين‌گونه حملات را «تروريسم هسته‌اي» توصيف كرده‌اند، اما وزارت دفاع روسيه و همچنين آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تا زمان انتشار اين گزارش موضعي نگرفتند تا ترديدها و نگراني‌ها پيرامون اين نيروگاه بزرگ كه آسيب رساندن به آن مي‌تواند زمينه‌ساز يك فاجعه بزرگ باشد، همچنان پابرجا باقي بماند.
كريلو تيموشنكو، معاون دفتر رييس‌جمهور اوكراين روز گذشته در گفت‌وگويي درباره اين حملات گفت: «حمله موشكي روسيه باعث شد تا برق خروجي از نيروگاه تا چند ساعت قطع شود، اما پس از وقفه چند ساعته جريان برق خروجي نيروگاه دوباره وصل شد. كافي بود فقط چند صد متر اين سو‌تر اين موشك‌ها برخورد مي‌كرد و ما پس از آن در جهاني كاملا متفاوت زندگي مي‌كرديم.»
نيروگاه اتمي جنوب اوكراين يا همان نيروگاه اتمي پيودنوكراينسك پس از نيروگاه اتمي زاپروژيا، دومين نيروگاه اتمي بزرگ در اوكراين است.
اين نيروگاه هسته‌اي كه در نزديكي شهر يوژنوكراينسك در منطقه ميكولايف واقع شده است، بخشي از مجتمع انرژي اوكراين جنوبي به شمار مي‌رود كه شامل يك نيروگاه برق‌‌آبي و يك نيروگاه ديگر است. حملات مسكو عليه اين نيروگاه باعث شده تا كي‌يف به شدت در خصوص بروز يك فاجعه هسته‌اي و همچنين كمبود احتمالي انرژي در فصل‌هاي سرد سال احساس نگراني كند.
به گزارش «اعتماد»، بر اساس آمارهاي دولتي در اوكراين اين كشور پيش از آغاز جنگ 15 رآكتور هسته‌اي فعال داشت كه در چهار نيروگاه فعال بودند و نيمي از نياز اوكراين به برق را تامين مي‌كردند. جز فرانسه، هيچ كشوري در اروپا براي تامين برق مورد نياز خود تا اين اندازه به نيروگاه‌هاي هسته‌اي وابسته نيست. در حال حاضر تمام رآكتورهاي مستقر در نيروگاه اتمي زاپروژيا كه بزرگ‌ترين نيروگاه اوكراين و تمام اروپا به شمار مي‌رود به دليل شرايط حساس منطقه جنگي و تبادل آتش ميان روسيه و اوكراين خاموش است و اين مساله مشكلاتي جدي براي كي‌يف در تامين برق مورد نياز اين كشور و همچنين صادرات برق به وجود آورده است.
برخي تحليلگران نظامي معتقدند حملات روسيه عليه زيرساخت‌ها حياتي در اوكراين با سخت‌تر شدن شرايط براي نظاميان روسيه نسبتي مستقيم دارد. روزنامه نيويورك‌تايمز در اين باره مي‌نويسد: «حملات روسيه به زيرساخت‌ها در اوكراين در شرايطي صورت مي‌گيرد كه نيروهاي نظامي روسيه روزهاي سختي را تجربه مي‌كنند و بارها مجبور به عقب‌نشيني در برابر ضدحمله‌هاي اوكراين شده‌اند.» به نوشته اين روزنامه، يك هفته پيش نيز زماني كه نظاميان روس مجبور به ترك برخي مناطق در شمال شرق اوكراين شدند آنها اقدام به هدف قرار دادن نيروگاه بزرگ در خاركيف كردند كه به خاموشي‌هاي گسترده در اين منطقه منجر شد.
مقام‌هاي اوكرايني مي‌گويند آنها همچنان قادر به توليد برق مورد نياز اين كشور در فصل زمستان هستند، اما آسيب‌هاي وارده به زيرساخت‌ها باعث شده ترديدهايي جدي در خصوص امكان انتقال برق به برخي مناطق به وجود آيد.
ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين معتقد است: «حملات عليه نيروگاه‌ها و زيرساخت‌ها به اين دليل صورت مي‌گيرد كه در فصل سرما و در هنگام افت دما مردم اوكراين زجر بكشند.» به گفته او، اين حملات همچنين باعث مي‌شود اوكراين نتواند از ظرفيت‌هاي خود براي صادرات برق به اروپا استفاده كند و در شرايطي كه تحريم‌ها عليه انرژي روسيه مشكلاتي را براي كشورهاي غربي ايجاد كرده، هدف از اين حملات اعمال فشار از سوي مسكو عليه كشورهاي غربي نيز به حساب مي‌آيد.
اوكرايني‌ها در روزهاي اخير پيشروي‌هاي قابل توجهي در شرق و شمال شرقي داشته‌اند و توانسته‌اند بخشي از مناطقي را كه تحت اشغال روسيه بود، آزاد كنند. همزمان با گزارش‌ها از كي‌يف درباره پيشروي نيروهاي اوكرايني در كناره شرقي رودخانه اوسكيل، ولوديمير زلنسكي بر پس‌گرفتن مناطق تحت كنترل روسيه متعهد شد. به گزارش رويترز، ارتش اوكراين اعلام كرده است كه عبور از اوسكيل يكي ديگر از مهم‌ترين ضدحمله‌هاي اوكراين در منطقه شمال شرق خاركيف محسوب مي‌شود. نيروهاي مسلح اين كشور اواخر روز يكشنبه در كانال تلگرامي خود نوشتند كه «نيروهاي اوكرايني از اوسكيل عبور كرده‌اند و از ديروز اوكراين كنترل كناره شرقي اين رودخانه را در دست دارد.» سرهي گايداي، فرماندار لوهانسك در تلگرام نوشت: «منطقه لوهانسك دقيقا همسايه مجاور آن است. پس‌گرفتن مناطق تحت كنترل روسيه خيلي دور نيست.» ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهوري اوكراين يكشنبه شب طي ويديو شبانه خود گفت: «شايد برخي از شما تصور كنيد كه ما پس از چند سري پيروزي، نوعي وقفه خواهيم داشت... اما هيچ توقفي در كار نيست. آماده‌سازي‌هايي براي مراحل بعدي وجود دارد... اوكراين بايد آزاد شود. تمامش.» جو بايدن، رييس‌جمهوري امريكا نيز گفت كه پيروزي براي اوكراين به معناي «بيرون كردن تمام نيروهاي روسي از كل اوكراين» است و همچنين خاطرنشان كرد تا زماني كه اين درگيري ادامه يابد، امريكا از كي‌يف حمايت مي‌كند. وي روز يكشنبه طي مصاحبه‌اي با برنامه «شصت دقيقه» تلويزيون سي‌بي‌اس عنوان داشت: «پيروزي اين جنگ در اوكراين بدين معناست كه روسيه تماما از اوكراين خارج شود و حاكميت اين كشور را بشناسد. اوكرايني‌ها در حال شكست روسيه هستند.» رييس‌جمهوري امريكا در ادامه ادعا كرد كه روسيه در اهدافش «آن‌طور كه مردم مي‌پنداشتند، ماهر و توانا نبوده است.» همچنين وزارت دفاع انگليس در بيانيه‌اي اعلام كرد كه نيروهاي روسي در مرز با مشكلات و موانعي مواجه مي‌شوند و احتمالا حملات گسترده‌اي را عليه زيرساخت‌هاي غيرنظامي انجام داده و همچنين حملات خود را گسترش مي‌دهند.
روز جمعه ولاديمير پوتين، رييس‌جمهوري روسيه ضد حمله اوكراين را «كم‌اهميت» خواند و گفت: اگر نيروهاي روسي تحت فشار بيشتري قرار بگيرند، مسكو با «قاطعيت بيشتري» پاسخ خواهد داد.
اين تهديد رييس‌جمهور روسيه نگراني‌هاي زيادي را در طرف غربي ايجاد كرده است. روز دوشنبه رييس ستاد مشترك ارتش امريكا نسبت به واكنش‌هاي بالقوه روسيه به دنبال از دست دادن برخي اراضي كه در اوكراين به كنترل خود درآورده بود، هشدار داد. «مارك ميلي»، رييس ستاد مشترك ارتش امريكا در ورشو، لهستان با اعلام آماده‌باش براي نيروهاي كشورش در اروپا گفت: جنگ روسيه در اوكراين ديگر حالا به نفع مسكو پيش نمي‌رود. بنابراين وضعيت كنوني براي همگي ما بايد زنگ هشداري براي آمادگي بالا باشد. ميلي همچنين هشدار داد كه واكنش پوتين در اين مورد، «غيرقابل پيش‌بيني» است و اين جنگ شايد به سرعت وارد بُعد ديگري شود. او افزود: «در جريان اين جنگ در روسيه، شما اصلا نمي‌توانيد پيش‌بيني كنيد كه چه اتفاقي بعدا مي‌افتد. به همين دليل، ما بايد از نزديك واكنش‌هاي بعدي روسيه را رصد كنيم. نيروهاي امريكايي مستقر در لهستان و جاهاي ديگر در اروپا در معرض تهديد نيستند.»